سنـد ملي توسعه استان خراسان رضوي
الف ـ اصلي ترين قابليتهاي توسعه
1ـ وجود مرقد مطهر حضرت رضا (ع) به عنوان زيارتگاه مسلمانان جهان.
2ـ استقرار استان در كريدورهاي بين‌المللي شمال ـ جنوب وشرق ـ غرب و در مسير شبكه‌هاي حمل و نقل جاده‌اي و ريلي و هوايي.
3 ـ موقعيت ممتاز جغرافيايي به عنوان دروازه مبادلات بازرگاني كشور با آسياي مركزي و نزديكي به ذخاير نفت و گاز آسياي مركزي و نقش مهم ژئوپوليتيكي استان در زمينه تعاملات بين‌المللي.
4 ـ تنوع اقليمي، وجود ديم‌زارهاي مستعد و برخورداري از طيف گسترده‌اي از محصولات گرمسيري و سردسيري، گياهان دارويي و فرآورده‌هاي دامي.
5 ـ برخورداري از پشتوانه فرهنگي و تاريخي بسيار غني درسطح ملي و بين‌المللي.
6 ـ برخورداري از حوزه‌هاي پرسابقه ديني و مذهبي و فرهنگ وقف و مشاركت در امور اجتماعي و خيريه.
7ـ وجود مراكز علمي و دانشگاههاي بزرگ و مؤسسات عالي پژوهشي دولتي و خصوصي.
8 ـ وجود نيروي انساني متخصص و برخورداري از ظرفيتهاي اجرائي قابل توجه و امكان صدور خدمات فني و مهندسي.
9 ـ بهره‌مندي از آستان قدس رضوي به عنوان يك نهاد توانمند اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي.
10ـ دارا بودن رتبه‌هاي اول تا سوم درتوليد تعداد كثيري از انواع محصولات زراعي, باغي و دامي در كشور وداشتن سهم عمده‌اي درمحصولات صادراتي.
11ـ وجود معادن غني نظير سنگ‌آهن، بوكسيت، منيزيت، مس، كروميت و ذخائر گاز طبيعي.
12ـ برخورداري از زمينه‌هاي مناسب توسعه صنعتي به ويژه در صنايع غذايي، نساجي، قطعه سازي, خودروسازي، پتروشيمي و صنايع معدني.
13ـ وجود كلانشهر مشهد مقدس به عنوان يك مركز مهم ارائه خدمات برتر در سطح ملي و فرا ملي.
14ـ برخورداري از شبكه‌هاي زير بنائي و خدماتي مناسب جهت جذب سرمايه‌گذاري داخلي و خارجي.
15ـ برخورداري ازظرفيت‌هاي تاريخي، فرهنگي و طبيعي براي جذب گردشگري داخلي و خارجي.
16ـ امكان بهره‌گيري از انرژي‌هاي تجديد شونده خورشيدي، زيست توده و ... .
17ـ وجود زمينه‌هاي قانوني براي توسعه ورزش، نگرش مثبت جامعه به فعاليتهاي ورزشي، گرايش بخش خصوصي و تشكل‌هاي داوطلب غيردولتي (NGO) بهسرمايهگذاري و خدمات‌رساني در توسعه ورزش.
18ـ وجود زمينه‌هاي تاريخي و اجتماعي و مشاركت‌هاي مردمي در حوزه‌هاي اجتماعي و گسترده بودن مؤسسات خيريه و سازمان‌هاي غيردولتي.
ب ـ عمده‌ترين تنگناها و محدوديت‌هاي توسعه
1ـ محدوديت منابع آب و كاهش شديد ذخاير و پتانسيلهاي آبهاي زيرزميني استان.
2ـ وجود گسل‌هاي فراوان و فراواني زلزله‌هاي مخرب و متناوب.
3ـ محدوديت تأمين و انتقال آب جهت توسعه كانون‌هاي مهم شهري (مشهد ـ سبزوارـ نيشابور و...).
4ـ عدم تجهيز شبكه‌هاي زيربنايي استان متناسب با قابليتهاي آن.
5 ـ ضعف شديد فضاي فرهنگي هنري ـ ورزشي و شرايط نامناسب ظرفيتهاي موجود.
6 ـ وابستگي شديد منابع مالي بخش ورزش به درآمدهاي عمومي.
7ـ حركت ماسه‌هاي روان، وجود طوفان‌هاي مخرب و فرسايش بادي.
ج ـ مسائل اساسي استان
1ـ عدم تعادل در توسعه يكپارچه و موزون استان.
2 ـ تمركز فعاليتها و خدمات در شهر مشهد و تشديد اثرات جانبي آن بر مهاجرت و حاشيه‌نشيني و آلودگيهاي زيست محيطي و ايجاد ناهنجاري‌هاي اجتماعي.
