سنـد ملي توسعه استان مركزي
الف ـ اصلي‌ترين قابليتهاي توسعه
1ـ برخوردار از صنايع بزرگ، مادر و منحصر به فرد با ويژگي‌هاي فني و تخصصي (قطبهاي صنعتي مهم اراک، ساوه و شازند) که بستر مناسبي به منظور ايجاد صنايع پايين دست و خوشه‌هاي صنعتي مي‌باشد.
2ـ برخوردار از موقعيت ممتاز جغرافيايي و همجواري با قطبهاي جمعيتي و صنعتي مهم (تهران و اصفهان) و واقع شدن در کريدور حمل و نقل بين‌المللي شمال ـ جنوب و محورهاي ارتباطي شرق ـ غرب کشور.
3ـ واقع شدن در مسير خطوط اصلي انتقال و تأمين انرژي (نفت، گاز، برق) کشور و امکان بهره‌برداري از اين خطوط.
4ـ وجود قابليتهاي گسترده در زمينه توليد محصولات باغي، زراعي و دامي و پرورش گل و گياه تزئيني با ارزش صادراتي، گياهان دارويي و ذخاير نادر گياهي.
5 ـ وجود منابع و ذخاير معدني، سنگهاي ساختماني و سولفات سديم.
6 ـ وجود جاذبه‌هاي گردشگري و تفرجگاهي در محور دليجان، محلات، خمين و شازند و کانونهاي گردشگري استان.
7 ـ وجود مراکز آموزشي و تحقيقاتي متنوع در بخشهاي اقتصادي و اجتماعي، وجود نيروي انساني آموزش ديده و با تجربه ، تجهيزات و فن‌آوري صنايع استان.
8 ـ وجود فضاي اجتماعي، اقتصادي امن و مناسب جهت جذب سرمايه‌هاي بخش خصوصي.
9 ـ وجود پيشينه تاريخي، فرهنگي غني و مفاخر مذهبي، علمي و سياسي در استان.
10ـ واقع شدن بخش عمده از مساحت استان در عرصه‌هايي با خطر زلزله‌پذيري نسبتاً پايين.
11ـ وجود زمينه‌هاي قانوني براي توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعاليتهاي ورزشي، گرايش بخش خصوصي و تشكل‌‌هاي داوطلب غيردولتي (NGO) به سرمايه‌گذاري و خدمات‌رساني در توسعه ورزش.
ب ـ عمده‌ترين تنگناها و محدوديت‌هاي توسعه
1ـ کمبود منابع و بيلان منفي آب و افت شديد سطح سفره‌هاي آب زيرزميني در دشتهاي استان.
2ـ کوچک بودن قطعات اراضي و پايين بودن مکانيزاسيون و بهره‌وري آب در بخش کشاورزي.
3ـ ضعف کمي و کيفي در شبکه ارتباطي درون استاني بالاخص شبکه حمل و نقل نواحي مياني با نواحي جنوب شرقي و شمالي استان و اشباع حجم ترافيک برخي از محورهاي اصلي استان.
4ـ کمبود و ضعف شديد خدمات و زيرساخت‌هاي شهري.
5 ـ محدوديت توسعه کالبدي شهر اراک به دليل وجود موانع طبيعي (ارتفاعات جنوب شهر)، عبور شبکه راه آهن و خطوط انتقال نفت و گاز از درون بافت شهري و استقرار واحدهاي صنعتي در محدوده شهري.
6 ـ کمبود خدمات برتر در مرکز استان و نارسائي سلسله مراتب خدماتي در استان.
7ـ وجود عوامل ناپايداري در منابع طبيعي از جمله تهديد بيابان‌زائي.
8 ـ وجود عوامل اقليمي که نقش به سزايي در تثبيت و تشديد آلودگي هواي شهر اراک دارد.
9ـ وابستگي شديد منابع مالي بخش ورزش به درآمدهاي عمومي.
ج ـ اصلي‌ترين مسائل
1ـ محدوديت در تأمين منابع آب شرب و نارسائي سيستم توزيع آب در شهرهاي استان.
2ـ آلودگي‌هاي ناشي از فاضلاب شهري و صنعتي در منابع آب شرب شهرهاي اراک و ساوه.
3ـ استقرار نامناسب فعاليتهاي آلاينده در محدوده شهري اراک که موجب آلودگي شديد هواي شهر و عدم انطباق شرايط زيست محيطي شهر با استانداردهاي موجود گرديده است.
