رأي شماره 813 ، 814 هيأت عمومي ديوان عدالت اداري درخصوص ابطال قسمت اخير از ماده 17 و قسمت اخير بند 12 ماده 20 آيين‎نامه تبصره 2 ماده 95 اصلاحي قانون مالياتهاي مستقيم

شماره هـ/87/439 1387/11/29
تاريخ دادنامه:1387/11/20 شماره دادنامه: 813، 814
کلاسه پرونده: 87/414، 455
مرجع رسيدگي: هيأت عمومي ديوان عدالت اداري.
شکات: شرکتهاي سرمايه و دانش، جهان سيم، دنياي نوين، بورس ابزار.
موضوع شكايت و خواسته: ابطال قسمت اخير از ماده 17 و قسمت اخير بند 12 ماده 20 آيين‎نامه تبصره 2 ماده 95 اصلاحي قانون مالياتهاي مستقيم.
مقدمه: شکات در دادخواستهاي تقديمي اعلام داشته‎اند، وزير وقت امور اقتصادي و دارايي خارج از اختيارات قانوني در قسمت اخير ماده 17 آيين‎نامه موضوع تبصره 2 ماده 95 قانون مالياتهاي مستقيم حداقل دو تکليف اضافي را براي مودياني که از سيستمهاي الکترونيکي استفاده مي‎نمايند، تعيين کرده است که در نتيجه تعيين اين تکليفهاي غيرقانوني دفاتر گروهي از موديان به موجب اقدام غيرقانوني ديگر، مشمول قسمت اخير بند 12 از ماده 20 همان آيين‎نامه شده و موجب رد دفاتر قانوني اين گروه از موديان مالياتي گرديده است و نهايت موجب تشخيص درآمد مشمول ماليات غيرواقعي (علي‌الراس) و تعيين جريمه رد دفاتر از همه مهمتر موجب سلب اعتماد مودي در تسليم اظهارنامه واقعي گرديده است. براي روشن شدن موضوع، تبصره 2 قانون مالياتهاي مستقيم قابل توجه است، 1ـ آيين‎نامه مربوط به روشهاي نگهداري دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقايع مالي 2ـ آيين‎نامه مربوط به چگونگي تنظيم صورتهاي مالي نهايي.... به موجب ماده 106 قانون مالياتهاي مستقيم درآمد مشمول ماليات در مورد اشخاص حقوقي از طريق رسيدگي به دفاتر قانوني بر طبق مقررات ماده 94 و بند (الف) ماده 95 اين قانون و در موارد مذکور در ماده 97 اين قانون به طور علي‌الراس تشخيص مي‎گردد. وزير با اضافه کردن تکاليفي خارج از اختيارات قانوني يعني اينکه هر سه ماه يکبار خلاصه عمليات داده شده به ماشينهاي الکترونيکي را حداکثر تا... روز پس از پايان سه ماه به اداره امور مالياتي مربوط تسليم نمايد موجب رد دفاتر و تعيين درآمد مشمول ماليات غيرواقعي و جريمه براي اين شرکتها گرديده است. در صورتي که در آيين‎نامه ياد شده برابر تصريح تبصره 2 ماده 95 قانون مالياتهاي مستقيم مربوط به روشهاي نگهداري دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقايع مالي و چگونگي تنظيم صورتهاي مالي نهايي... بوده است و در قانون مالياتهاي مستقيم، تنها در ماده 100 موديان مکلف به تسليم اظهارنامه مالياتي يکساله آنهم تا چهار ماه بعد از اتمام سال مالي شده‎اند و در مورد رسيدگي به اسناد و مدارک و دفاتر مستندات اظهارنامه نيز اداره امور مالياتي مکلف است با تسليم درخواست کتبي در محل کار مودي حاضر و رسيدگي نمايد و مودي در قانون مالياتهاي مستقيم مکلف به تسليم خلاصه عمليات غيرسالانه به ادارات امور مالياتي نيستند و مسئولين دستگاههاي اجرايي حق تعيين تکليف اضافي و مطالبه ماليات غيرواقعي و