2- بررسي مسائل مشخص همكاريهاي اقتصادي ايران و شوروي و دور نماي آن.

كارخانه ذوب آهن اصفهان (و معادن مربوطه)
طرفين مسائل مربوط به بهرهبرداري موفقيتآميز كارخانه ذوب آهن اصفهان و اتمام هر چه سريعتر عمليات توسعه مرحله اول تا 1.9 ميليون تن فولاددر سال به انضمام توسعه پايگاه ذغال و مواد خام ديگر را مورد بحث و بررسي قرار دادند. اقداماتي كه در اين زمينه ميبايستي انجام پذيرد در ضميمهشماره 4 منعكس گرديده است.
طرفين موافقت اصولي خود را در مورد ادامه همكاري آتي به منظور توسعه كارخانه ذوب آهن اصفهان بيش از ظرفيت 1.9 ميليون تن در سال اعلامنموده و به اين نتيجه رسيدند كه سازمانهاي مربوطه طرفين تا 3 ماه پس از امضاي اين صورت جلسه قرارداد مربوطه به تهيه و تنظيم گزارش توجيهيفني و اقتصادي توسعه كارخانه ذوب آهن تا ظرفيت شش ميليون تن فولاد در سال را كه بر اساس متن پروتكل هشتمين اجلاسيه كميسيون دائميهمكاريهاي اقتصادي ايران و شوروي انجام شده است منعقد نمايند.
طرف شوروي به اطلاع رسانيد كه بر طبق توافق قبلي و بر اساس دستورالعمل فني مصوب شركت ملي فولاد ايران سازمانهاي طراحي شوروي گزارشتوجيهي فني و اقتصادي توسعه كارخانه تا ظرفيت شش ميليون تن فولاد در سال را تهيه و تنظيم نمودهاند كه بعد از امضاي قرارداد به طرف ايران تسليمخواهد گرديد.
طرف ايراني پس از بررسي گزارش توجيهي فني و اقتصادي توسعه و با در نظر گرفتن تغييرات لازم بر اساس احتياجات واقعي كشور پس از انقلاباسلامي و بررسي مجدد مسائل مربوط به تأمين ذغال تصميم لازم در مورد طرح توسعه مرحله دوم و سفارش تهيه طرح فني اتخاذ نمود. طرفين علاوهبر موارد فوقالذكر مسائل ذيل را نيز مورد بررسي قرار دادندـ
تأسيس مركز طراحي صنايع فولاد و معادن مربوطه
در جمهوري اسلامي ايران ـ طرفين موافقت نمودند كه سازمانهاي ايراني كارشناسان خود را به منظور بررسي مشترك اين مسأله و تهيه پيشنهادات بهاتحاد شوروي اعزام خواهند نمود.
توسعه كارگاههاي تعميراتي كارخانه ذوب آهن اصفهان ـ به منظور تأمين قطعات يدكي مورد نياز و همچنين انجام تعميرات تجهيزات صنايع فولادايران، طرف شوروي اظهار آمادگي نمود ظرف سه ماه از تاريخ امضاي قرارداد گروه كارشناسان شوروي را جهت بررسي مسأله مذكور و تهيهدستورالعمل فني براي طرح توسعه كارگاههاي فوق جمهوري اسلامي به ايران اعزام دارد.
موافقت گرديد سازمانهاي مربوطه ايراني و شوروي در ظرف مدت يك ماه از تاريخ امضاي اين صورت جلسه شرايط پرداخت را مورد توافق قرار دهندتا شركت ملي فولاد ايران تعهدات ناشي از متمم شماره 7 قرارداد 40132 را پرداخت نمايد.
نظر به اين كه اولين پرداخت بر اساس شرايط قرار دارد صورت گرفته است سازمانهاي شوروي اجراي تعهدات خود را در مورد تهيه و تنظيم طرحهايتكميلي و تحويل وسائل و تجهيزات و مصالح باقي مانده طبق شرايط و مواعد پيشبيني شده در ضميمه فوقالذكر ادامه خواهد داد.
صنعت نيرو
كميسيون مسايل مربوط به ساختمان نيروگاه حرارتي "رامين" در اهواز توسط سازمانهاي شوروي تحت شرايط مقاطعه كاري مقطوع و بر اساسقراردادهاي مربوط را مورد بررسي قرار داد و خاطر نشان نمود كه طرف شوروي موجبات آغاز بهرهبرداري واحد اول نيروگاه در ماه سپتامبر سال 1979(مهر ماه سال 1358) را كه از آن مواقع وارد شبكه سراسري برق ايران گرديده فراهم آورده است.
