2 ـ

برنامه مشخص رفاه اجتماعي شامل امور زير خواهد بود:
‌الف ـ بيمه‌هاي اجتماعي كه مهمترين فصل برنامه‌هاي تأمين اجتماعي را تشكيل مي‌دهد در صورت شمول كامل به كليه طبقات شاغل جامعه مي‌تواند‌عملاً قسمت مهمي از خدمات اجتماعي مؤثر در رفاه عمومي را در دسترس همگان قرار دهد.
‌حدود و شمول بيمه‌هاي اجتماعي در طول برنامه چهارم عبارت خواهدبود از:
1 ـ سازمان بيمه‌هاي اجتماعي ـ طي سالهاي برنامه چهارم، كل عده افراد مزدبگير و حقوق‌بگير بخشهاي خدمات و صنايع و معادل به 2.2 ميليون نفر‌خواهد رسيد با توجه به افزايش مذكور، هدف سازمان بيمه‌هاي اجتماعي طي دوره برنامه چهارم تعميم حمايت‌هاي بيمه‌اي به 45 تا 50 درصد كل‌مزدبگيران و حقوق‌بگيران واجد شرايط در بخشهاي خدمات و صنايع و معادن مي‌باشد.
‌جهت گسترش خدمات بيمه‌هاي اجتماعي مهمترين اقداماتي كه طي دوره برنامه چهارم به مرحله اجرا در خواهد آمد عبارتند از:
ـ بررسي و اصلاح تشكيلات و روشهاي سازمان بيمه‌هاي اجتماعي و تنظيم نرخ بيمه به منظور برقراري تعادل بين نرخ بيمه و حمايتهاي قانوني.
ـ پرداخت كليه ديون دولت و سازمانها و شركتهاي وابسته به دولت به‌سازمان بيمه‌هاي اجتماعي.
ـ تبديل بيمه‌هاي اختيار به بيمه اجباري (‌فوت و بازنشستگي).
2 ـ صندوق بازنشستگي ـ در مورد صندوق بازنشستگي كارمندان دولت اقدامات ذيل پيش‌بيني شده است:
ـ طبق قانون استخدام كشوري دولت منظماً سهم خود را طي برنامه چهارم به صندوق پرداخت خواهد كرد و توجه مي‌شود كه سهم دولت از 8.5‌درصد حقوق كارمندان به حداقل 10 درصد حقوق و مزاياي كارمند افزايش يابد.
‌طي برنامه چهارم از طريق قانون استخدام كشوري به بيمه كارمندان دولت گسترش خواهد يافت بدين ترتيب كه بيمه بازنشستگي به كليه كاركنان دولت‌تعميم مي‌يابد و بيمه درمان از طريق عقد قرارداد با گروه‌هاي پزشكي و مؤسسات عام‌المنفعه كه داراي تأسيسات درماني مجهز هستند به تدريج به‌موازات توسعه خدمات درماني گسترش داده خواهد شد و سطح حمايتهاي درماني براي كليه كاركنان دولت متعادل خواهد گرديد.
3 ـ به منظور گسترش عدالت اجتماعي در سطح روستاهاي كشور حمايتهاي بيمه‌اي زير طي برنامه چهارم در نظر گرفته شده است:
اول ـ بيمه محصولات كشاورزي جهت حداقل 100 هزار خانواده كشاورز ـ اين برنامه به صورت آزمايشي اجراء خواهد شد. بيمه مذكور براي تأمين و‌جبران خسارات ناشي از آفات و حوادث عمومي است.
‌دوم ـ تعميم بيمه فوت و از كار افتادگي به حدود 1.5 ميليون نفر رؤساي خانوارها.
