فصل چهارم: ماشين‌آلات معدني
الف) الزامات عمومي
ماده49: كليه ماشين‌آلات و تجهيزات معدني بايد توسط افراد ماهر و آموزش ديده بكار برده شوند.
ماده50: داشتن گواهينامه ويژه جهت كار با ماشين‌آلاتي مانند: بيل مكانيكي، لودر و بـولدوزر، لوكوموتيو و نـظاير آن براي متصديان اين گـونه ماشين‌آلات الزامي است.
ماده51: سوار شدن افراد غيرمجاز بر ماشين‌آلات معدني نظير: لودر، گريدر، بولدوزر و شاول ممنوع است.
ماده52: حـضور افراد غيرمجاز در منـطقه عملياتي ماشين‌آلات و تجهيزات ممنوع است.
ماده53: اپراتور در صورت نياز به حضور افراد در حوزه عمليات ماشين، بايد به گونه¬اي کار کند که در همه اوقات شخص مزبور در ميدان ديد وي باشد.
ماده54: اتاقک راننده ماشين¬آلات بارگيري و باربري بايد از طريق رکاب و نردبان قابل دسترس باشد.
ماده55: پياده و يا سوار شدن از ماشين¬آلات در حال حرکت تحت هر شرايط ممنوع است.
ماده56: اپراتور بايد قبل از ترك ماشين¬آلات آنها را خاموش، دنده¬ها را درگير و از ترمز دستي استفاده نمايد.
ماده57: تعويض و جابه‌جايي متصديان ماشين‌آلات و دستگاه¬ها فقط در زمان توقف آنها مجاز است.
ماده58: دستگاه‌ها، تجهيزات و ماشين‌آلات در معادن سطحي بايد حسب مورد مجهز به برق¬گير داراي سيستم تخليه الکتريسيته باشند.
ماده59: متصديان دستگاه‌هاي برقي هنگام كار بايد از وسايل حفاظت فردي مناسب شامل دستكش لاستيكي، كفش و كلاه ايمني عايق در برابر الكتريسيته متناسب با ولتاژ و جريان برق دستگاه استفاده كنند.
ماده60: ماشين¬آلات الکتريکي مانند شاول¬ها و دستگاه¬هاي حفاري برقي نبايد قبل از قطع سوئيچ اصلي برق و تنظيم ترمزها براي پيشگيري از حرکت ناخواسته، توسط اپراتور ترک شوند.
ب) ماشين‌آلات بارگيري و باربري
ماده61: وسايل باربري بايد به گونه¬اي بارگيري شوند که احتمال ريزش از آنها در زمان حمل وجود نداشته باشد.
ماده62: وسيله باربري نبايد قبل از متوازن نمودن بار حرکت نمايد.
ماده63: کابين ماشين‌آلات بدنه محور گرد معادن سطحي در زمان جابه‌جايي بايد در جهت حرکت ماشين باشد.
ماده64: کليه وسايل بارگيري و باربري بايد مجهز به وسايل اطفاي حريق مناسب و در دسترس باشند.
ماده65: ماشين¬آلات بارگيري و باربري بايد داراي هشداردهنده‌هاي صوتي و نوري مناسب در زمان حرکت به عقب باشند.
ماده66: شيشه ماشين‌آلات بارگيري و باربري بايد از جنس شيشه ايمني (سکوريت) باشد.
ماده67: استفاده از ماشين‌هاي با موتور احتراقي و الکتريکي غيرحفاظت شده در محيط‌هاي آلوده به گازهاي قابل انفجار ممنوع است.
ماده68: حداکثر شيب مجاز در عمليات بارگيري براي لودرهاي پشت¬انداز، چرخ لاستيکي و زنجيري به ترتيب 2/0، 2 و 20 درصد است.
ماده69: به کارگيري بولدوزرها در جبهه کارهاي با شيب بيش از 25 درجه مجاز نيست.
ماده70: اسکريپرهايي که توسط تراکتورهاي لاستيکي کشيده مي¬شوند در زمان پربودن، مجاز به عبور از راه¬هاي دسترسي با شيب بيشتر از 15 درجه و در زماني که دستگاه خالي است مجاز به عبور از مسيرهاي با شيب بيش از 25 درجه نيستند.