طرف ايراني به اطلاع رسانيد كه به منظور انجام كارها در نيروگاه حرارتي "رامين" به نحو مطلوبي اقدامات لازمه را در جهت تأمين امنيت و همچنين نظمو ترتيب در محوطه ساختمان به عمل خواهد آورد. طرف ايراني تدابير ضروري را براي تأمين انجام پرداختها بر طبق شرايط قرارداد معمول خواهدداشت سازمانهاي طرفين مسايل مربوط به تعديل قيمتها در مورد نيروگاه حرارتي "رامين" را در ماههاي مه و ژوئن 1980 بررسي نمودند. بررسي مسايلمذكور به منظور حصول نتيجه ادامه خواهد يافت.
سازمانهاي مربوط طرفين مذاكرات و اقداماتي را كه قبلاً در زمينه حل مسايل مالي و فني مربوط به نيروگاه حرارتي رامين انجام دادهاند ادامه خواهند داد.
طرفين موافقت كردند كه اقدامات ضروري به منظور ازسرگرفتن هر چه زودتر كارها در ساختمان نيروگاه حرارتي اصفهان تحت شرايط مقاطعه كاريمقطوع بر طبق مفاد قرارداد مربوط به عمل آيد.
طرفين موافقت حاصل نمودند مسائل پيرامون همكاري احتمالي در زمينه پروژههاي جديد صنعت نيرو در جمهوري اسلامي ايران را در سال 1980 درمسكو يا تهران مورد بحث قرار دهند.
آسياب و سيلوهاي غله
طرفين از پيشرفت همكاري در زمينه ساختمان 8 سيلو آسياب تحت شرايط مقاطعهكاري مقطوع در جمهوري اسلامي ايران اظهار رضايت نمودند.
سازمانهاي شوروي اقدامات ضروري را در جهت تسريع در ساختمان آسياب و سيلوهاي مذكور به عمل خواهند آورد و ضمناً توافق شد كه پرداختهايمربوط به كارهاي انجام شده و نيز اعتبارات لازم طبق قراردادهاي منعقده از جانب طرف ايراني تأمين گردد.
استفاده مشترك از منابع آب و نيروي رودخانههاي مرزي
طرف شوروي جريان تهيه و تنظيم طرح فني احداث مجموعه تأسيسات آبي خداآفرين را به اطلاع طرف ايراني رسانيد.
كميسيون با رضايت خاطرنشان ساخت كه سازمانهاي شوروي در سال 1978 (سال 1357) گزارش توجيهي اقتصادي و فني مربوط به ساختمان مجموعتأسيسات آبي "قزقلعهسي" در رودخانه ارس را به سازمان ايراني مربوط (سازمان آب و برق آذربايجان) تسليم نمودهاند.
موافقت حاصل گرديد كه كارشناسان سازمانهاي طرفين ظرف سه ماه بعد از تاريخ امضاي اين صورت جلسه به منظور بحث پيرامون مسأله ادامههمكاري سازمانهاي شوروي و ايراني در مورد استفاده مشترك از منابع آب و نيروي رودخانه مرزي ارس بر اساس برابري ملاقات نمايند.
طرف شوروي به اطلاع طرف ايراني رسانيد كه سازمانهاي شوروي گزارش توجيهي اقتصادي و فني مربوط به احداث مخزن آب در رودخانه هريرود(تجن) در ناحيه پل خاتون را تهيه و تنظيم نمودهاند كه بعد از افتتاح اعتبار اسنادي توسط سفارش دهنده به سازمانهاي ايراني تسليم خواهد شد.
سازمانهاي شوروي در سال 1978 گزارش توجيهي اقتصادي و فني مربوط به استفاده از منابع آب رودخانه اترك (مرحله اول) كه مشتركاً توسط مؤسسه(سلخوز پروم اكسپورت) شوروي و شركت مهندس مشاور "ماهاب" ايران تهيه و تنظيم شده بود و همچنين ساختمان سد انحرافي در رودخانه هريرود(تجن) در ناحيه دولت آباد را به سازمانهاي ايراني تسليم نمودند.