4ـ ضعف پيوندهاي اقتصادي، اجتماعي بين مناطق شمالي و جنوب شرقي با ناحيه مياني استان.
5 ـ رشد ناهماهنگ بخشهاي اقتصادي، اجتماعي به ويژه ضعف رشد بخش خدمات اجتماعي، بازرگاني، شهري و خدمات پشتيبان توليد عليرغم گسترش فعاليتهاي صنعتي در استان.
6 ـ نارسائي در توان جذب و نگهداري سرمايه‌هاي بومي و کارآفرينان و پايين بودن ميل ماندگاري نيروهاي متخصص استان.
7 ـ پايين بودن سطح سواد و بالا بودن سن نيروي انساني بخش کشاورزي استان.
8 ـ عدم تعادل بين دام و مرتع.
9 ـ فقدان نظام شناسايي استعدادهاي ورزشي.
د ـ اهداف بلند مدت
با توجه به قابليت‌ها و تنگناها، توسعه استان برپايه صنعت و کشاورزي و خدمات استوار خواهد بود. بدين ترتيب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1ـ ارتقاء سهم، نقش و جايگاه استان در صنعت و ايفاي نقش تخصصي در توليد محصولات شيميايي، لاستيکي، ماشين‌آلات و تجهيزات، وسائط نقليه موتوري، کاني غيرفلزي در سطوح ملي و فراملي.
2ـ تأمين آب با اولويت استفاده از ذخاير ايجاد شده آب سطحي و ظرفيت‌سازي براي انتقال آب از استانهاي همجوار، تقويت منابع آبهاي زيرزميني و بهره‌برداري مطلوب از آبهاي موجود.
3ـ ارتقاء و نوين‌سازي فعاليتهاي بخش کشاورزي.
4ـ توسعه و نوين‌سازي فعاليتهاي بخش معدن.
5 ـ تأمين استانداردهاي زيست محيطي در زيستگاههاي انساني استان و حفظ منابع طبيعي.
6 ـ بهبود کيفيت زيرساخت‌ها و ارتقاء خدمات به ويژه خدمات شهري و مراکز گذران اوقات فراغت در شهرهاي استان با تأکيد بر شهر اراک.
7ـ توانمندسازي جمعيت روستايي و تنوع بخشي به فعاليتهاي اقتصـادي جامعه روستايي.
8 ـ گسترش دانش، مهارت و توسعه سرمايه‌هاي انساني و اجتماعي.
9ـ اعتلاي معرفت ديني، ارزشهاي فرهنگي و ويژگي‌هاي هويتي استان و تحکيم و تعميق فرهنگ اصيل استان و ايجاد تعادل در فرصتهاي اجتماعي.
10ـ توسعه و تقويت صنعت گردشگري استان.
11ـ تقويت همگرايي جغرافيايي و انسجام بخشي دروني بين نواحي مختلف استان.
12ـ نهادينه‌سازي بهره‌وري و افزايش آن در بخشهاي اقتصادي و عوامل توليد.
13ـ ارتقاء نقش ورزش در تأمين سلامت جسمي و روحي و تقويت توانمنديهاي افراد و گروه‌هاي اجتماعي.
14ـ دستيابي به هدف‌هاي توسعه هزاره (M.D.G) در استان.
15ـ توانمندسازي بخش تعاوني براي ايفاي فعاليتهاي گسترده و اداره بنگاه‌هاي اقتصادي بزرگ.
16ـ توسعه نقش و جايگاه زنان در سطوح تصميم‌سازي و تصميم‌گيري استان.
هـ ـ راهبردهاي بلند مدت توسعه
1ـ توسعه و گسترش صنايع جديد با تأکيد بر ايجاد خوشه‌هاي صنعتي و گسترش پيمانکاري‌هاي جزء و مرتبط با صنايع موجود و اجتناب از گسترش صنايع آب بر.
2ـ تقويت شهرک‌ها و نواحي صنعتي و ايجاد پاركهاي علمي و فن‌آوري و ساماندهي مجتمع‌ها و مراکز صنعتي غيربرنامه‌ريزي شده.
3ـ حفاظت و بهره‌برداري متعادل و مجاز از منابع آبي استان.
