سنـد ملي توسعه استان قم
الف ـ اصلي‌ترين قابليت‌هاي توسعه
1ـ وجود حرم مطهر حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمكران به عنوان دومين مركز زيارتي كشور و خاستگاه انقلاب اسلامي.
2ـ وجود حوزه‌هاي علميه و حضور علماء و مراجع تقليد به منظور تربيت طلاب و فضلاي علوم ديني براي جهان تشيع و گستردگي رشته‌هاي علوم انساني در مراكز آموزش عالي.
3ـ بهره‌مندي از زمينه‌ها و زير ساخت‌هاي مناسب فرهنگي و مذهبي ( وجود مراكز انتشار و چاپ كتاب، مراكز تحقيقاتي علوم اسلامي و توليد نرم‌افزارهاي فرهنگي).
4ـ وجود فضاي معنوي و فرهنگي و سرمايه انساني مستعد جهت امر توسعه.
5 ـ برخورداري از موقعيت جغرافيايي ويژه و استقرار در مسير چهارراه مواصلاتي كشور، همجواري با قطبهاي صنعتي، نزديكي به بازارهاي بزرگ مصرف (تهران، اصفهان و اراك)، نزديكي به فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره)، و واقع شدن در شعاع120 كيلومتري تهران.
6 ـ برخورداري از زيرساخت‌هاي مناسب مخابراتي ( فيبرنوري)، قابليت‌هاي فناوري اطلاعاتي و توليد نرم‌افزار.
7ـ وجود منطقه ويژه اقتصادي سلفچگان با تأسيسات بازرگاني، صنعتي و موقعيت جغرافيايي مناسب جهت بارانداز تجاري و نگهداري و صادرات كالا.
8 ـ بهره‌مندي از صنعت بافت فرش به ويژه فرش ابريشم و ساير صنايع دستي.
9ـ وجود درياچه نمك و حوض سلطان و امكان استحصال فرآورده‌هاي معدني و پرورش آبزيان زيست نمك.
10ـ وجود منابع كاني فلزي ( منگنز، منيزيم و باريت)، غيرفلزي (نمك، آهك، گچ و سنگهاي تزئيني).
11ـ وجود ذخاير نفت و گاز شيرين منطقه البرز و سراجه، امكان‌پذيري ذخيره گاز و شرايط مناسب براي احداث تأسيسات نفتي پالايشگاه و پتروشيمي.
12ـ برخورداري از توانائي‌هاي توليد و مبادله دام و فرآورده‌هاي دامي و پرورش طيور و آبزيان.
13ـ وجود شرايط اقليمي متنوع براي توليد انواع محصولات كشاورزي و امكان توسعه كشت‌هاي محصولات گلخانه‌اي.
14ـ بهره‌مندي از نيروهاي متخصص و ماهر بومي.
15ـ وجود جاذبه‌هاي كويري و ميراث طبيعي جهت توسعه گردشگري.
16ـ وجود زمينه‌هاي قانوني براي توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعاليتهاي ورزشي، گرايش بخش خصـوصي و تشكل‌هاي داوطلب غيردولتي (NGO) به‌سرمايه‌گذاري و خدمات‌رساني در توسعه ورزش.
ب ـ عمده‌ترين تنگناها و محدوديت‌هاي توسعه
1ـ كمبود جدي آب (كاهش سطوح سفره‌هاي آب زيرزميني، كاهش منابع آب و خاك از نظر كمي و كيفي و كمبود آبهاي سطحي) و كمبود آب آشاميدني سالم.
2ـ فقدان بافت كالبدي منظم و ضعف زير ساخت‌هاي خدماتي و حاشيه‌نشيني در شهر قم.
3ـ استقرار ناموزون و نامناسب واحدهاي صنفي ـ صنعتي آلاينده محيط زيست در سطوح شهر قم و حاشيه شهر.
4ـ شرايط سخت محيطي، وسعت اراضي بياباني و پيشروي كوير.
5 ـ واقع شدن شهر قم بر روي گسل زلزله.
6 ـ كمبود زير ساخت‌هاي بازرگاني نوين (كمبود انبارهاي ذخيره كالا، سردخانه و كشتارگاه‌هاي صنعتي دام و طيور).
7ـ وابستگي شديد منابع مالي بخش ورزش به درآمدهاي عمومي.
ج ـ اصلي‌ترين مسائل
1ـ فقدان قلمرو جغرافيايي مناسب براي استان و عدم امكان توزيع و بارگذاري مناسب جمعيتي و فعاليتهاي خدماتي.
2ـ كمبود تأسيسات و امكانات اقامتي و رفاهي براي زائرين و گردشگران.
3ـ كمبود آب مورد نياز براي شرب و توسعه بخش صنعت و كشاورزي.
4ـ كمبود امكانات تفرجگاهي و مراكز مناسب تفريحي، فرهنگي، هنري و ورزشي.
5 ـ كمبود زير ساخت‌هاي لازم براي ارائه خدمات مناسب اجتماعي، آموزشي، درماني، بهداشتي.