ماده71: زنجيرهاي کشش جام و اتصالات مربوطه در بيل کششي، کابل¬ها در شاول¬هاي کابلي و سيستم هيدروليک جام در شاول¬هاي هيدروليک يا لودرها بايد به طور روزانه توسط اپراتور ماشين و هر هفته توسط مسئول ايمني معدن يا نماينده وي بازديد و کنترل شوند.
ماده72: نواحي بارگيري بايد تا شعاعي که خطر سقوط، پرتاب سنگ يا برخورد با ماشين‌آلات وجود دارد حفاظت شوند و از ورود افراد غيرمجاز به آنجا ممانعت شود.
ماده73: فاصله بوم يا هر قسمت ديگر از ماشين‌آلات در معادن سطحي از خطوط انتقال برق بايد با رعايت مقررات حريم خطوط انتقال نيرو و توزيع برق باشد.
ماده74: جام شاول (صندوقه بيل مكانيكي) در موقع كار هرگز نبايد بالاي سر افرادي كه در محل كار مي‌كنند چرخانده شود.
ماده75: جام شاول نبايد از بالاي اطاق راننده كاميون و كابل‌هاي انتقال برق حركت داده شود.
ماده76: در مکان¬هايي که خطراتي نظير ريزشي بودن ديواره و برق گرفتگي وجود دارد بايد از راهنما براي هدايت اپراتور ماشين بارگير استفاده شود.
ماده77: چرخ¬هاي ماشين‌آلات بارگيري و باربري بايد هنگام توقف براي جلوگيري از حرکات ناخواسته مهار شوند.
ماده78: شرايط ساخت، نصب، نگه¬داري و بهر¬ه¬برداري مخازن سوخت و مواد سريع اشتعال و همچنين فاصله آنها با توقفگاه ماشين‌آلات معدني بايد مطابق آيين¬نامه حفاظتي مواد خطرناك و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار مصوب شوراي عالي حفاظت فني رعايت شود.
ماده79: جام، چنگك يا بيل ماشين‌آلات بارگيري معادن سطحي در هنگام توقف كار بايد پايين آورده شده و روي زمين قرار گيرد و رها كردن آن به حالت آويزان و معلق ممنوع است.
ج) ماشين‌آلات حفاري
ماده80: نكات زير بايد به هنگام كار با دستگاه‌هاي چال¬زني رعايت شود:
الف) در صورت تاخوردگي شيلنگ نبايد دستگاه را روشن كرد.
ب) براي چال¬زني با دستگاه‌هاي الكتريكي از دستكش عايق الكتريسيته مناسب استفاده شود.
ج) دستگاه چال ز¬ني در هنگام کار در لبه پله¬هاي معدني يا پرتگاه¬ها نبايد در فاصله کمتر از 3 متري از لبه پله مستقر شود.
د) دستگاه چال¬زني بايد در هنگام حفاري در محل هموار مستقر گردد و جک¬هاي تعادل دستگاه در وضعيت فعال قرار گيرند (در صورت دارا بودن) و چنانچه در محل حفاري احتمال ناپايداري وجود دارد بايد با استفاده از کابل فولادي(سيم بکسل) مناسب نسبت به اتصال دستگاه حفاري به تکيه¬گاه ايمن اقدام شود.
هـ) چال زني بايد با تزريق آب يا آب پاشي يا با استفاده از دستگاه غبارگير انجام شود به طوري كه ميزان غبار توليد شده از حد مجاز كمتر باشد.
ماده81: راستاي محور طولي دستگاه چال¬زني هنگام عمليات حفاري در لبه پله¬هاي معدني يا پرتگاه¬ها بايد عمود بر امتداد لبه پله¬ يا پرتگاه باشد.
ماده82: چال زني در ته چال¬ها (باقيمانده چال¬هاي آتشباري شده) ممنوع است.
ماده83: در زمان کار مته حفاري نبايد هيچ فردي بر روي دکل ماشين حضور داشته باشد.
د) ماشين‌آلات حفاري مكانيزه زغال سنگ
ماده84: کليه قسمت¬هاي دستگاه¬هاي حفاري مكانيزه در معدن زغال سنگ که احتمال توليد جرقه در آنها وجود دارد بايد قبـل و بعد از هـر نوبت کاري، بازرسي و كنترل شوند و درصورتي كه صدمه ديده باشند بايد قبل از راه اندازي مجدد اقدام به تعمير و تعويض آنها شود.