4ـ افزايش راندمان آبياري و ترويج روشهاي جديد آبياري و افزايش سطح مکانيزاسيون در فعاليتهاي کشاورزي.
5 ـ سالم‌سازي آب شرب مصرفي به ويژه در شهرهاي اراک و ساوه.
6 ـ گسترش الگـوي کشت تخصصـي در منـاطـق خـاص و فشرده‌سـازي کشت و تجاري‌نمودن آن با توجه به محدوديت آب و تراز منفي سفره‌ها و گسترش علميات يکپارچه‌سازي اراضي.
7ـ گسترش و ترويج فعاليتهاي توليد گل و گياهان زينتي و دارويي به روشهاي نوين با تأکيد بر کانونهاي توليدي مستعد.
8 ـ تغيير شيوه دامداري به سمت پرورش دام سنگين صنعتي و ترويج پرورش انواع طيور و توسعه آبزي‌پروري.
9ـ توسعه صنايع ماشين‌آلات و تجهيزات، پايين دستي پتروشيمي، غذايي و تبديلي كشاورزي و توسعه فعاليتهاي اکتشافي و استخراج معادن و فرآوري مواد معدني.
10ـ حفظ تعادل اکوسيستم‌هاي طبيعي و رعايت و تأمين استانداردهاي زيست محيطي در کانونهاي شهري و صنعتي استان به ويژه کانونهاي صنعتي اراک و ساوه.
11ـ تقويت و تجهيز تأسيسات و خدمات شهري در مرکز استان و شهرستانها.
12ـ تقويت و گسترش تأسيسات بخش بازرگاني و فعاليتهاي گمرکي.
13ـ تقويت شهر اراک به عنوان يکي از قطبهاي خدمات برتر با تأکيد بر خدمات درماني تخصصي خدمات بازرگاني، خدمات مالي، مشاوره‌اي، فني و مهندسي.
14ـ توجه به نقش آموزش نيروي انساني به عنوان محرک اصلي توسعه فرهنگي.
17ـ ساماندهي و توسعه کمي و کيفي آموزش ( عالي و عمومي) و ارتقاء شاخصهاي آموزشي و توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات.
18ـ توسعه کمي و کيفي مراکز پژوهشي و تحقيقاتي و ارتقاء شاخصهاي پژوهشي.
19ـ تقويت نهادهاي غيردولتي به منظور افزايش مشارکت مردمي.
20ـ يکپارچه و هماهنگ نمودن مديريت توسعه فرهنگي، اجتماعي استان.
21ـ توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري و تجهيز کانونهاي سياحتي، تفريحي در عرصـه‌هاي گردشگري استـان با تأکيد بر محـور سيـاحتي ـ تفريحي دليجـان، محـلات، خمين ـ شازند.
22ـ توسعه و ارتقاء کيفيت راههاي ارتباطي درون استاني در تعامل با راههاي ملي.
23ـ ايجاد سازوكارهاي لازم و حمايت از افزايش بهره‌وري در بخشهاي اقتصادي و عوامل توليد.
24ـ گسترش ورزش‌هاي پرورشي، همگاني، تفريحي، قهرماني و حرفه‌اي در استان
25ـ ريشه‌كني فقر شديد و گرسنگي و بهره‌مندي همگاني از مواهب توسعه اقتصادي و اجتماعي.
26ـ دستيابي همگاني به آموزش ابتدايي و ترويج و بهبود برابري جنسيتي و توانمندسازي زنان.
27ـ كاهش مرگ و مير مادران و كودكان.
28ـ مبارزه با بيماري‌هاي عمده (ايدز / H.I.V، سل، مالاريا و ...).
29ـ حمايت مؤثر از تشكيل و توسعه تعاوني‌ها و ايجاد و گسترش شهرك‌ها و مجتمع‌هاي تعاوني.
30ـ بسترسازي براي افزايش مشاركت اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي زنان در روند توسعه استان.
31ـ نهادينه‌كردن رويكرد مديريت عرضه و تقاضا و افزايش سطح آگاهي عمومي درمديريت بهينه مصرف آب.
32ـ ايجاد زمينه‌هاي لازم براي جلب مشاركت مردمي و بخش خصوصي در بهره‌برداري و مديريت آب.
33ـ گسترش پوشش بيمه‌هاي اجتماعي و كاهش تلفات انساني در اثر حوادث.
شاخصهاي هدف كمّي در برنامه چهارم
