سنـد ملي توسعه استان خوزستان
الف ـ اصليترين قابليتهاي توسعه
1ـ موقعيت ويژه جغرافيايي استان در تعامل با منطقه و جهان، ارتباط با آبهاي آزاد بينالمللي.
2ـ برخورداري از امكانات بندري بسيار مناسب بويژه در بندرامام (داراي كمترين فاصله با مراكز جمعيتي كشور نسبت به ساير بنادر جنوبي ايران) و برخورداري از راه و راهآهن و فرودگاههاي متعدد و زيرساختهاي لازم براي توسعه بازرگاني خارجي و ترانزيت مسافر و كالا.
3ـ وجود منابع قابل توجه آب و خاك و برخورداري از اقليم مناسب و امكان كشت محصولات مختلف براي توسعه فعاليتهاي كشاورزي (اعم از زراعت، باغباني، جنگلكاري، مرتعداري، دامپروري، شيلات و آبزيان، دام و طيور، ...) و نيز امكان كاشت و برداشت سهنوبت محصولات كشاورزي در بخش وسيعي از استان.
4ـ وجود نخلستانهاي وسيع در سطح استان و قابليت چشمگير توسعه فعاليتهاي كشاورزي و صنايع جانبي در اين زمينه.
5 ـ جاري بودن بخش عظيمي از آبهاي سطحي كشور و وجود رودخانههاي پرآب و دائمي در استان و امكان صادرات آب و برق به كشورهاي همسايه.
6 ـ وجود ذخائر با ارزش آبزيان، بنادر صيادي، ناوگان صيادي و مجتمعهاي بزرگ پرورش ماهي و ميگو و مجتمعهاي دامپروري.
7ـ برخورداري استان از9 واحد كارخانه بزرگ خوراك دام و عرصههاي مستعد كشت علوفه كه قابليت چشمگيري جهت توليد شير و گوشت ميباشد.
8 ـ برخورداري از سدهاي عظيم و متعدد احداث شده يا در حال احداث در مناطق مختلف استان و امكان استفاده چند منظوره از آنها به منظور توسعه بخشهاي كشاورزي، شيلات، انرژي و تأمين آب شرب در استان.
9ـ برخورداري از 9 واحد بزرگ كشت و صنعت نيشكر (با وسعت حدود 90 هزار هكتار) و صنايع متعدد و متنوع وابسته به آن.
10ـ برخورداري از معادن و پالايشگاههاي عظيم نفت و گاز و كانيهاي غيرفلزي و صنايع بزرگ وابسته به آنها و همچنين صنايع فولاد و نورد و ذوب فلزات.
11ـ برخورداري از منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندرامام و منطقه آزاد اروند (آبادان + خرمشهر).
12ـ برخورداري از مراكز آموزش عالي و نيروهاي متخصص و خبره.
13ـ وجود قابليتهاي متعـدد اقتصـادي، اجتماعي و فرهنگي در منطقـه، ناشي از پيشينه طولاني صنعت نفت در استان.
14ـ برخورداري از تنوع قومي و ميراث تاريخي ارزشمند، جاذبههاي آثار بجاي مانده از دوران جنگ تحميلي و عرصههاي طبيعي مناسب براي توسعه گردشگري.
15ـ برخورداري از مراكز تشخيصي و درماني تخصصي و فوق تخصصي كه قابليت ارائه خدمات به نيروهاي خارجي شاغل در بخشهاي مختلف استان، شهروندان استانهاي مجاور وكشورهاي مجاور را دارا مي باشند.
16ـ برخورداري از نيمي از مساحت تالابهاي بينالمللي و ارزشمند كشور.
17ـ امكان بهرهگيري از انرژيهاي تجديد شونده زيست توده.
18 ـ وجود زمينههاي قانوني براي توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعاليتهاي ورزشي، گرايش بخش خصوصي و تشكلهاي داوطلب غيردولتي (NGO) بهسرمايهگذاري و خدماترساني در توسعه ورزش
19ـ وجود زمينههاي تاريخي و اجتماعي مشاركتهاي مردمي در حوزههاي اجتماعي و گسترده بودن مؤسسات خيريه و سازمانهاي غيردولتي فعال.