طرف ايراني در مورد ساختمان سد انحرافي در رودخانه مرزي اترك پيشنهاد نمود كه همكاري در امور ايجاد كانالهاي انحرافي جداگانه داراي ظرفيتعبور تا 20 متر مكعب آب در ثانيه به امتداد بستر اين رودخانه به عمل آيد و اطلاع داد كه آماده انجام مذاكرات سازمانهاي شوروي پيرامون اين مسألهميباشد.
اقدامات مورد توافق طرفين در مورد برخي از مسائل مربوط به اين بخش از صورت جلسه در ضميمه شماره 4 ذكر گرديده است.
صنايع ماشينسازي و معادن
طرفين وضع امور همكاري در بهرهبرداري از كارخانه ماشينسازي اراك را بررسي نمودند و آمادگي خود را براي ادامه همكاري از طريق اعزام تعداد لازمكارشناس از اتحاد شوروي، تحويل ماشينآلات و مواد و لوازم يدكي به مقاديري كه مورد توافق سازمانهاي مربوط طرفين قرار خواهد گرفت تأييدمينمايد.
طرفين اظهار موافقت نمودند در امور آموزش كارشناسان ايراني چه در اتحاد شوروي و چه در جمهوري اسلامي ايران براي استفاده از آنها در كارخانهماشينسازي اراك همكاري كنند.
طرف ايراني تقاضا نموده است كه همكاري در امور توسعه كارخانه مذكور و از آن جمله ايجاد خطوط توليد محصولات جديد به عمل آيد.
موافقت حاصل گرديد كه شركت ماشينسازي اراك به سازمانهاي شوروي درخواستهاي مربوط به همكاري فوقالذكر خود را به طور مشروح در هرمورد ابلاغ نمايد. سازمانهاي شوروي بعد از دريافت اين درخواستها در هر مورد در اسرع وقت آنها را بررسي و پيشنهادهاي خود را به اطلاع ماشينسازياراك ميرسانند طرف ايراني همچنين در خواست كرد كه امكان همكاري فني مشترك در ايجاد كارخانههاي صنعتي در جمهوري اسلامي ايران و انجامكارهاي مذكور در پيوست شماره 7 اين صورت جلسه بررسي گردد سازمانهاي شوروي در اسرع وقت بعد از مطالعه مسائل همكاري احتمالي در موردپروژههاي مذكور نظريات خود را درباره امكان همكاري مذكور ابلاغ نموده و همچنين پيشنهادهاي مشخصي را درباره ماهيت، مقاديري شرايط اينهمكاري به سازمانهاي ايراني ارسال خواهند كرد.
طرف ايراني در خواست خود را راجع به ادامه همكاري در احداث كارخانه آهنگري، ماشينكاري و ريختهگري و كارخانه ساخت وسايل ماشينآلاتمعدني در جمهوري اسلامي ايران با توجه به تغييراتي كه در طرح توليدي ايجاد شده است و ارزشهاي توجيهي اقتصادي و فني آنها از طرف سازمانهايطرحريزي شوروي تهيه و در سال 1357 (1978) به طرف ايراني تسليم شده بود تجديد نمود. طرف ايراني تقاضا نمود كه در اسرع وقت دورهكارشناسان شوروي براي شركت در بررسي گزارشهاي توجيهي اقتصادي و فني مزبور به جمهوري اسلامي ايران اعزام گردد.
ارتباطات حمل و نقل
طرفين خاطرنشان ساختند كه با وجود تقليل حجم عمومي انتقالات بين دو كشور در سال 1979 به علت عوامل طبيعي داراي جنبه موقت امكاناتمساعد براي گسترش حجم انتقالات مشترك وجود دارد.
طرفين با در نظر گرفتن احتياجات بازرگاني اتحاد شوروي و ايران تصميم گرفتند تمام اقدامات ممكنه را در جهت تأمين انتقال كالاهاي بازرگاني اتحادشوروي و ايران و محمولات ترانزيتي به عمل آورند.
طرفين اهميت انعقاد قرارداد ترانزيت و حمل و نقل را به منظور افزايش مبادلات كالاهاي بازرگاني بر اساس رعايت اصل تقابل تأكيد نمودند. به منظورحل سريع اين مسأله طرفين توصيه مينمايند نمايندگان سازمانهاي ذيربط طرفين در ماه اوت 1980 در مسكو ملاقات نموده و به طور يكسره به منظورحصول نتيجه نهايي و عقد قرارداد مذاكره نمايند. طرف ايراني آمادگي خود را براي انجام اين مذاكرات در تاريخ نزديكتري كه براي طرف شورويامكانپذير باشد اعلام ميدارد.
