مصوبه
شماره 8888-11111
مورخ 1343/8/2
قسمت سوم: طرق كارآموزي
تعليمات قبل از كارآموزي حرفه‌اي
7 ـ اقدامات مقتضي بايد به عمل آورد تا در نواحي شهر و بيرون شهر فرهنگ به طور تساوي تعميم شود و مأخذ مشترك داشته باشد اسلوبهاي تعليم و در موارد مقتضي برنامه‌هاي درسي دبستانهاي بايد طوري تنظيم گردد كه احتياجات نواحي روستايي و محيط اطفال روستاييان برآورده شود.
8 ـ به منظور تأمين يك تعليم و تربيت عمومي صحيح و توليد حس قدرداني از طبيعت و توسعه استعداد كارهاي دستي و قواي مشاهده بايستي در‌مواردي كه ممكن باشد دوره‌هاي عملي هم در استفاده از باغچه‌هاي آموزشگاه و صنايع خانگي به دروس رسمي‌كلاسهاي دبستاني ضميمه و جزو كار مدرسه محسوب شود. اين دوره‌هاي عملي نبايستي مانع دوره‌ها و برنامه‌هاي تعليمات عمومي‌گردد.
9 ـ در نواحي كشاورزي كه رشد آنها كافي نيست استفاده از تعليمات اساسي بايد به اين منظور باشد كه كشاورزان طبق يك برنامه هماهنگ شده‌اي در تكنيكيهاي عاليتر كشاورزي اطلاعاتي كسب كنند و در موضوعاتي از قبيل صنايع روستايي و بهداشت و غذا و توجه كودكان و نگهداري اغذيه و‌خانه‌سازي و تشكيل دوره وسايل ارتباطي معلوماتي فرا گيرند. در كشورهايي كه هنوز ادوات فلاحتي قديمي به كار مي‌برند و سطح زندگي آنها خيلي پايين است به ويژه در ميان قبايل توجه مخصوصي بايد مبذول گردد كه طبقات ضعيف‌تر جمعيت روستايي تعليمات مناسب فرا گيرند.
تعليمات كشاورزان در دبيرستانها
10 ـ (1) ـ در مواردي كه دبيرستان تعليمات حرفه‌اي اختصاصي در رشته كشاورزي ندارند تعليمات كشاورزي بايستي در صورتي كه مقتضي تشخيص داده شود داراي جنبه عمومي‌باشد. تعليمات مزبور در نواحي روستايي بايد با اوضاع ملي و محلي وفق داده شود. در جاهايي كه تعليمات كشاورزي نيست بايد ترتيبي فراهم نمود كه اين تعليمات به تدريج در برنامه دبيرستانهاي دهات گنجانيده شود مشروط بر اين كه مراقبت نمايند كه مانع دوره‌ها و برنامه‌هاي تحصيلات عمومي نباشند.
2 ـ در موارد ممكنه كارهاي عملي هم بايستي در كشتزارهاي آموزشگاه و مزارع آزمايشي و غيره به تعليمات كشاورزي ضميمه شود و محدود به احتياجات آموزگاري باشد.
آموزشگاه‌هاي فني كشاورزي
11 ـ ترتيبي بايد داده شود كه آموزشگاه‌هاي فني كشاورزي داير شده يك دوره كارآموزي در كارهاي فني رعيتي و محصولات فلاحتي و فروش آنها و‌عمليات مربوط به مزارع و اداره كردن آنها و ساير موضوعات مربوطه به مدت كافي به روستاييان بدهند.
12 ـ در مراحل عاليه كه برنامه كارآموزي حرفه‌اي توسعه پيدا مي‌كند بايستي تأسيس آموزشگاه‌هاي زير پيش‌بيني شود:
الف ـ آموزشگاه يا قسمت ويژهاي از يك آموزشگاه براي ذكور و اناث جهت كارآموزي در بعضي شعب كشاورزي.