6 ـ عدم تناسب بين نياز شهرها و درآمد شهرداري‌هاي استان قم.
7ـ ناهنجاري‌هاي اجتماعي، اقتصادي و كالبدي ناشي از مهاجرتهاي بي‌رويه به‌استان.
8 ـ نامناسب بودن وضعيت پايانه‌هاي مسافربري و فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل مسافر و كالا.
9ـ فقدان نظام شناسايي استعدادهاي ورزشي.
دـ اهداف بلند مدت
در راستاي تحقق چشم انداز توسعه جمهوري اسلامي ايران و براساس الگوي اسلامي قم استاني خواهد بود توسعه‌يافته، توانا در توليد علم و فن‌آوري و علوم اسلامي برخورداري از فضاي معنوي و امن، بدين ترتيب با توجه به قابليت‌ها و تنگناها، توسعه استان حول محور خدمات با تأكيد بر زيارت و سياحت، آموزش عالي بويژه در زمينه‌هاي علوم انساني و حوزوي و فعاليتهاي صنعتي و توسعه كشاورزي با تأكيد بر كشت متراكم استوار خواهد بود. بنابراين اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1ـ دستيابي به سيماي كالبدي توسعه‌يافته به عنوان ام‌القراي جهان تشيع و نماد كارآمدي نظام جمهوري اسلامي.
2ـ ارائه يك شهرنمونه شيعي از حيث عمران، توسعه شهري و روابط حاكم بر اقتصاد، اجتماع شهروندان.
3ـ اعتلاء معرفت ديني، ارزشهاي فرهنگي و ويژگي‌هاي هويتي استان و ارتقاء نقش استان در زمينه احياء و توسعه فرهنگ و معارف اسلامي و علوم اهل بيت در سطوح ملي و فراملي و بهره‌گيري وسيع از ICT در اين ارتباط.
4ـ كاهش ناهنجاري‌هاي اجتماعي و فرهنگي.
5 ـ تأمين آب مورد نياز با اولويت مصارف شرب، محيط زيست و بخش‌هاي صنعت و كشاورزي و بهره‌برداري‌مطلوب از آبهاي سطحي و تقويت ذخاير آبهاي زيرزميني با اولويت آبخوانهاي با بيلان منفي.
6 ـ صيانت و بهره‌برداري مناسب از منابع پايه و ارتقاء كيفي و بهره‌وري فعاليتهاي كشاورزي متناسب با ظرفيت منابع آب در استان و برنامه‌هاي مديريت منابع آب حوضه آبريز.
7ـ توسعه ظرفيت‌هاي بخش گردشگري ارتقاء و توسعه همه‌جانبه و پايدار صنعت گردشگري ( زيارت و سياحت) استان.
8 ـ ارتقاء و توسعه صنعت استان و افزايش سهم ارزش افزوده آن در كل ارزش افزوده بخش صنعت كشور و بهره‌برداري مناسب از منابع معدني.
9ـ ارتقاء سطح خدمات برتر با اولويت آموزش عالي و درمان تخصصي.
10ـ توسعه و تقويت صنايع دستي بومي استان و حفظ هويت صنعت فرش دستباف قم به عنوان يك توليد صنعتي، هنري.
11ـ حفظ و احياء و بهره‌برداري بهينه از منابع طبيعي و جلوگيري از پيشروي كوير.
12ـ نوين سازي بخش بازرگاني استان با استفاده از زير ساخت‌هاي موجود.
13ـ ارتقاء عملي همكاري حوزه و دانشگاه.
14ـ كاهش عدم تعادلهاي منطقه‌اي موجود از حيث توزيع جمعيت و فعاليتهاي خدماتي.
15ـ افزايش مشاركت زنان در فعاليتهاي اجتماعي و اقتصادي.
16ـ حفاظت و ارتقاء سطح توانمنديهاي محيطي و انساني در راستاي توسعه پايدار.
17ـ نهادينه‌سازي بهره‌وري و افزايش آن در بخش‌هاي اقتصادي و عوامل توليد.
18ـ ارتقاء نقش‌ورزش در تأمين سلامت جسمي و روحي و تقويت توانمنديهاي افراد و گروه‌هاي اجتماعي.
19ـ دستيابي به هدف‌هاي توسعه هزاره (M.D.G) در استان.
20ـ توانمندسازي بخش تعاوني براي ايفاي فعاليتهاي گسترده و اداره بنگاه‌هاي اقتصادي بزرگ.
21ـ توسعه نقش و جايگاه زنان در سطوح تصميم‌سازي و تصميم‌گيري استان.
هـ ـ راهبردهاي بلند مدت توسعه
1ـ اصلاح قلمرو جغرافيايي استان در جهت كاهش عدم تعادلهاي منطقه‌اي، كارآمد كردن نظام اداري و اجرايي استان، فراهم نمودن زمينه‌هاي لازم جهت ايفاي نقش اصلي ملي و فراملي قم.