ب ـ رفاه خانواده و كودك
‌در اين مورد هدفها و برنامه‌ها به شرح زير خواهد بود:
1 ـ كوشش در حفظ و استحكام مباني خانواده ـ در تحقق اين منظور تعداد 250 واحد اندرزگاه و مراكز بهداشت مادران و كودكان موجود توسعه يافته‌و به صورت مراكز رفاه خانواده در خواهند آمد در مراكز مزبور علاوه بر فراهم نمودن خدمات بهداشتي (‌شامل بهداشت مادران و كودكان و تنظيم‌خانواده) خدمات ديگري نيز نظير آموزش اجتماعي، خدمات مشورتي، مبارزه با بيسوادي فعاليت‌هاي مفيد براي دوران فراغت جهت ايجاد درآمد،‌فعاليتهاي جمعي براي آباداني، امداد خانواده‌هاي نيازمند، فعاليتهاي سودمند جهت اطفال و نوجوانان و همچنين نگاهداري كودكان خردسال متعلق به‌زنان شاغل انجام خواهد گرفت. پرورش فكري و اجتماعي زنان به خصوص زنان روستايي مورد توجه خاص خواهد بود و در اين راه از وجود مأموراني‌كه سازمان با كمك اين برنامه تربيت خواهد كرد استفاده خواهد شد.
‌در برنامه چهارم، ايجاد مهد كودكان جهت نگهداري از اطفال زنان شاغل تشويق خواهد شد. در مورد كودكان زنان كارگر تعداد 250 واحد مهد كودك در‌جوار مراكز رفاه خانواده ايجاد خواهد گرديد توزيع غذا در مدارس در طول برنامه چهارم ادامه خواهد داشت و همچنين خدمات مددكاري در مدارس‌توسعه خواهد يافت و از طريق مراكز بهداشت تأمين سلامت نوآموزان و دانش‌آموزان كوشش خواهد شد.
‌به منظور اجراي صحيح اين برنامه تعداد 250 نفر مدير رفاه اجتماعي در (‌جهت اداره مراكز رفاه خانواده) و 250 مددكار اجتماعي و 500 كمك مددكار‌و 7500 معلم مهد كودك با همكاري دستگاههاي آموزشي تربيت خواهند شد.
‌همچنين با همكاري سازمان بين‌المللي نيازمنديها و مسائل كودكان در سطح وسيعي مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
‌دستگاههاي اداره‌كننده مراكز رفاه خانواده‌همان سازمانهايي مي‌باشند كه در حال حاضر داراي اندرزگاه و مراكز بهداشت مادران و كودكان هستند.
2 ـ رفاه كودكان بي سرپرست ـ با توجه به اين امر كه‌هدف اصلي برنامه‌هاي رفاه كودكان، نگهداري آنها در خانواده است كوشش خواهد شد كه در‌مرحله اول از همكاري خويشاوندان و نزديكان كودكان براي نگهداري آنها استفاده شود و در مرحله دوم خانواده‌هاي داوطلب مورد استفاده قرار‌خواهند گرفت و سپس در آخرين مرحله مؤسسات شبانه‌روزي شكل كانون خانوادگي پيدا خواهند كرد و از طريق تبديل پرورشگاهها و‌شيرخوارگاههاي موجود به كانونهاي شبه خانواده، كودكان بي‌سرپرست نگهداري خواهند شد.
‌طي برنامه چهارم 150 مددكار متخصص در امور كودكان بي‌سرپرست جهت جا دادن اين گونه كودكان در خانواده يا پرورشگاه و سرپرستي آنان و 300‌مربي كودك جهت خدمت در خانه‌هاي كودك تربيت خواهد شد، همچنين ده طرح نمونه جهت نگهداري از اطفال بي‌سرپرست اجرا خواهد شد‌مسئوليت اداره پرورشگاهها به عهده سازمانهاي موجود باقي خواهد ماند ولي مقامات ذيربط محلي مسئول پذيرش و جا دادن و سرپرستي و مرخص‌كردن اينگونه اطفال از كانونها خواهند بود.
ج ـ رفاه جوانان: جهت تكميل پرورش جسمي و رواني جوانان و آماده كردن آنان به قبول مسئوليتهاي آينده خدمات ويژه‌اي در اختيار آن گذارده خواهد‌شد.
‌براي هدايت و پرورش جوانان و نيز آموزشهاي هنري و اجتماعي و حرفه‌اي تعداد 50 مركز چند وظيفه‌اي در شهرهايي كه بيش از 40 هزار نفر جمعيت ‌دارد ايجاد خواهد شد كه با همكاري خود جوانان اداره گردد. در ساختن اين مراكز به محله‌هاي مسكون طبقات كم درآمد اولويت داده مي‌شود.