ب ـ عمدهترين محدوديتهاي توسعه
1ـ بالا بودن درجه حرارت و طولاني بودن دورة گرما و تبخير شديد و نازل بودن ميزان بارندگي در بخش قابل توجهي از استان.
2ـ بالا بودن سطح آبهاي زيرزميني و گسترش شوري آب و خاك دربخشهاي عمدهاي از مناطق جنوبي و غربي استان.
3ـ وابستگي شديد منابع مالي بخش ورزش به درآمدهاي عمومي.
ج ـ مسائل اساسي استان
1ـ آلودگي شديد منابع آبهاي سطحي، هوا و خاك، بويژه آلودگي رودخانه كارون در اثر تخليه فاضلابهاي انساني و صنعتي و پسابهاي كشاورزي به اين رودخانه و نيز خورهاي بندر امام و ماهشهر در اثر تخليه فاضلابهاي صنعتي تأسيسات نفت و پتروشيمي.
2ـ سهـلانگاري و بيتوجهي پيشنهـاددهنـدگان، طـراحان، مجـريان و نهـادهـاي تأمينكننده اعتبارات پروژههاي بزرگ ملي به ارزيابي زيست محيطي اين پروژه ها قبل از هرگونه اقدام و ايجاد خسارات جبران ناپذير به منابع طبيعي و محيط زيست استان.
3ـ تهديدات مستمر در زمينه بيابانزايي و گسترش شنهاي روان در اثر عوامل طبيعي و انساني.
4ـ تخريب و بهرهبرداري نامناسب از منابع طبيعي استان (آبهاي داخلي و ساحلي، خاك، آبزيان، مراتع، جنگلها، . . .).
5 ـ كمبود تأسيسات زيربنايي استان در بخش كشاورزي بويژه در زمينه تجهيز و نوسازي اراضي، شبكههاي اصلي و فرعي آبياري و زهكشي، قطعهبندي و جادههاي بين مزارع.
6 ـ خرد بودن اراضي زراعي و عدم تناسب تصرفات زارعين با مالكيت و اسناد اشخاص.
7ـ روند رو به انهدام تالابهاي استان بويژه هورالعظيم در اثر احداث سدهاي بالادست و عدم تخصيص و تأمين حقابه آنها وخشكساليهاي اخير.
8 ـ عدم هماهنگي و عدم تشخيص اولويتها در اجراي پروژههاي عمراني (خصوصاً پروژههاي آب و خاك) و عدم استفاده مطلوب از هزينههاي انجام شده.
9ـ مشاركت ضعـيف بخـش خصوصـي در فعاليتهاي اقتصـادي ـ اجتماعي نسبت به ساير استانهاي كشور.
10ـ بالا بودن ميزان بيكاري، بيسوادي و نرخ باروري.
11ـ خروج سرمايههاي انساني و مادي از استان پس از وقوع جنگ تحميلي و عدم بازگشت اين منابع به استان.
12ـ وجود انواع ناهنجاريها، بزهها، انحرافات و آسيبهاي اجتماعي و بالابودن ضرايب ناامنيهاي اجتماعي.
13ـ كميت و كيفيت نازل امكانات و فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي در كليه سطوح و عدم باور نسبت به نقش اساسي و محوري فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي در توسعه همه جانبه استان.
14ـ ضعف و ناكارائي پايانهها و شبكه راههاي داخلي و محورهاي ارتباطي با استانهاي همجوار و استاندارد نبودن آنها و همچـنين فقدان شبكه انتقال نيـروي برق به مناطق مرزي كشورهاي همسايه.
15ـ استفاده ناكارآمد از موقعيت و قابليتهاي ويژه استان در زمينه توسعه بازرگاني خارجي.
16ـ متفاوت بودن نظام پرداخت حقوق، مزايا، امتيازات و امكانات رفاهي ميان شركتها و دستگاههـاي دولتي كه موجب كاهش انگيزه و كارايي لازم در دستگاههـاي دولتـي گرديده است.
