ـ نظريّه 1321/7 ـ 1383/2/28 اداره كل حقوقي قوّهقضائيه:
نام و نام خانوادگي هر شخص قائم به خود اوست و شخص ذينفع جهت تغيير آن نيز فرد صاحب نام است و ورثه متوفي هر چند كه نسبت به ماترك مورث خود ذينفع هستند لكن نسبت به تغيير نام مورث خود ذينفع نبوده و نميتوانند در اين خصوص مبادرت به طرح دعوي کنند بنا به مراتب بهموجب ماده 2 قانون آيين دادرسي دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب در امور مدني دعوي مطروحه به جهت عدم اهليت مدني متوفي (ذينفع) و اينكه از طرف اشخاص غير ذينفع مطرح شده قابليت استماع ندارد.
1. با توجه به اينكه آييننامه اجرائي قانون تهيه نشده است، سازمان ثبت احوال سالها از ماده 97 آييننامه قانون 1319 براي تغيير نام خانوادگي استفاده ميكرد تا سرانجام ماده 13 دستورالعمل 2 سازمان ثبت احوال ـ 1364/4/1 موارد تغيير نام خانوادگي را به شرح زير مشخص كرد:
1ـ نامخانوادگي بيش از دو كلمه و يا بيش از يك كلمه و يك حرف يا عدد يا پيشوند و يا پسوند و يا بهطور مطلق يا مضاف نام محل باشد. مانند دو اصل تهراني، علينژاد مطلق، عدنان تكان، تپه تهراني، آحسينيپور و طباطبايي نژاد.
2ـ نامخانوادگي از واژه‌هاي مستهجن و ناپسند تركيب شده باشد، مانند گداپور، پدرسوخته، لش.
3ـ نامخانوادگي از واژه‌هاي خارجي باشد مانند آمريكايي، ياعلياف براي ايرانيان غير مهاجر، يا آراكليان براي مسلمانان.
4ـ نام خانوادگيهايي كه مضموم و مغاير ارزشهاي فرهنگ اسلامي باشد، مانند شهپرست، ارباب.
5 ـ نام خانوادگيهايي كه در محل صدور سند از لحاظ نام و نامخانوادگي تكرار شده باشد.
6 ـ هرگاه محكوميت جزائي بهاستثناء خلاف، براي يكي از افراد خانواده پيش آيد و داشتن آن نام خانوادگي موجب ننگ و سرافكندگي دارنده آن باشد (ارائه رونوشت مصدق دادنامه الزامي است)
7ـ هرگاه منظور، وحدت نام خانوادگي باشد.