‌در مورد توسعه و تكميل خانه‌هاي جوانان شير و خورشيد سرخ و هماهنگ ساختن فعاليتهاي آن خانه‌ها با توجه به‌هدفهاي خاص اين سازمان با ساير‌فعاليتهاي مربوط به رفاه جوانان كشور اقدام خواهد شد.
‌ضمناً از طريق ايجاد خدمات راهنمايي شغلي در مؤسسات آموزشي و تقويت دستگاههاي اطلاعاتي از لحاظ اشتغال و كاريابي و افزايش نشريات‌مربوط به بازار كار به يكي از مهمترين مسائل جوانان يعني اشتغال توجه خواهد شد.
‌همچنين با همكاري متخصصين و سازمانهاي بين‌المللي، به بررسي مسائل و احتياجات جوانان كشور در سطح وسيعي توجه خواهد شد.
‌د ـ در مورد ورزش و تربيت بدني جوانان اقدامات زير انجام خواهد گرفت:
ـ تأسيس انستيتوي ورزش وابسته به سازمان تربيت بدني جهت تربيت متخصص ورزش در كليه رشته‌هاي ورزشي.
ـ ايجاد حداقل 20 استخر شنا براي شهرستانهاي گرم جنوبي و حاشيه كوير كه‌هر يك بيش از 20 هزار نفر جمعيت دارد.
ـ تأسيس زمينهاي ورزشي رو باز براي شهرستانها و محله‌هايي از تهران كه از لحاظ امكانات ورزشي در مضيقه‌هستند.
ـ تكميل تأسيسات ورزشي شهرستانها.
ـ ايجاد استاديوم بزرگ تهران.
ـ توجه بيشتر به نيازمنديهاي ورزشي جوانان در سطح روستا.
ـ تشويق سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در امر ورزش از طريق اعطاي وام درازمدت و كم بهره.
هـ ـ رفاه كارگران ـ اقدامات مربوط به رفاه كارگران طي برنامه چهارم عبارت خواهد بود از:
ـ توسعه كلاسهاي مبارزه با بيسوادي در مراكز تجمع كارگران.
ـ تشكيل 120 كلاس كوتاه مدت جهت آموزش كمكهاي اوليه با همكاري وزارت بهداري و شير و خورشيد و سازمان بيمه‌هاي اجتماعي.
ـ تشكيل كلاس‌هاي كوتاه مدت ضمن خدمت ـ براي افزايش مهارت كارگران شاغل.
ـ ايجاد دو مركز آموزش اجتماعي نمونه با ظرفيت سالانه 60 نفر براي تربيت و آموزش كارگران با سواد به منظور آماده ساختن آنان براي پذيرش‌مسئوليتهاي اجتماعي و صنفي.
ـ ايجاد 5 مركز فرهنگي و ورزشي ويژه كارگران در مناطق‌كارگري كشور.
ـ ايجاد 4 خانه استراحت كارگري در مناطق خوش آب و هوا جهت استفاده كليه كارگران و خانواده آنان.
ـ كمك به بخش خصوصي جهت احداث ده‌هزار خانه مسكوني براي كارگران مذكور در فصل چهاردهم.
ـ توسعه شركتهاي تعاوني كارگران با استفاده از روشهاي نوين تعاوني.
‌ايجاد 6 مركز خدمات اجتماعي خاص كارگران در مراكز صنعتي كشور (‌اصفهان ـ تبريز ـ اهواز ـ اراك ـ قزوين ـ يزد).
ـ افزايش قراردادهاي دسته‌جمعي و تعميم حفاظت فني و بازرسي كار با استخدام 100 نفر بازرس كار ـ طبيب كار و مهندس متخصص حفاظت‌صنعتي.
ـ تشويق كارفرمايان به ايجاد مهد كودك در كارگاههايي كه تعداد كارگران زن در آنها به حد نصاب مندرج در مقررات مربوط رسيده باشند.
ـ پرداخت وام مسكن به كارگران از طريق بانك رفاه كارگران و بانك رهني ايران.