17ـ ضعف كارآفريني و مشاركت پايين بخش خصوصي در فعاليتهاي اقتصادي.
18ـ تداوم شرايط و آثار نامطلوب ناشي از جنگ تحميلي خصوصاً در نوار مرزي غرب استان.
19ـ كيفيت نامطلوب آب شرب در بيشتر شهرها و روستاها (عليالخصوص شهرهاي بزرگ استان) و قابليت عمده براي تبديل اين امر به بحرانهاي اجتماعي.
20ـ روند شتابان اضمحلال شرايط زندگي براي جامعه عشايري استان در اثر تخريب مراتع، محدود شدن عرصهها و قلمروهاي عشايري و ساير عوامل مؤثر.
21ـ عدم پوشش كامل صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در مناطق محروم شمال استان و مناطق مرزي و تسلط سيگنالهاي خارجي بر اين مناطق.
22ـ بيتوجهي به عوامل ايجاد و گسترش اسكان غيررسمي (حاشيه نشيني ) در اكثر شهرهاي استان (از جمله سهلانگاري در خصوص تعيين تكليف معيشت و سكونت جمعيت ساكن در كانونهاي زيستي در محدودهي اجراي طرحهاي بزرگ ملي در دست ساخت، سدهاي بزرگ، كشت و صنعتها، ...).
23ـ فقدان نظام شناسايي استعدادهاي ورزشي.
د ـ اهداف بلندمدت
با توجه به قابليتها و تنگناها، توسعه استان بر پايه بخشهاي كشاورزي و دامپروري، آب و انرژي، پرورش آبزيان و فعاليتهاي صيد و صيادي، صنعت، نفت و صنايع پايين دستي آن، بازرگاني خارجي و حمل و نقل بينالمللي استوار ميباشد. بدين ترتيب اهداف بلند مدت توسعه استان عبارتند از:
1ـ ارتقاء شاخصهاي زيستمحيطي استان در زمينههاي آب و هوا و خاك (بويژه رودخانهها، سواحل و منابع آبي و كيفيت آب شرب استان) در حد استانداردهاي بينالمللي.
2ـ كنترل و محافظت از منابع طبيعي و زيست محيطي استان (آبهاي داخلي و ساحلي، خاك، هوا ، آبزيان، مراتع، جنگلها ، . . .) در برابر تهديدها و تخريبهاي طبيعي و انساني و احياء و بهرهبرداري بهينه از آنها.
3ـ افزايش سهم اشتغال بخش خصوصي از كل شاغلين استان معادل با بالاترين استانهاي كشور.
4ـ كاهش نرخهاي بيكاري، بيسوادي و باروري و ارتقاء استان به جايگاه سه استان برتر كشور در اين زمينهها در افق توسعه.
5 ـ ايجاد باورها، ارزشها و هنجارهاي فرهنگي جديد متناسب با تحولات روز در جهان در چارچوب فرهنگوتمدن اسلامي در زمينههاي كار، فعاليت و سختكوشي، روحيه كارآفريني و خويشفرمايي، ارزش علم و سوادآموزي.
6 ـ توقف و مهار روند مهاجرت نيروي انساني كارآمد و متخصص از استان.
7ـ كاهش شاخصهاي انواع ناهنجاريها، انحرافات و آسيبهاي اجتماعي و ارتقاء استان به جايگاه سه استان برتر كشور در اين زمينهها در افق توسعه.
8 ـ توسعه و گسترش كمي و كيفي امكانات و كيفيت فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي در كليه سطوح و ارتقاء استان به جايگاه سه استان برتر كشور در اين زمينهها در افق توسعه.
9ـ دستيابي به حداقل استانداردهاي بينالمللي در زمينه كميت و كيفيت پايانهها و شبكه و ناوگان حمل و نقل استان (زميني، هوايي، دريايي) و دستيابي به سهم مناسب از بازار بينالمللي حمل و نقل و ترانزيت كالا و مسافر در منطقه.