3ـ فقر مفرط در برخي از مناطق استان و وجود ناهنجاري‌هاي اجتماعي (قاچاق مواد مخـدر و كالا) و امنيتي و بهداشتي و مهاجران و پناهنـدگان ناشي از ترددهـاي غيرقانوني در مناطق مرزي.
4ـ ضعف انسجام اجتماعي بين مناطق مختلف استان ناشي از تقابل بين شهرهاي مختلف.
5 ـ عدم استفاده بهينه از منابع محدود آب، عدم مهاروكنترل آبهاي سطحي و (رودخانه‌هاي مرزي) روشهاي نامناسب آبياري و مصرف آب (پايين بودن راندمان آبياري).
6 ـ افت شديد سفره‌هاي آب زيرزميني و بهره‌برداري بي‌رويه از منابع پايه و تخريب محيط زيست استان.
7ـ وجود شيوه‌هاي سنتي‌در فعاليتهاي توليدي استان (اعم از كشاورزي، صنعت و خدمات).
8 ـ پايين بودن سهم استان در صنايع مادر تخصصي و پيشرفته و ناكافي بودن صنايع تبديلي و تكميلي و نگهداري كشاورزي.
9ـ فقدان نظام شناسايي استعدادهاي ورزشي.
د ـ هدف‌هاي بلندمدت توسعه
با توجه به قابليت‌ها و محدوديت‌هاي گسترده استان توسعه آن بر اساس بهره‌گيري از موقعيت جغرافيائي و فرهنگي استان در تعاملات فراملي با استفاده از ظرفيتهاي ممتاز در كشاورزي، گردشگري, صنعت و معدن, خدمات و ترانزيت مبادلات مرزي امكان‌پذير مي‌باشد. بدين ترتيب اهداف توسعه استان خراسان عبارتند از:
1ـ ارتقاء نقش و سهم استان در تعاملات ملي و فراملي در عرصه‌هاي فرهنگي و اقتصادي.
2ـ توسعـه سرمايه انسـانـي و گسترش مشـاركت مردم در فعـاليتهـاي آموزشـي، بهداشتي ـ درماني، فرهنگي و اجتماعي.
3ـ افزايش توان و شتاب بخشيدن به توسعه اقتصادي استان و ارتقاء نقش و سهم استان دراقتصاد ملي.
4ـ حفاظت و ارتقاء سطح توانمنديهاي محيطي و انساني در راستاي توسعه پايدار.
5 ـ ايجاد تعادل و توازن درون منطقه‌اي.
6 ـ تقويت موقعيت ويژه و ممتاز زيارتي كلانشهر مشهد مقدس و توسعه ساير امكانات و زيرساخت‌هاي گردشگري و بهره‌برداري از جاذبه‌هاي گردشگري طبيعي و مذهبي استان و توسعه نقش IT در فعاليتهاي خدماتي و گردشگري.
7ـ ارتقاء امنيت در مناطق مرزي استان با توجه به حفظ رابطه متقابل امنيت و توسعه.
8 ـ اعتلاء معرفت ديني، ارزشهاي فرهنگي و ويژگي‌هاي هويتي استان.
9ـ نهادينه‌سازي بهره‌وري و افزايش آن در بخش‌هاي اقتصادي و عوامل توليد.
10ـ ارتقاء نقش ورزش در تأمين سلامت جسمي و روحي و تقويت توانمنديهاي افراد و گروه‌هاي اجتماعي.
11ـ ايمن سازي مناطق زيست و فعاليت در مقابل حوادث غيرمترقبه طبيعي.
12ـ دستيابي به هدف‌هاي توسعه هزاره (M.D.G)در استان.
13ـ توانمندسازي بخش تعاوني براي ايفاي فعاليتهاي گسترده و اداره بنگاه‌هاي اقتصادي بزرگ.
14ـ توسعه نقش و جايگاه زنان در سطوح تصميم‌سازي و تصميم‌گيري استان.
هـ ـ راهبردهاي بلندمدت
1ـ گسترش ارتباطات فرهنگي ـ مذهبي با كشورهاي همجوار.
2ـ توسعه تعاملات اقتصادي خارجي استان به ويژه با كشورهاي همجوار و استفاده از موقعيت ترانزيتي استان با كشورهاي حاشيه خليج فارس.
3ـ توسعه و تجهيز شبكه‌هاي زيربنايي، خدمات ترانزيت و حمل و نقل، توسعه قرنطينه‌ها، گمركات و منطقه ويژه اقتصادي.
4ـ ساماندهي و تجهيز امكانات استان در جهت استفاده از فرصتهاي تعاملات فرهنگي و بازرگاني با افغانستان.
5 ـ بسترسازي براي توسعه فن‌آوري اطلاعات جهت كارآمدكردن خدمات دولتي و ساير بنگاهها در راستاي توسعه نقش‌هاي جديد استان در تعاملات بين‌المللي.
6 ـ ارتقاء شاخص‌هاي توسعه انساني، سطح زندگي، عدالت اجتماعي و سطح مشاركت مردم در استان.