‌و ـ رفاه روستاييان ـ كثرت جمعيت در سطح روستاها توجه بيشتري را به تأمين رفاه اين طبقه از جمعيت كشور ايجاب مي‌كند ـ بدين منظور‌دستگاههاي اجرايي در سطح روستاها به صورت متشكلتر و هماهنگتري با همكاري روستانشينان خدمات مورد نظر را انجام خواهندداد و آموزش‌مأموراني كه مستقيماً مسئول ترويج خدمات خودياري و ارائه خدمات رفاهي مي‌باشند مورد توجه خاص قرار خواهد گرفت.
‌براي رسيدن به‌هدف فوق، اقدامات زير انجام خواهد شد:
ـ آموزش 100 نفر كارشناس عمران ليسانسيه كه در نقش رييس عمران بخش انجام وظيفه خواهند نمود. رؤساي عمران بخش علاوه بر اينكه عضو‌هيأت عامل يا شوراي هماهنگي بخش مي‌باشند مسئول برنامه‌ريزي در سطح بخش و آموزش ضمن خدمت دهياران شاغل و سرپرستي كار آنان نيز‌هستند آماده نمودن مردم دهات براي پذيرفتن تحولات اجتماعي يكي از وظائف اصلي دهياران مي‌باشد و بدين لحاظ بهبود كيفي برنامه‌هاي آموزش‌دهياران (‌شامل مروجان خانه‌داري) مورد توجه خاص اين برنامه است. به علاوه تعداد 700 نفر دهيار زن با همكاري سازمان زنان تربيت خواهند شد كه‌علاوه بر ترويج خانه‌داري و رسيدگي به‌مسائل زنان روستايي مسئول ارائه خدمات رفاهي جهت زنان و كودكان روستايي نيز مي‌باشند. ضمناً در مسائل‌كلي ده با مأموران ديگر همكاري خواهند كرد.
‌از اقدامات ديگري كه جهت بهزيستي روستاييان صورت خواهد گرفت ايجاد 300 مركز اجتماعات و خدمات در دهات واجد شرايط مي‌باشد. فعاليت‌اين مراكز از يك طرف رساندن خدمات دولتي از قبيل بهداشت ـ درمان ـ رفاه ـ و آموزش ـ ترويج و غيره به روستاها مي‌باشد
‌از طرف ديگر پايگاه سازمان‌ها و خدمات محلي از قبيل خانه انصاف ـ شركت تعاوني ـ انجمن ده و نيز مركز فعاليتهاي فرهنگي از قبيل خانه فرهنگي و‌هنري و امثال آن خواهد بود.
‌ز ـ رفاه و نوتواني گروههاي خاص كه شامل دسته‌هاي زير مي‌باشد:
‌معلولين جسماني (‌شامل فاقدان دست و پا ـ مفلوجين ـ نابينايان ـ كر و لالها ـ پيران و از كار افتادگان ـ آسيب‌ديدگان در سوختگي ـ مبتلايان به‌بيماريهاي مزمن و صعب‌العلاج از قبيل مسلولين و مجذومين ـ معلولان رواني (‌شامل اطفال كند ذهن و عقب افتاده ـ بيماران رواني ـ ناقص‌العقل‌ها)‌معلولان اجتماعي (‌شامل زندانيان ـ معتادين ـ اطفال و جوانان بزهكار ـ گدايان و غيره).
1 ـ معلولان جسماني ـ تأسيسات زير جهت اين گروه به وجود خواهدآمد:
‌ايجاد مراكز نوتواني جهت اطفال و بزرگسالان ـ 4 كارگاه ارتوپدي در شهرستانها و كمك به جمعيت شير و خورشيد سرخ بدين منظور ـ 3 مركز‌نگهداري و آموزش كارهاي حرفه‌اي جهت پيران و از كار افتادگان جمعاً به ظرفيت 150 نفر ـ 3 مركز نگهداري و آموزش براي اطفال معلول ـ 10 كارگاه‌حرفه‌اي آموزشي و توليدي براي نابينايان و كر و لالهاي بزرگسال ـ 15 آموزشگاه براي اطفال نابينا و كر و لال ـ تأمين خدمات نوتواني در‌آسايشگاههاي مسلولين ـ ضمناً كارگاههاي حرفه‌اي و آموزشي آسايشگاههاي جذاميان تبريز و مشهد و دهكده جذاميان تجهيز و تكميل خواهند شد.