10ـ دستيابي به سهم مناسب از حجم فعاليتهاي بازرگاني خارجي كشور.
11ـ افزايش توانمنديها و قابليتهاي دستگاههاي اجرايي استان و كم كردن فاصله حقوق و مزايا بين شركتهاي بزرگ دولتي و ساير دستگاههاي اجرايي استان تا حد ممكن.
12ـ افزايش شاخصهاي سرمايهگذاري و مشاركت بخش خصوصي در كليه زمينههاي فعاليتهاي اقتصادي و ارتقاء استان به جايگاه سه استان برتر كشور در اين زمينهها در افق توسعه.
13ـ عادي كردن شرايط زندگي و اوضاع اقتصادي ـ اجتماعي در منطقه نوار مرزي غرب استان.
14ـ تأمين آب شرب سالم براي شهرها (عليالخصوص شهرهاي بزرگ) و روستاهاي استان.
15ـ استفاده كامل و كارا از قابليتهاي چشمگير منابع آب و خاك استان به منظور توسعه همه جانبه فعاليتها در بخشهاي كشاورزي، پرورش آبزيان و فعاليتهاي صيد و صيادي.
16ـ استفاده كامل و كارا از قابليتهاي چشمگير توسعه صنعتي استان.
17ـ بالفعل نمودن قابليتهاي عمده استان در زمينهي توسعه ظرفيتهاي بخش گردشگري و بهرهمندي از جاذبههاي گردشگري سدهاي موجود و آبهاي شوشتر با توجه به پتانسيلهاي موجود و توسعه نقش IT در فعاليتهاي خدماتي و گردشگري.
18ـ ساماندهي و اسكان كامل جامعة عشايري استان.
19ـ تأمين پوشش كامل صدا و سيما در كليه نقاط استان.
20ـ ارتقاء جايگاه نظام خدمات تشخيصي ـ درماني دانشگاه جندي شاپور و تبديل آن به قطب برتر درماني جنوب كشور با قابليت ارائه خدمات به كشورهاي همجوار.
21ـ مهار عوامل ايجاد و گسترش اسكان غيررسمي و ساماندهي اسكان غيررسمي در جامعه شهري استان.
22ـ اعتلاء معرفت ديني، ارزشهاي فرهنگي و ويژگيهاي هويتي استان.
23ـ نهادينهسازي بهرهوري و افزايش آن در بخشهاي اقتصادي و عوامل توليد.
24ـ ارتقاء نقش ورزش در تأمين سلامت جسمي و روحي و تقويت توانمنديهاي افراد و گروههاي اجتماعي.
25ـ دستيابي به هدفهاي توسعه هزاره (M.D.G) در استان.
26ـ توانمندسازي بخش تعاوني براي ايفاي فعاليتهاي گسترده و اداره بنگاههاي اقتصادي بزرگ.
27ـ توسعه نقش و جايگاه زنان در سطوح تصميم سازي و تصميمگيري استان.
هـ ـ راهبردهاي بلندمدت
1ـ مقابله با بهرهبرداريهاي غيراصولي و عوامل طبيعي و انساني آلودگي و تخريب منابع طبيعي و زيستمحيطي استان (آبهاي داخلي و ساحلي، خاك، هوا، آبزيان، مراتع، جنگلها، . . . ).
2ـ مهار و انتقال آبهاي سطحي، توسعه بهرهبرداري از منابع آبهاي زيرزميني در مناطق مساعد استان و افزايـش بهرهوري در بهـرهبرداري از منابع آبهـاي سطحي و زيرزميني استان.
3ـ حفظ، بازسازي، مديريت علمي و بهرهبرداري بهينه از اكوسيستمهاي آبي استان (اعم از آبهاي داخلي و ساحلي) در كليه فعاليتهاي شيلاتي.
4ـ مديريت يكپارچه حوضههاي آبريز.
5 ـ مهندسي رودخانههاي استان.