ب ـ آموزشگاه يا قسمت ويژهاي از يك آموزشگاه براي ذكور و اناث جهت كارآموزي به يك طبقه يا چند طبقه مخصوصي از كارگران زراعتي يا براي انواع ويژهاي از كارهاي فني كه مورد لزوم كشاورزي است.
ج ـ آموزشگاه يا قسمت ويژهاي از يك آموزشگاه براي كارآموزي در رشته اقتصاد خانگي روستايي.
13 ـ در موارد ممكن و مقتضي آموزشگاه‌هاي فني كشاورزي بايد مزرعه‌اي نيز داشته باشد كه ارتباطي بين تعليم كار فلاحتي برقرار كند و بدان وسيله‌بتوان يك مقدار كارآموزي عملي كه مورد احتياج هست به‌كارآموزان داد. در مواردي كه احداث چنين مزرعه‌اي ممكن نباشد يا مايل باشند كارآموزي را‌هم ضميمه نمايند بايد ترتيبي داد كه كارآموزي عملي لازم در مزارع مناسب با مراكز آزمايشي انجام گيرد. بديهي است ميزان آن بايد محدود باشد به مقداري كه براي تعليم دانش‌آموزان لازم مي‌شود.
14 ـ هنگام تأسيس آموزشگاه‌هاي فني كشاورزي به مسايل زير بايد توجه شود:
الف ـ فوائد حاصله از تهيه وسايل ماندن دانش‌آموزان در آموزشگاه در تمام يا قسمتي از اوقات به خصوص در كشورهايي كه داراي مزارع وسيع ولي كم‌جمعيت هستند.
ب ـ تأسيس دوره‌هاي مكاتباتي و استفاده از راديو براي كارگران رعيتي كه در جاهاي دوردست منزل دارند و در صورت امكان توأم كردن دوره‌هاي مكاتباتي با دوره‌هاي تكميلي در آموزشگاه‌هايي كه داراي وسايل سكونت هستند اين اقدامات در ميان جمعيت‌هايي بايد معمول شود كه داراي سواد‌كافي هستند.
ج ـ استفاده از كمكهاي سمعي و بصري.
دوره‌هاي كم مدت
15 ـ (1) ـ دوره‌هاي كوتاه و موسمي و شبانه و سيار بايد مخصوصاً از چند نظر به شرح زير مناسب تشخيص داده شود:
الف ـ براي اين كه پسران و دختران اجاره‌كاران كوچك و كارگران رعيتي تشويق شوند كه معلومات حرفه‌اي و عمومي خود را توسعه دهند.
ب ـ براي تعليم تكنيكهاي عالي يا جديدالاكتشاف به متخصصين يا اجاره‌كاران و كارگران رعيتي.
ج ـ براي دادن تعليم به طبقات ويژهاي از كارگران در فنون و اسلوبهاي تخصصي از قبيل زراعت يك محصول به خصوص و توجه و تغذيه حيوانات نگهداري و استفاده از ابزار و ماشين‌آلات و توجهات عمومي در مزرعه و مبارزه با آفات حيواني و گياهي.
(2) ـ تنظيم اوقات دوره‌هاي مورد بحث بايستي با احتياجات محلي منطبق باشد و در مواردي كه دوره‌هاي طولاني‌تر امكان‌پذير و مرجح تشخيص‌داده شود دوره‌هاي كوتاه نبايستي جانشين آنها بشود.
كارآموزي در مزرعه
16 ـ (1) ـ در موارد مقتضي و ضروري ادارات عمومي يا هيأتهاي صلاحيتدار ديگر يا همه آنها با هم بايستي ترتيبي اتخاذ نمايند كه كارآموزان در واحدهاي كشاورزي انتخاب شده مستقر گردند و منظور خاص از اين اقدام آن است كه كارآموز معلوماتي را كه محتاج به بهره‌برداران آتيه است تكميل‌نمايند به ويژه در نواحي كه سطح كارهاي عملي رعيتي نسبتاً بالا است بيش از فرا گرفتن اين تعليمات عملي بايستي يك تعليم و تربيت عمومي به قدر‌كفايت تأمين شود و با واحد عمليات كشاورزي كه مختص يك ناحيه است مربوط باشد اعم از اين كه اين ناحيه ده يا اراضي و كشتزار وسيع يا مستأجره تعاوني يا كلني فلاحتي يا مستأجره كوچك يا متوسط باشد.