7ـ تقويت، تعميق و ترويج فرهنگ و هويت اسلامي ـ ايراني در فرايند توسعه استان.
8 ـ زمينه‌سازي براي استفاده از توانمنديهاي بخش خصوصي، تشكلها و نهادهاي مردمي در فرايند توسعه استان.
9ـ توسعه آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي، آموزش‌هاي علمي و كاربردي و آموزش عالي متناسب با نيازهاي استان و تعاملات فراملي آن و برپايي كريدور علمي و فن‌آوري و بازار دانايي.
10ـ توسعه صنعتي استان با اولويت صنايع تبديلي و غذايي، نساجي، حمل و نقل، معدني، قطعه‌سازي، فلزات اساسي، شيميايي، الكترونيك و ماشين‌آلات و تجهيزات، فلزي و ريخته‌گري، پايين دست پتروشيمي و دارويي.
11ـ ايجاد فعاليتهاي نوين كشاورزي (آبزي‌پروري، كشت‌هاي متراكم و گلخانه‌ها).
12ـ ساماندهي بخش كشاورزي در استان و تبديل آن به‌كشاورزي تجاري و پيشرفته.
13ـ توسعه شيوه‌هاي بهره‌برداري اصولي از منابع آب با در نظر گرفتن ظرفيت منابع آب در استان و برنامه‌هاي مديريت منابع آب حوضه آبريز و افزايش راندمان آبياري (در انتقال و مصرف) و اصلاح الگوي مصرف آب و بهره‌برداري مطلوب از آبهاي سطحي و تقويت منابع آبهاي زيرزميني با اولويت آبخوان‌هاي با بيلان منفي.
14ـ حفظ و بهره‌برداري از منابع پايه، حفظ كاربري اراضي و جلوگيري از بيابان‌زايي و پيشرفت كوير و توسعه فعاليتهاي آبخيزداري.
15ـ تمركززدائي فعاليتها ازكلانشهر مشهد، اصلاح نظام شهري، تقويت و تجهيز محورهاي خارج از منطقه شهري مشهد و تقويت بنيانهاي اقتصادي و خدماتي نواحي توسعه نيافته در استان.
16ـ طراحي ساختار مديريتي ويژه براي استان در جهت كاهش عدم تعادلهاي منطقه‌اي، كارآمد كردن نظام اداري و اجرايي و فراهم نمودن زمينه لازم جهت ايفاي نقش‌هاي ملي و فراملي آن.
17ـ استفاده از كليه امكانات و جاذبه‌هاي گردشگري و متنوع سازي خدمات قابل ارائه به گردشگران در استان و ايجاد زيرساخت‌هاي مناسب در نواحي گردشگري و بسترسازي مناسب براي مشاركت بخش خصوصي در جهت سرمايه‌گذاري در اين زمينه و حفظ و نگهداري و معرفي مركز تاريخي، فرهنگي و جاذبه‌هاي گردشگري استان و ساخت موزه خراسان بزرگ.
18ـ همكاري متقابل اقتصادي ـ اجتماعي با كشورهاي همجوار در مناطق مرزي در راستاي پايدارسازي امنيت منطقه.
19ـ بهره‌گيري از انرژي‌هاي تجديد شونده، خورشيدي، زيست توده و ... .
20ـ ايجاد سازوكارهاي لازم و حمايت از افزايش بهره‌وري در بخش‌هاي اقتصادي و عوامل توليد.
21ـ گسترش ورزش‌هاي پرورشي، همگاني، تفريحي، قهرماني و حرفه‌اي در استان.
22ـ كنترل مديريت بحرانهاي ناشي از حوادث غيرمترقبه و بلاياي طبيعي.
23ـ ريشـه‌كني فقر شـديـد و گرسنگي و بهره‌منـدي همگاني از مواهب توسعـه اقتصادي و اجتماعي.
24ـ دستـيابي همـگاني به آموزش ابـتدايي و ترويـج بهـبود و برابري جنسيتي و توانمندسازي زنان.
25ـ كاهش مرگ و مير مادران و كودكان.
26ـ مبارزه با بيماري‌هاي عمده (ايدز / H.I.V، سل، مالاريا و ...).
27ـ حمـايت مؤثر از تشكيل و توسعـه تعاوني‌ها و ايجـاد و گسترش شهرك‌ها و مجتمع‌هاي تعاوني.
28ـ بسترسازي براي افزايش مشاركت اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي زنان در روند توسعه استان.
29ـ نهادينه‌كردن رويكرد مديريت عرضه و تقاضا و افزايش سطح آگاهي عمومي درمديريت بهينه مصرف آب.
30ـ ايجاد زمينه‌هاي لازم براي جلب مشاركت مردمي و بخش خصوصي در بهره‌برداري و مديريت آب.
31ـ گسترش پوشش بيمه‌هاي اجتماعي و كاهش تلفات انساني در اثر حوادث.
شاخص‌هاي هدف كمّي در برنامه چهارم