6 ـ تشويق و حمايت از مشاركت هرچهبيشتر بخش خصوصي درتوسعه فعاليتهاي اقتصـادي ـ اجتمـاعي در زمينـههاي مخـتلف و گسترش زمينـههاي خود اشتغـالي و خويشفرمائي.
7ـ تقويت امنيت اجتماعي فراگير و مقابله با انواع ناهنجاريهاي اجتماعي.
8 ـ افزايش فعاليتهاي فرهنگي، هنري، آموزشي و سوادآموزي در گروههاي هدف (جوامع روستايي، عشايري و زنان).
9ـ توسعه انواع آموزشهاي فني و حرفهاي.
10ـ تقويت انسجام ، وحدت و يكپارچگي اجتماعي در سطح استان.
11ـ ايجاد زمينههاي انگيزشي مناسب براي كاهش روند مهاجرت نيروي متخصص از استان و جذب نيروي انساني كارآمد از ساير استانهاي كشور.
12ـ مبارزه با اشكال مختلف بيكاري و فقر در كليه سطوح.
13ـ افزايش قابليتهاي عمومي نيروي انساني اداره كل آموزش و پرورش استان و افزايش كميت و كيفيت فضاهاي فيزيكي و تجهيزات مورد نياز آن.
14ـ ارتقاء نقش مراكز آموزش عالي استان به عنوان مركز ارائه خدمات برتر آموزشي و پژوهشي در منطقه جنوب، غرب كشور.
15ـ توسعه و تقويت پايانهها و شبكه راههاي داخلي (بين شهري و روستايي) و محورهاي ارتباطي با استانهاي همجوار با تأكيد بر راههاي اصلي و راهآهن و نوسازي، توسعه و تجهيز ناوگان حمل و نقل عمومي استان.
16ـ گسترش زيرساختهاي توسعه بازرگاني استان به عنوان يكي از پايانههاي اصلي ورود و خروج كالا با تأكيد بر محصولات كشاورزي و توسعه قرنطينهها و ترانزيت كالا و مسافر.
17ـ افزايش شاخص سطح تحصيلات و تجارب تخصصي نيروي انساني بخش دولتي.
18ـ پيگيري دقيق و نظارت بر اجراي 7 برنامه مصوب تحول اداري در سطح دستگاههاي اجرايي استان توسط نهادهاي مسئول در امر نظارت و بازرسي.
19ـ محو نمودها و مظاهر شرايط جنگي عليالخصوص در نوار مرزي غرب استان بهمنظور بسترسازي براي بازگشت مردم اين منطقه به محل زندگي قبلي خود.
20ـ بازسازي زيرساختها و فعاليتهاي اقتصادي ـ اجتماعي در مناطق جنگزده استان (بويژه شهرستانهاي آبادان و خرمشهر).
21ـ افزايـش كيفيت آب شـرب، افزايش بـهرهوري در تـوزيع و مصـرف و كاهــش هدر روي آب شرب در كليه نقاط مصرف و افزايش حجم توليد سرانه آب در برخي از نقاط .
22ـ افزايش سطح زيركشت آبي، ارتقاي بهرهوري عوامل توليد در فعاليتهاي كشاورزي و ترويج بينش علمي در بهرهبرداران.
23ـ ايجاد و گسترش همه جانبه زيرساختها در بخشهاي صنعت (ايجاد و توسعه شهركهاي صنعتي و تأمينآب، برق، گاز، فاضلاب، راه ، ...) و كشاورزي (تجهيز و نوسازي، احداث شبكههاي آبياري، احداث زهكشهاي روباز و زيرزمين در مزارع موجود، تسطيح اساسي، احداث جادههاي بين مزارع ،...) شيلات و آبزيان و ساير بخشهاي فعاليتهاي اقتصادي و اجتماعي و بازگشت سهم سرمايهگذاري دولت در دورههاي طويلالمدت در موارد مقتضي.
24ـ بسط و توسعه صنايع متوسط و كوچك به عنوان حلقه مكمل صنايع بزرگ و توسعه شهركهاي تخصصي در زمينه نفت، پتروشيمي.