(2) ـ واحدي كه به ترتيب فوق تعليمات عملي در آن داده مي‌شود بايستي نماينده واقعي اين گونه واحدها با دقت انتخاب شده باشد و در موارد مقتضي بايد امكان ترجيح مزارع خارجي بر مزارعي كه خانه روستاييان نيز در آن جا واقع است در نظر گرفته شود نيز در حدود امكان كارآموزي صحرايي بايستي با تعليمات رسمي‌كلاسي توأم باشد.
سرويسهاي ويژه تعليم
17 ـ (1) ـ سرويسهاي تعميم بايد تأسيس و تا آن جايي كه ميزان توسعه در هر كشور اجازه مي‌دهد بسط داده شود و بدين ترتيب نتايج جستجوهاي علمي به طريق عملي به اطلاع زارعين برسد و مسائل فني آنها را سرويسهاي مربوطه حل نمايند.
(2) ـ زارعين و سازمانهاي زراعتي منجمله سازمانهاي متعلق به‌كارفرمايان و كارگران بايستي تشويق شوند كه خودشان برنامه‌هاي تعميم را تنظيم نمايند و در هر حال عمل آنها بايد با توسعه و استفاده از برنامه‌هاي رسمي و فعاليتهاي فرهنگي متشابه ارتباط داشته باشد.
18 ـ چون در كشورهايي كه رشد كافي ندارند مقتضي است برنامه‌هاي ساده غير رسمي‌كارآموزي حرفه‌اي تنظيم شود و اين برنامه‌ها طوري باشد كه‌بتوان آنها را تكميل نموده در نواحي خيلي وسيعتر به كار برد بايد دانست كه سرويسهاي تعميم نقش مهم و ويژهاي را در توسعه برنامه‌هاي مزبور و همچنين در اجراي نقشه‌هاي توسعه كشاورزي ايفا مي‌نمايند.
19 ـ سرويسهاي تعميم بايستي در موارد مقتضي همراه با ساير نمايندگيهاي ذيعلاقه كمك كنند تا برنامه‌هايي براي جوانان تنظيم و باشگاه‌هاي كشاورزي براي ايشان تأسيس و برنامه‌هاي ديگري براي پيشرفت امور در خانه و جامعه تهيه شود.
كارآموزي
20 ـ (1) ـ وقتي امور كشاورزي چنان كه بايد و شايد سر و سامان يافت و روشهاي كشاورزي ايجاب نمود در آن صورت تنظيم برنامه‌هاي كارآموزي‌بايد مورد توجه قرار گيرد.
(2) ـ اين برنامه‌ها بايد با توجه مخصوص به احتياجات رشته‌هاي ويژه كشاورزي و وضع محل و طبقات مختلفه كارگران تنظيم شود و در مؤسسات‌كارآموزي و يا در مزارعي كه صلاحيت مربي يا كشاورز مربوطه تصديق شده باشد به موقع اجرا گذاشته شود.
(3) ـ ترتيبات مربوط به آموزش در آن رشته از كشاورزي كه كارآموز اختيار كرده و تحديد وظايف او به كارهايي كه از نظر كارآموزي او سودمند مي‌باشد و تهيه وسايل لازم و هرگونه تعهدي كه كارآموز راجع به حضور خود در مدارس كارآموزي داشته باشد بايد به تصويب مقام يا مقامات صلاحيتدار برسد.
(4) ـ اقدامات مذكور در بندهاي فوق بايد از طريق قوانين و آيين‌نامه‌ها يا طبق تصميم مقامات دولتي كه مسئول نظارت بر امور كارآموزي هستند و يا از‌طريق موافقتنامه‌هاي دسته‌جمعي و يا طبق روشي مركب از اين شيوه‌هاي مختلف و يا در صورتي كه‌هيچ يك از اينها ميسر نگرديد از طرق مناسب ديگر به عمل آيد.