تعيين جريمه از موديان را ندارند. لذا تقاضاي رسيدگي و ابطال آيين‎نامه فوق‎الذکر در قسمتهاي مورد شکايت را دارد. مديرکل دفتر حقوقي سازمان امور مالياتي کشور در پاسخ به شکايت شکات طي نامه شماره 96139/212 مورخ 1387/9/23 اعلام داشته‎ است، آيين‎نامه مربوط به روش نگهداري دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقايع مالي و چگونگي تنظيم صورتهاي مالي نهايي موضوع تبصره 2 ماده 95 اصلاحي مصوب 1380/11/27 قانون مالياتهاي مستقيم در اجراي وظايف و اختيارات قانوني سازمان امور مالياتي کشور که قانونگذار بر عهده اين سازمان گذارده و به تصويب وزير وقت امور اقتصادي و دارايي رسيده است ماده 17 آيين‎نامه مورد بحث براي رعايت حال موديان و به دليل اينکه براي تسليم خلاصه عمليات سه ماهه آخر سال مدت زمان 10 روزه مصادف با ايام تعطيلات نوروزي و اصلاح حسابها طبق نظر مجمع عمومي صاحبان سهام مي‎باشد و براي آنکه موجب بروز مشکلاتي در ارسال خلاصه عمليات براي موديان شده‌بود طي پيشنهاد شماره59651 مورخ1386/7/1 که به تصويب وزير امور اقتصادي و دارايي رسيده به شرح ذيل اصلاح گرديد، « ضمناً موديان مذکور مکلفند خلاصه عمليات داده شده به ماشينهاي الکترونيکي را براي هر يک از سه ماهه اول تا سوم هر سال حداکثر ظرف مدت يک ماه پس از پايان سه ماهه و براي سه ماهه چهارم تا تاريخ انقضاء مهلت تسليم اظهارنامه به ادارات امور مالياتي مربوطه تسليم نمايند» بر اساس ماده 7 و 8 قانون تجارت که ناظر بر ساير قوانين مالي و تجاري است، قانونگذار بيان داشته تاجر همه‌روزه مطالبات ديون و داد و ستد تجاري و معاملات راجع به اوراق تجاري ... در آن دفتر ثبت نمايد و متعاقباً تاجر بايد کليه معاملات را حداقل هفته‎اي يکبار از دفتر روزنامه استخراج و در دفتر کل ثبت‌کند، چون آيين‎نامه موضوع تبصره2 ماده 95 قانون مالياتهاي مستقيم علاوه بر روش نگهداري دفاتر، بر اسناد و مدارک و چگونگي تنظيم صورتهاي مالي نهايي تصريح دارد. ماده 17 آيين‎نامه به دليل اينکه اطلاعات رايانه‎اي يک اطلاعات مجازي مي‎باشد و در آن واحد قابل از بين بردن و تغيير هستند، سازمان امور مالياتي به منظور ايجاد يک ابزار کنترل و دسترسي آسان جهت تطبيق اطلاعات رايانه‎اي با دفاتر ارائه شده و داشتن اطلاعات کافي و وافي از عملکرد شرکتها در طول مدت کارکرد و رعايت عدالت مالياتي و حقوق حقه دولت در حدود اختيارات قانوني اقدام به پيشنهاد و تصويب اين آيين‎نامه نموده است، قسمت اخير ماده 17 آيين‎نامه موصوف هيچگونه تکليف اضافي براي موديان ايجاد ننموده و شامل کليه مودياني که از سيستمهاي الکترونيکي استفاده مي‎نمايند، مي‎شود و مختص شرکتهاي شاکي نميباشد، همچنين با عنايت به صدر ماده 17 مذکور هدف تصويب‌کننده صرفاً انتقال اطلاعات و عمليات ماشينهاي الکترونيکي به دفاتر تجاري بوده است. هيأت عمومي ديوان در تاريخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علي‎البدل در تاريخ فوق تشکيل و پس از بحث و بررسي و انجام مشاوره با اکثريت آراء به شرح آتي مبادرت به صدور رأي مي‎نمايد.