ماده85: نشانگرهاي حرارتي در دستگاه¬هاي حفاري مكانيزه زغال سنگ بايد در صورت نياز حرارت ناشي از اصطكاك را نشان دهند و آب پاشي در زمان كار با فشار و جريان مناسب كه بر اساس دستورالعمل سازنده تعيين شده صورت پذيرد.
هـ) نقاله¬ها (نوار نقاله و نقاله هوايي)
ماده86: تمامي استوانه¬هاي محرکه و هرزگرد و قرقره¬هاي تأمين کشش نوار نقاله بايد به خوبي براي گرفتار نشدن اشخاص از فاصله ايمن حفاظ گذاري شوند.
ماده87: در محل تقاطع مسير افراد با نوار نقاله بايد پل‌هاي ايمن براي عبور و مرور از روي نقاله ساخته شود.
ماده88: در نقاطي که خطر ريزش يا پرتاب اشياء از روي نقاله وجود دارد بايد حفاظ مناسب براي جلوگيري از سقوط تأمين شود.
ماده89: راه‌اندازي نوار نقاله يا ناو زنجيري تنها بايد به وسيله متصدي مربوطه انجام شود و پس از خاتمه باربري خاموش شوند.
ماده90: افراد اطراف نوار نقاله بايد قبل از شروع به کار آن با ارسال علائم صوتي يا بصري آگاه شوند.
ماده91: نوار نقاله¬هايي که راه عبور افراد در مجاورت آنها قرار گرفته بايد مجهز به کليدها يا ساير وسايل قطع‌کننده اضطراري باشند.
ماده92: همه نوار نقاله¬ها در معادن زيرزميني و همچنين روغن هيدروليک مورد استفاده در آنها بايد از نوع مقاوم در برابر آتش باشند و در صورت سوختن، گازهاي سمي توليد نكنند.
ماده93: درسرتاسر مسير نوار نقاله بايد تجهيزات اطفاي حريق مناسب نصب گردند.
ماده94: نظافت نقاله‌ها و روغنكاري قسمت‌هاي متحرك آن در هنگام كار ممنوع است.
ماده95: استوانه¬هاي محرک و هرزگرد نوار نقاله¬ها بايد داراي مکانيزم خود پاکسازي باشند و در غير اين صورت بايد ترتيبي اتخاذ شود که تميز کردن آنها فقط در زمان توقف نوار صورت پذيرد.
ماده96: نوار نقاله¬ها بايد داراي مکانيزم قفل کننده در زمان پاکسازي و تعميرات براي پيشگيري از حرکات ناخواسته باشند.
ماده97: مسير باربري با نوار نقاله يا ناو زنجيري بايد در فواصل زماني مناسب از مواد ريخته شده از روي نوار يا ناو پاکسازي شود.
ماده98: سوار شدن افراد بر روي نوار نقاله‌هاي حمل بار ممنوع است.
ماده99: نوار نقاله بايد مجهز به حسگرهايي باشد تا در صورت پارگي يا منحرف شدن نواراز مسير خود، برق اصلي را قطع نمايد.
ماده100: در هر دو سر ايستگاه نقاله هوايي بايد ارتباط مخابراتي مستقيم بين پايانه¬ها براي تبادل اطلاعات وجود داشته باشد.
ماده101: سوار شدن افراد به نقاله هوايي ويژه باربري مواد معدني ممنوع است.
ماده102: نقاله¬هاي هوايي ويژه حمل افراد بايد داراي تجهيزات ذيل باشند:
الف) دو ترمز مستقل که هر يک به تنهايي قابليت متوقف کردن نقاله را با حداکثر بار داشته باشند.
ب) دارا بودن نيروي محرکه اضطراري براي مواقعي که نيروي محرکه اصلي وجود ندارد.
ج) اتاقک¬هاي ويژه حمل نفرات در نقاله¬هاي هوايي بايد مجهز به قفل¬هايي براي جلوگيري از تخليه اتفاقي افراد باشند.
ماده103: ترمزهاي نقاله هوايي در صورت قطع نيروي محرکه بايد به شکل خودکار عمل نمايند و نقاله را متوقف کنند.
ماده104: طراحـي، ساخت، نصـب و بهره¬بـرداري از دکل¬هاي نقاله هوايي بايد به گونه¬اي باشد که ضمن تأمين ايمني کامل، مانع از لنگر برداشتن و يا حرکات اضافي صندوقه¬ها در طول مسير باربري شوند.