21 ـ سازمانهاي صنفي كارفرمايان و كارگران (در جاهايي كه چنين سازمانهايي وجود ندارند) بايد در تنظيم و اجرا و نظارت برنامه كارآموزي با رعايت اصل مساوات كامل دخالت نزديك داشته باشند.
22 ـ (1) ـ باب كارآموزي به روي داوطلبان شايسته و واجد شرايطي كه تمايل آشكار نسبت به حرفه كشاورزي ابراز داشته و دوره تحصيل اجباري را‌به پايان رسانيده يا حاضر باشند به پايان برسانند بايد باز باشد.
(2) ـ نظارت در امر پذيرفتن كارآموز و برنامه‌هاي كارآموزي بايد به‌وسيله سازماني صورت بگيرد كه به موجب قانون يا از طرق ديگر عهده‌دار امور‌كارگري يا فرهنگي يا كشاورزي مي‌باشد و با توجه به اوضاع موجود در هر كشور شايسته‌ترين مرجع براي اين كار تشخيص داده باشد.
(3) ـ براي تعيين تعداد كارآموزاني كه به كار گماشته مي‌شوند بايد تعداد كارگران بالغي كه در كشتزارهاي مربوطه مشغول كار مي‌باشند در نظر گرفته شود تا از اين راه‌هم منافع كارآموزان و هم كارگران بالغ هر دو ملحوظ گردد.
(4) ـ كارآموز پس از آن كه دوره كارآموزي خود را به نحو رضايت‌بخشي به انجام رسانيد بايد يك كارگر ماهر شناخته شود و سازمان صلاحيتدار مربوطه نيز اين موضوع را گواهي نمايد.
23 ـ (1) ـ ضمن شرايط استخدامي‌كارآموز اعم از شرايطي كه طبق قرارداد بين‌الطرفين يا قرارداد دسته جمعي يا به موجب قانون يا مانند آن تعيين شده باشد بايد وظايف كشاورز و كارآموز و مدت كارآموزي و ميزان معلومات و مهارتي كه كسب آن از طرف كارآموز براي حسن انجام امور كشاورزي لازم است و كليه تعهداتي كه كارآموز براي حضور در مدارس كارآموزي دارد صريحاً ذكر گردد و نيز تصريح شود كه وظايف محوله به‌كارآموز منحصر به كارهايي خواهد بود كه براي كارآموزي او لازم مي‌باشد و هرگاه اختلافي پيش آيد براي حل و فصل بايد به سازمان صلاحيتدار ارجاع شود.
(2) ـ حداقل ميزان دستمزد و افزايش دستمزد و ساعات كار و خوراك و منزل و بيمه و مزاياي ايام بيماري و حوادث ناشيه از كار كارآموزان به‌موجب قانون يا طبق آيين‌نامه‌هاي صادره از مقامات صلاحيتدار يا رأي حكميت يا قرارداد دسته‌جمعي يا تصميم سازمانهاي مخصوصي كه براي اين كار انتخاب مي‌شوند تعيين خواهد شد.
(3) ـ سازمانهاي صنعتي كارفرمايان و كارگران (در مواردي كه چنين سازمانهايي وجود دارد) بايد با رعايت اصل مساوات كامل در تنظيم و اجراء و‌نظارت شرايط استخدامي‌كارآموزان همكاري نزديك نمايند.
24 ـ (1) ـ در مورد كارآموزيهايي كه در سطح پايين‌تري قرار دارد بايد ارزش پيشرفتهاي حاصله تعيين شود و نوع كار و مدت كارآموزي و ميزان تخصصي كه به طور كلي به دست مي‌آيد و مخصوصاً نوع كارها تصريح گردد. اين تعيين ارزش بايد در موارد مقتضي با آزمايشهاي عملي تكميل شود.