2 ـ معلولان‌رواني ـ تأسيسات زير جهت اين‌گروه در نظر گرفته‌شده است:
‌ايجاد يك مركز نوتواني براي اطفال به ظرفيت 100 نفر به طور شبانه‌روزي و 200 نفر به طور روزانه سه مركز نگهداري و آموزش براي اطفال ـ 30‌كلاس جمعاً به ظرفيت 300 نفر براي اطفال كند ذهن و ديرآموز ـ ايجاد خدمات نوتواني در آسايشگاههاي رواني.
3 ـ معلولان اجتماعي ـ تأسيسات و خدمات زير براي اين گروه پيش‌بيني شده است:
‌در مورد معتادين، پيشگيري از اعتياد از طريق آموزش عمومي مردم و مبارزه با قاچاق در درجه اول اهميت قرار خواهد داشت و در مورد درمان كوشش‌خواهد شد كه با افزودن خدمات نوتواني بهبود قابل ملاحظه‌اي در روشهاي فعلي درمان حاصل آيد ـ در مورد نوتواني يك مركز با ظرفيت 200 نفر در‌تهران و 5 مركز هر يك با ظرفيت 100 نفر در شهرستانها ايجاد خواهد گرديد.
‌در مورد مادران تنها و اطفالشان: يك مركز نگهداري و آموزش حرفه‌اي به‌ظرفيت 100 نفر و يك كانون كارآموزي جهت زنان مزبور ايجاد خواهد گشت.
‌در مورد گدايان مقررات مربوط به منع و جلوگيري از تكدي با تأكيد بيشتري اجراء خواهد گرديد با توسعه و تكميل كارگاههاي حرفه‌اي 16 اردوي كار،‌كوشش خواهد شد كه كليه گدايان قادر به كار اشتغال يابند.
‌در مورد اطفال بزهكار پنج كانون اصلاح و تربيت جمعاً براي 500 نفر ايجاد خواهد گرديد و اطفال بزهكاري كه در حال حاضر در زندانها و دارالتأديب‌ها‌بسر مي‌برند به اين كانونها انتقال خواهند يافت.
‌ضمناً با تجديد نظر در قانون بزهكاري و دادگاه اطفال و همچنين با ايجاد و اجراي سيستم آزادي مشروط در بهبود درمان و نوتواني اطفال بزهكار‌كوشش خواهد شد.
‌جهت اجراي اين برنامه 30 نفر مربي براي خدمت در كانونهاي اصلاح و تربيت و 30 مددكار مخصوص دادگاه اطفال تربيت خواهند شد.
‌در مورد زندانيان: تكميل ساختمان 8 واحد زندان و بازداشتگاه ـ تقويت دايره مددكاري زندانها ـ اتخاذ تدابير لازم براي نگاهداري كودكان شيرخوار‌زنان زنداني ـ توسعه كارگاههاي حرفه‌اي و مبارزه با بيسوادي زندانيان با همكاري انجمن‌هاي حمايت زندانيان پيش‌بيني شده است و همچنين بررسي‌وضع زندانها و زندانيان به منظور كشف علل ارتكاب جرم و تنظيم برنامه‌هاي اصلاح و تربيت مجرمين و اتخاذ تدابير لازم براي آماده ساختن آنها جهت‌زندگي سالم اجتماعي در حريم قانون توصيه مي‌شود.
ح ـ آموزش و تحقيقات ـ براي تأمين كادر متخصص ضروري در طول برنامه چهارم 850 نفر مددكار و كارشناس اجتماعي در سطح ليسانس و فوق‌ليسانس تربيت خواهد شد.
‌ضمناً آموزش 1400 نفر كمك مددكار و راهنماي جوانان و دهيار در سطح فوق ديپلم ـ 300 مربي كودك ـ 750 معلم مهد كودك (‌در سطح ديپلم) ـ ‌كمك به آموزش ضمن خدمت كليه مديران مؤسسات رفاهي شبانه‌روزي (‌از قبيل خانه‌هاي كودك و شيرخوارگاه) ـ مربيان ورزش ـ دهياران و مروجان‌خانه‌داري شاغل و كمك به برنامه‌هاي آموزشي موجود مورد نظر مي‌باشد همچنين، تعدادي طرح تحقيقي در مسائل مهم اجتماعي اجراء خواهد شد.