ماده 2ـ
صدور مجوز براي ايجاد هرگونه ساختمان و ديواركشي و تأسيسات و نظائر آن به عمق يكصد متر از انتهاي حريم راهها و راه‌آهن‌هاي كشور با رعايت موارد زير مجاز است:
الف ـ صدور هرگونه مجوز براي ايجاد مستحدثات به هر صورت در مجاورت ابنيه فني راه يا راه‌آهن نظير پل (با دهانه 10 متر و بالاتر) تونل، ديوار حائل، ديوار ضامن، گالري بهمن‌گير، پاسگاه‌هاي پليس راه، پاركينگ، تقاطع‌هاي همسطح و غيرهمسطح و نظائر آنها در فاصله 100 تا 250 متر در طول محور راه حسب مورد قبل و بعد از آنها ممنوع است. ايجاد تأسيسات خدمات زيربنايي حسب مورد با مجوز وزارت راه و ترابري مجاز مي‌باشد.
ب ـ صدور مجوز براي ايجاد مستحدثات در زمينهايي كه داراي كاربري كشاورزي هستند (كليه زمينهايي كه به موجب قوانين و ضوابط جاري، زمين كشاورزي يا باغ شناخته شده و تبديل آنها منع قانوني دارد) ممنوع است مگر اينكه مالك اراضي، مجوز لازم مبني بر بلامانع بودن تبديل اراضي كشاورزي را از مراجع ذي‌ربط اخذ و ارائه نمايد. ايجاد مستحدثاتي مثل خانه باغي، تلمبه‌خانه، حفر چاه و نظائر آن فقط در چارچوب و حدود مجاز همان مقررات و با اخذ مجوز از وزارت راه و ترابري بلامانع است.
تبصره ـ محصور كردن اراضي كشاورزي و باغات به ارتفاع حداكثر يك متر با مجوز و طبق مشخصاتي كه وزارت راه و ترابري تعيين مي‌كند بعد از نوار با كاربري تأسيسات زيربنايي بلامانع است.
ج (اصلاحي 1384/5/5) ـ هرگونـه ساخت و سـاز به استثناء تأسيسات زيربنـايي در اراضي واقع در نوار به عرض سي متـر براي راهـها و راه‌آهن‌هـاي كشور و به عـرض پانزده متر براي راههاي استانهاي گيلان، مازندران و گلستان به استثناء آزاد راهها و محورهاي موجود رشت ـ قزوين، تهران ـ رودهن ـ آمل، رودهن ـ قائمشهر و كرج ـ چالوس از ابتداي محدوده يكصد متري ممنوع خواهد بود.
تبصره 1ـ در مواردي كه عرض نوار ياد شده براي تأسيسات زيربنايي بر اساس معيارهاي فني و مهندسي كافي‌نباشد، با هماهنگي وزارت راه و ترابري استفاده بيش از نوار ياد شده بلامانع است.
تبصره 2ـ براي حفظ حقوق مالكان اراضي واقع در محدوده با كاربري تأسيسات زيربنايي، هرگونه تصرف و استفاده از اراضي مذكور، براي كليه متقاضيان منوط به رعايت قوانين مربوط از جمله لايحه قانوني نحوه خريد و تملك اراضي و املاك براي اجراي برنامه‌هاي عمومي، عمراني و نظامي دولت ـ مصوب 1358/11/7 ـ شوراي انقلاب است.
دـ براي ايجاد مستحدثاتي نظير شهركهاي صنعتي و مسكوني، مجتمع‌هاي خدماتي و رفاهي در خارج از محدوده قانوني شهرها مرجع صدور مجوز با رعايت مفاد اين آيين‌نامه، مجوز صادر مي‌نمايد.
تبصره 1ـ واحدهاي خدماتي و رفاهي از قبيل جايگاه فروش مواد روغني و سوختي، تعميرگاه وسائط نقليه، هرگونه فروشگاه، هتل و متل و نظائر آنها در قالب مجتمع‌هاي خدماتي و رفاهي و در مكانهايي كه وزارت راه و ترابري در چارچوب قانون اجازه واگذاري امتياز سرقفلي و مشاركت غرف و فروشگاههاي پايانه‌هاي عمومي بار و مسافر و مجتمع‌هاي خدمات رفاهي بين‌راهي ـ مصوب 1377ـ تعيين نموده يا مي‌نمايد، مستقر و احداث مي‌شوند.
تبصره 2ـ ايجاد هرگونه مستحدثات در محدوده يكصد متري بعد از حريم راهها در موارد زير ممنوع است:
1ـ در سمت ديگر راههايي كه روستاها در يك سمت آنها قرار گرفته‌اند.
2ـ در ضلع خارجي كمربنديها و كنارگذرها.
3ـ در نقاطي كه محدوديت ديد وجود دارد يا ايجاد مستحدثات جديد باعث كاهش زاويه و محدوده ديد گردد.
4ـ بين دو باند رفت و برگشت جدا از هم.
ه ـ در تهيه طرح جامع، تفصيلي و هادي شهرها يا بازنگري طرحهاي موجود، رعايت مفاد اين آيين‌نامه الزامي‌بوده و هرگونه تغيير در آن تغيير اساسي محسوب مي‌شود.
و (اصلاحي 1386/5/24) ـ حدود محور راه و يا حريم آن كه از داخل روستا عبور مي‌نمايد به شرح زير تعيين مي‌گردد:
1ـ حريم قانوني راه بايد كاملاً حفظ شود.
2ـ احداث مستحدثات در محدوده يكصد متري بعد از حريم راه عيناً مطابق طرح هادي روستا با رعايت ضوابط و مقررات مربوط انجام مي‌شود.
تبصره (اصلاحي 1386/5/24) ـ در روستاهاي فاقد طرح هادي كه محدوده آنها تعيين نشده است، نظر بنياد مسكن انقلاب اسلامي جهت تعيين محدوده ملاك عمل مي‌باشد.
زـ به منظور تأمين حداكثر ايمني براي راهها و راه‌آهن‌هاي كشور لازم است، در صدور مجوز به نحوي عمل‌شود كه بعد از نوار با كاربري تأسيسات زيربنايي با توجه به موقعيت محل و زمين، به ترتيب محوطه يا فضاي سبز، پاركينگ و سپس بنا و اعياني قرار گيرند.
ح ـ نصب نورافكن يا پروژكتور و هرگونه تابلو اعم از تبليغاتي يا غير آن به هر كيفيت در محدوده موضوع اين آيين‌نامه، برابر ضوابطي است كه وزارت راه و ترابري تعيين و اعلام مي‌نمايد.