(2) ـ در كارآموزيهاي عاليتر يا در مواردي كه برنامه كار وسيعتر است و سازمان مربوطه بايد تعيين نمايد كه آيا دوره كارآموزي به نحو رضايت‌بخش‌تكميل گرديده يا خير و در اين مورد توأم ساختن آزمايشهاي عملي يا نظري در كشاورزي عمومي و همچنين در آن رشته بخصوص كشاورزي كه كارآموز‌اختيار كرده بايد مورد توجه قرار گيرد.
تربيت كارآموزندگان و كادرهاي روستايي
25 ـ (1) ـ كليه برنامه‌هاي كارآموزي در كشاورزي بايد در درجه اول شامل تربيت كارآموزندگان و مأمورين مسئول امور كشاورزي و كارهاي به آن‌باشد. اين كارآموزندگان و مأمورين بايد در صورت امكان داراي تجربيات شخصي از زندگي و كارهاي روستايي باشند.
(2) ـ جريان كارآموزي بايد در موارد لزوم وسيله روشهاي زيرتسريع گردد:
الف ـ ايجاد مؤسسات كارآموزي از نوع مناسب.
ب ـ تأسيس مراكز توسعه قراء و مراكز نمايش و كارآموزي.
ج ـ تهيه دوره‌هاي كوتاه مخصوص كارآموزي براي فارغ‌التحصيلان مدارس عالي كشاورزي اين دوره‌ها در موارد لزوم بايد مربوط به مسائل آموزش و‌اداره امور و همچنين جنبه فني كار آنها باشد تا شركت‌كنندگان را براي دادن تعليمات حرفه‌اي كه متناسب با احتياجات كشاورزي و در نظر گرفتن شيوه‌هاي فني امروزي باشد آماده‌تر سازد.
26 ـ در دوره‌هاي عاليتر معلمين و كارآموزندگان كشاورزي بايد:
الف ـ در وهله اول داراي تحصيلات دانشگاه يا معادل آن باشد.
ب ـ بتوانند با وسايلي از قبيل طي دوره‌هاي تكميلي و استفاده از مرخصي‌هاي ويژه معلومات خود را با پيشرفتهاي علمي زمان منطبق سازند.
وسايل و لوازم آموزش
27 ـ وسايل و لوازم آموزش براي برنامه كارآموزي حرفه‌اي بايد طبق مطالعات بنگاه‌هاي تحقيق و تتبع و ساير اطلاعات علمي تهيه و ترتيبي داده شود‌كه وسايل و لوازم صحيح به حد كافي و به طور مرتب و منظم به‌معلمين و محصلين برسد.
28 ـ (1) ـ چون موضوعات كشاورزي بايد با توجه به شرايط و مسائل محلي و منطقه‌اي تدريس شود لذا وسايل و لوازم آموزش نيز بايد با رعايت رژيم اقتصادي محلي كه كارآموز به كار اشتغال خواهد ورزيد انتخاب گردد.
(2) ـ در مواقعي كه وسايل و لوازم آموزش از ساير نواحي و كشورها وارد مي‌شود بايد به حد كفايت متناسب با احتياجات محلي باشد.
29 ـ مخصوصاً در مراحل اوليه كارآموزي در مواردي كه چندين كشور داراي خصائص و مسائل مشترك مي‌باشند بايد مطالعاتي بشود كه وسايل و لوازم آموزشي متحدالشكل براي اين گونه كشورها تهيه گردد و اين كار از طريق مشاوره مستقيم بين آنها انجام شود. در هر صورت مبادله رايگان لوازم آموزش بايد تشويق گردد.
30 ـ در عين اين كه وسايل سمعي ـ بصري نبايد جايگزين ساير وسايل و روشهاي آموزش گردد معهذا مخصوصاً در اجتماعاتي كه اكثريت مردم آن بي‌سواد هستند اين وسايل بايد مقام مهمي‌را در اجراي برنامه‌هاي كارآموزي احراز نمايد مزاياي ويژه فيلم سينما و امثال آن بايد مد نظر قرار گيرد.