2ـ ايجاد و توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري، تجهيز قطبهاي تفريحي و بسترسازي لازم در زمينـه توسعـه مراكز اقامتي سياحتي، فرهنگي و هنري، تفريحگاهي و ورزشي و تقويت مناطق مستعد گردشگري و حفظ و احياء آثار فرهنگي و تاريخي.
3ـ ساماندهي حاشيه‌نشيني و اصلاح محيط شهري براساس طرح‌هاي نوين توسعه شهري.
4ـ انتقال آب مورد نياز از حوزه‌هاي آبريز مجاور برخوردار به استان و تقويت ذخاير آبهاي زيرزميني.
5 ـ افزايش بهره‌وري توليدات صنعتي، توسعه شهركها و نواحي صنعتي موجود با حفظ توان زيست محيطي استان، ايجاد شهرك‌هاي صنعتي جديد تخصصي مبتني بر فناوريهاي برتر.
6 ـ توسعه صنايع غذايي و دارويي، معدني، نساجي، پوشاك و قطعات خودرو.
7ـ فراهم‌سازي زيرساخت‌هاي ارتباطي و رسانه‌اي مناسب براي توسعه در كليه عرصه‌ها به ويژه فرهنگ و علوم اسلامي و گسترش ارتباطات فرهنگي و مذهبي با كشورهاي اسلامي.
8 ـ فراهم‌نمودن زمينه‌هاي لازم براي جلب سرمايه‌هاي داخلي و خارجي درفعاليت‌هاي اقتصادي ـ اجتماعي.
9ـ توسعه، تجهيز و استفاده بيشتر از قابليت‌هاي موجود در منطقه ويژه اقتصادي سلفچگان.
10ـ افزايش بهره‌وري منابع پايه آب و خاك با استفاده از شيوه‌هاي نوين و تقويت ذخاير سفره‌هاي آب زيرزميني.
11ـ ارتقاء شاخص‌هاي بهره‌وري حمل و نقل و جاده‌اي استان.
12ـ توسعه آموزش عالي (دانشگاهي و حوزوي) در زمينه علوم انساني و ساير رشته‌هاي دانشگاهي و گسترش آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي با توجه به قابليت‌ها و ضرورت‌هاي استان.
13ـ حفاظت، احياء و بهره‌برداري بهينه از منابع طبيعي.
14ـ توسعه و ترويج و بازاريابي صنعت فرش دستباف.
15ـ توسعه گسترش زير ساخت‌ها و تأسيسات نگهداري و انتقال كالا.
16ـ استفاده از موقعيت جغرافيايي استان در تمركززدايي ارتباطي از تهران.
17ـ گسترش بهره‌برداري از معادن و توسعه صنايع فن‌آوري آن.
18ـ مصرف بهينه آب و بازيافت آن.
19ـ جذب مشاركت و ارتقاي نقش تشكـلها (اتحاديه‌ها و تعاوني‌ها و سازمان‌هاي غيردولتي) در فرآيند توسعه پايدار.
20ـ ساماندهي مراكز سكونتي براي سر ريز جمعيت قم.
21ـ فراهم نمودن زمينه‌هاي لازم براي همكاري حوزه و دانشگاه.
22ـ بسترسازي مناسب براي حضور زنان در فرآيند توسعه.
23ـ ارتقاء سطح شاخص‌هاي ورزشي، تفريحي و هنري.
24ـ ايجاد سازوكارهاي لازم و حمايت از افزايش بهره‌وري در بخش‌هاي اقتصادي و عوامل توليد.
25ـ گسترش ورزش‌هاي پرورشي، همگاني، تفريحي، قهرماني و حرفه‌اي در استان.
26ـ ريشه‌كني فقر شديد و گرسنگي و بهره‌مندي همگاني از مواهب توسعه اقتصادي و اجتماعي
27ـ دستيابي همگاني به آموزش ابتدايي و ترويج و بهبود برابري جنسيتي و توانمندسازي زنان.
28ـ كاهش مرگ و مير مادران و كودكان.
29ـ مبارزه با بيماري‌هاي عمده (ايدز / H.I.V، سل، مالاريا و ...).
30ـ حمايت مؤثر از تشكيل و توسعه تعاوني‌ها و ايجاد و گسترش شهركها و مجتمع‌هاي تعاوني.
31ـ بسترسازي براي افزايش مشاركت اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي زنان در روند توسعه استان.
32ـ نهادينه‌كردن رويكرد مديريت عرضه و تقاضا و افزايش سطح آگاهي عمومي در مديريت بهينه مصرف آب.
33ـ ايجاد زمينه‌هاي لازم براي جلـب مشاركت مـردمي و بخش خصوصـي در بهره‌برداري و مديريت آب.
34ـ گسترش پوشش بيمه‌هاي اجتماعي و كاهش تلفات انساني در اثر حوادث.
شاخص‌هاي هدف كمّي در برنامه چهارم