طرفين مجدداً اهميت ساختمان خط 1435 ميليمتري از جلفاي ايران تا جلفاي شوروي و استقرار دستگاه تعويض بوژي در جلفاي شوروي را تأييدكردند. با توجه به اهميت اين مسأله در افزايش امكانات پذيرش واگن و افزايش سطح مبادلات دو كشور طرفين توصيه مينمايد كه مقامات ذيربططرفين موضوع را بررسي و اين امر را در دهمين اجلاسيه كميسيون دائمي فرعي امور حمل و نقل مطرح و در مورد آن راه حل قطعي اتخاذ نمايند.
طرفين به منظور رفع مشكلات ناشي از اجراي مقاولهنامه بين راه آهن دولتي ايران و راه آهن اتحاد جماهير شوروي درباره مرابطات سيستم بينالملليراهآهن توصيه مينمايد كه سازمانهاي مربوطه طرفين جهت درج تغييرات و تكميل مقاولهنامه مذكور مذاكره مؤثر و ثمربخش به عمل آوردند.
طرفين موافقت نمودند به شرط رعايت موافقتنامههاي كميسيونهاي فرعي مقادير بارهاي ارسالي را در ظرف سال و بر حسب سمتهاي جداگانه بهشرح زير به طور مساوي توزيع نمايندـ
الف ـ با رعايت آرايش واگنها توسط طرف شوروي ورود 250 الي 300 واگن و يك قطار مستقيم 50 واگن حامل محمولات ترانزيتي به جلفاي ايران.
ب ـ طرف ايراني اقداماتي را به منظور تخليه و بارگيري ماهانه كالاهاي صادراتي، وارداتي و ترانزيتي در بنادر انزلي و نوشهر بر اساس ترمهاي توافق شده توسط سازمانهاي صلاحيتدار طرفين انجام خواهد داد.
ج ـ ورود 70 دستگاه كاميون به آستاراي ايران و كوشش در افزايش پذيرش كاميون تا 80 دستگاه با توجه به طرح توسعه گمرك آستارا.
طرف ايراني به منظور افزايش انتقالات دريايي بين اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري اسلامي ايران در تجديد ساختمان بنادر انزلي ونوشهر اقدام لازم به عمل آورده و آمادگي پذيرش كالا را اعلام مينمايد.
طرفين صلاح ميدانند كه ترويج انتقالات با استفاده از كانتينر و پالت ادامه يابد و طرف ايراني تجديد ساختمان تأسيسات جهت حمل و نقل با كانتينر راادامه خواهد داد.
طرفين تأييد ميكنند كه تشكيل ملاقاتهاي سالانه نمايندگان صلاحيتدار طرفين به منظور كسب موافقت پيرامون مقادير و شرايط حمل و نقل بار بيناتحاد جماهير شوروي و جمهوري اسلامي ايران به نوبت در هر يك از كشورها ضروري ميباشد.
طرفين وضع امور طرحريزي راهآهن مشهد ـ سرخس و خط راه آهن ورودي از مرز اتحاد جماهير شوروي و ايران تا آستاراي ايران و از آن جملهايستگاه آستاراي ايران و محل عبور خط راه آهن و راه اتومبيلرو از رودخانه آستارا چاي را مورد بررسي و بحث قرار دادند.
طرف ايراني درخواست نموده است كه طرف شوروي در مورد ارائه طرحهاي مربوطه بر اساس اطلاعات اوليه كه به طرف شوروي تسليم نموده استتسريع به عمل آورد.
طرف شوروي اظهار موافقت نمود كه اين موضوع را بررسي و نتيجه تصميم خود را در ظرف يك ماه از تاريخ امضاي اين صورت جلسه اعلام نمايد.
طرف ايراني پس از دريافت طرح ساختمان، تصميم نهايي خود را درباره ضرورت احداث چنين پروژههايي دو ماه پس از آن اطلاع خواهد داد.
طرفين موافقت حاصل نمودند ساير امكانات همكاري در زمينه ايجاد ساختمان تأسيسات و تأمين تجهيزات حمل و نقل در ايران را مشتركاً مورد مطالعهقرار دهند.