25ـ افزايش بهرهوري از طريق ارتقاء سطح فنآوري و اصلاحات ساختاري و مديريتي در كليه بخشهاي فعاليتهاي اقتصادي و اجتماعي.
26ـ حفظ، احياء، توسعه و نظارت بر بهرهبرداري بهينه از آبزيان استان.
27ـ توسعه صنايع انرژي بر و صنايع شيميايي پايين دست، پتروشيمي و پالايشگاهي، متالورژي و ذوب فلزات، صنايع حمل و نقل (بويژه صنايع حمل و نقل دريايي)، صنايع تبديلي و تكميلي كشاورزي و دامي و بستهبندي مواد غذايي، نساجي، فرآوري نيشكر و محصـولات پايين دستي، خرما، شيلات و آبزيان و صنايع كاني غيرفلزي با قابليت صادرات به كشورهاي حاشيه خليجفارس و تأكيد بر سرمايهگذاري بخش خصوصي و توسعه صنايع ماشينسازي و ساخت تجهيزات و صنايع پايين دستي.
28ـ گسترش زيرساختها و تأسيسات و امكانات گردشگري در عرصههاي تاريخي، آثار جنگ تحميلي و نوار ساحلي جنوب استان (به منظور استفاده از قابليتهاي گردشگري مناطق ساحلي استان در فصل زمستان) و مناطق كوهستاني در فصل تابستان و حفظ و احياء و معرفي آثار فرهنگي و تاريخي و نيز حفظ آثار برجاي مانده از سالهاي دفاع مقدس و تجهيز قطبهاي گردشگري.
29ـ تغييرشيوه معيشت جامعه عشايري استان و آمادهسازي زيرساختهاي لازم براي اسكان كامل اين جامعه.
30ـ توسعه، ارتقاء و بهسازي كميت و كيفيت سيستمها و تجهيزات دريافت و ارسال سيگنالهاي صوتي و تصويري صدا و سيماي مركز خوزستان.
31ـ توسعه بخش درمان با استفاده از سرمايهگذاري و مشاركت بخش خصوصي (داخلي و خارجي) و اصلاح ساختاري و مديريتي نظام خدمات تشخيصي ـ درماني.
32ـ تعيين تكليف معيشت و سكونت جمعيت ساكن در محدودهي اجراي طرحهاي بزرگ ملي (عليالخصوص سدهاي بزرگ در حال احداث) و بهسازي و توانمندسازي مناطق حاشيه نشين در جامعهي شهري استان.
33ـ بهرهگيري از انرژيهاي تجديد شونده زيست توده.
34ـ ايجاد سازوكارهاي لازم و حمايت از افزايش بهرهوري در بخشهاي اقتصادي و عوامل توليد.
35ـ گسترش ورزشهاي پرورشي، همگاني، تفريحي، قهرماني و حرفهاي در استان.
36ـ ريشهكني فقر شديد و گرسنگي و بهرهمندي همگاني از مواهب توسعه اقتصادي و اجتماعي.
37ـ دستيابي همگاني به آموزش ابتدايي و ترويج و بهبود برابري جنسيتي و توانمندسازي زنان.
38ـ كاهش مرگ و مير مادران و كودكان.
39ـ مبارزه با بيماريهاي عمده (ايدز / H.I.V، سل، مالاريا و ...).
40ـ حمايت مؤثر از تشكيل و توسعه تعاونيها و ايجاد و گسترش شهركها و مجتمعهاي تعاوني.
41ـ بسترسازي براي افزايش مشاركت اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي زنان در روند توسعه استان.
42ـ نهادينهكردن رويكرد مديريت عرضه و تقاضا و افزايش سطحآگاهي عمومي درمديريت بهينه مصرف آب.
43ـ ايجاد زمينههاي لازم براي جلب مشاركت مردمي و بخش خصوصي در بهرهبرداري و مديريت آب.
44ـ گسترش پوشش بيمههاي اجتماعي و كاهش تلفات انساني در اثر حوادث.
شاخصهاي هدف كمّي در برنامه چهارم