طرفين بدين منظور درباره امكانات چنين همكارهايي در دهمين اجلاس كميسيون فرعي دائمي حمل و نقل تبادل نظر ميكنند
صنعت پرورش ماهي
طرفين آمادگي خود را براي ادامه همكاري در ساختمان سه كارگاه تكثير و پرورش ماهي تأييد كرده و توافق حاصل نمودند كه نمايندگان سازمانهايشوروي و ايراني ظرف دو يا سه ماه بعد از امضاي اين صورت جلسه در تهران به منظور تبادل نظر پيرامون مسايل مربوط به ادامه همكاري در ساختمانپروژههاي مذكور ملاقات نمايند.
پرورش و تبديل برگ چاي
طرفين مسأله همكاري در پرورش و تبديل برگ چاي به چاي مصرفي را مورد بحث قرار دادند به منظور مطالعه امكانات از لحاظ مواد اوليه، جمعآورياطلاعات ابتدايي و امكان تحويل ماشينآلات مربوطه و بحث پيرامون مسائل مشخص همكاري سازمانهاي شوروي در سال 1980 كارشناسان خود رابر اساس قرارداد جداگانهاي براي تهيه پيشنهادهاي مربوط به جمهوري اسلامي ايران اعزام خواهند داشت.
همكاري در توليد آلومينا
طرفين موافقت نمودند كه امكانات همكاري در مورد توليد آلومينا از آلونيت و ساير مواد آلومينيومدار غير بوكسيتي را بر پايه استفاده از معادن موجود درايران بررسي نمايند.
طرف شوروي به اطلاع رسانيد كه در سال 1977 سازمانهاي شوروي آزمايش لابراتواري يك نمونه از آلونيت ايراني را انجام داده و نتيجه آزمايش مذكوربه سازمانهاي ايراني تحويل شده است طبق توافقي كه در هشتمين اجلاسيه كميسيون اتخاذ گرديد يك هيأت ايراني در تاريخ ژوييه سال 1978 ازواحدهاي صنعتي تبديل آلونيت و نفلين به آلوميناي اتحاد شوروي بازديد نموده است.
طرفين موافقت حاصل نمودند كه ظرف دو ماه پس از امضاي اين صورت جلسه نمايندگان سازمانهاي شوروي و ايراني به منظور بحث درباره مسائلمشخص همكاري در اين زمينه و به ويژه براي عمليات بعدي و تهيه گزارش توجيهي اقتصادي و فني ساختمان كارخانه توليد آلومينا در ايران بر پايهذخائر آلونيت ملاقات نمايند.
اكتشافات ذغال سنگ
طرفين امكان همكاري در امور اكتشاف ذغال سنگ در ناحيه طبس، مشتمل بر اكتشاف منابع آب را مورد بحث قرار دادند.
توافق حاصل گرديد كه سازمانهاي طرفين در اسرع وقت قراردادهاي همكاري به منظور امور اكتشافي فوقالذكر مشتمل بر كاوش منابع آب در ناحيهمزبور را كه طرح آنها توسط سازمانهاي شوروي به شركت ملي صنايع فولاد ايران داده شده مورد بررسي قرار داده و امضاء نمايند.
3 ـ درباره همكاري در زمينه تعليم نيروي انساني فني ماهر ايراني كميسيون مسايل مربوط به همكاري در زمينه تعليم نيروي انساني فني ماهر ايراني رامورد بحث قرار داد و شايسته بودن ادامه همكاري در اين مورد را خاطرنشان ساخت.
بين طرفين اين تفاهم حاصل گرديد كه در همكاري به خاطر تعليم نيروي انساني ماهر ايراني مساعي جمهوري اسلامي ايران در جايگزين ساختنكارشناسان ايراني به جاي كارشناسان خارجي در نظر گرفته شود.
طرفين همچنين موافقت نمودند كه سازمانهاي مربوط دو كشور در مورد مسائل مربوط به قراردادهاي منعقده راجع به تعليم نيروي انساني فني ايراني هرچه زودتر وارد مذاكره شوند.
طرف شوروي آمادگي خود را براي همكاري با طرف ايراني در زمينه احداث مراكز جديد آموزش نيروي انساني ماهر اعلام كرد. طرف ايراني اظهار نمودكه طرح قرارداد تسليم شده در اين خصوص را بزودي بررسي خواهد نمود.