فصل اول: تعاريف
ماشينهاي افزار
ماشين‌هائي هستند كه با توجه به تنوع و مكانيزم خاص خود و به جهت صرفه‌جوئي و بالا بردن راندمان كار، عمليات براده‌برداري و برش قطعات خام و تبديل به قطعه كار موردنياز را انجام مي‌دهد. اين ماشين‌ها عبارتند از: ماشين مته، ماشين توتراش، ماشين تراش، ماشين فرز، ماشين صفحه تراش، ماشين رنده، اره‌هاي ماشيني، ماشين كله‌زني، ماشين سنگ‌زني و ماشينهاي تراش چوب.
ماشين مته
ماشيني است كه روي محور گردنده آن ابزارهاي برنده يا نوك تيز يا شياردار سوارشده كه براي ايجاد سوراخ و به منظور قلاويز كاري، پرچ كاري، اتصال قطعات در فلز يا چوب يا موارد ديگر به كار مي‌رود. همچنين مي‌توان با استفاده از ابزارهاي مخصوص عمل كام درآري، فرزكاري، توتراشي، جاخالي كردن و قلاويز زدن را انجام داد.
ماشين توتراش
ماشيني است كه روي محور حامل ابزار تراش تيغه توتراشي نصب مي‌شود و براي گشادكردن سوراخ در فلز يا تمام‌كردن تراش سطح داخل آن بكار مي‌رود. همچنين ممكن است داراي محورهاي گردنده حامل ابزار مخصوص سوراخ‌گيري در چوب و مواد نرم ديگر باشد.
ماشين تراش
ماشيني است كه مخصوص تراشيدن سطوح استوانه‌اي يا درآوردن پيچ كه داراي محور افقي يا قائم دوار مي‌باشد (محور 3 نظام يا 4 نظام) و قطعه كار فلزي يا چوبي روي آن بسته شده و با آن مي‌گردد. در ضمن مي‌توان با نصب ابزارهاي مخصوص از اين دستگاه براي توتراشي استفاده كرد. انواع ماشينهاي تراش عبارتند از: ماشين تراش مركزي ـ ماشين تراش با چند كشو ـ ماشين تراش كپي‌كننده ـ ماشين تراش خودكار ـ ماشين‌تراش عمودي (كار و سل) ـ ماشينهاي تراش NC (كنترل و هدايت عمليات ماشين به وسيله شماره‌گذاري) و ماشينهاي تراش CNC.
ماشين فرز
ماشيني است كه معمولاً براي شكل دادن و تراشيدن سطوح خارجي يا داخلي قطعات فلزي بكار مي‌رود. اين قطعات روي يك ميز ثابت با حركت كشوئي يا گردان يا بين دو مرغك بسته مي‌شود و عمل تراش به وسيله فرز دندانه‌داري كه توسط يك محور گردنده افقي يا قائم به حركت درمي‌آيد، انجام مي‌شود همچنين مي‌توان با ابزارهاي مخصوص عمل توتراشي، سوراخ كردن، كله‌زني، ايجاد سطوح صاف، زاويه‌ها، شكاف‌ها، شيارها، شانه‌ها، سطوح شيب‌دار را ايجاد نمود و شامل انواع ماشينهاي فرز زانويي، ستوني، صنعتي (تخت)، ماشين فرز مخصوص مي‌باشد.
ماشين صفحه تراش دروازه‌اي
ماشيني است كه براي صاف‌كردن يا شكل دادن سطوح قطعات بزرگ فلزي بكار مي‌رود و قطعات كار روي يك ميز افقي كه در زير قسمت قلم‌گير حركت رفت و آمد انجام مي‌دهد بسته مي‌شود، قسمت قلم‌گير قابل تنظيم بوده و نسبت به ميز ثابت مي‌باشد و قلم رنده به آن نصب شده كه قطعه كار را فقط در يكي از جهات حركت ميز برش مي‌دهد.
ماشين رنده
ماشيني است كه براي صاف كردن و شكل دادن قسمت داخلي يا خارجي قطعات فلزي بكار مي‌رود. قطعات كار را روي يك ميز افقي قابل تنظيم محكم مي‌كنند و قلم رنده آن سركج يا چندلبه مي‌باشد كه روي يك قسمت كشويي نصب شده و در جهت افقي يا قائم روي سطح قطعه كار حركت رفت و آمد انجام مي‌دهد و معمولاً فقط در موقع پيشروي براده‌برداري مي‌كند.
ماشين كله‌زني
ماشيني است كه براي رنده كردن قطعات فلزي در جهت قائم بكار مي‌رود و طرز كار آن شبيه به ماشين رنده مي‌باشد، قلم رنده در حركت رفت و آمد خود براده‌برداري كرده و ميز كار كه قطعه كار روي آن بسته مي‌شود حركت پيشروي و عمل تنظيم را انجام مي‌دهد.
ماشين سنگ‌زني
ماشيني است براي تغيير اندازه، شكل قطعه كار و پرداخت سطح فلز به كار مي‌رود، اين كار با قراردادن قطعه كار در تماس با يك صفحه سمباده يا سابنده كه در حال حركت است يا در تماس با يك چرخ سمباده كه در حال گردش است صورت مي‌گيرد. كليه قوانين و مقررات اين دستگاهها مطابق با آئين‌نامه حفاظتي ماشينهاي سنگ‌زني مي‌باشد.
اره‌هاي ماشيني
ماشيني است كه به منظور برش قطعات فلزي و چوبي و غيره مانند انواع پروفيل‌ها، ميلگردها، لوله‌ها، شمش‌ها، الوارها بكار مي‌رود و شامل انواع ماشينهاي اره لنگ، اره‌هاي پروفيل بر (پروفيل براب صابوني و پروفيل براتشي)، اره‌هاي نواري.
ماشينهاي تراش چوب
عبارتند از ماشين‌كندگي ـ ماشين كف‌رنده ـ ماشين كام و زبانه‌درآر ـ ماشين چندكاره، رعايت كليه قوانين و مقررات در اين دستگاهها مطابق با آئين‌نامه حفاظتي صنايع چوب مي‌باشد.
مواد چربكاري
به منظور جلوگيري از تماس مستقيم قطعاتي كه بر روي يكديگر مي‌لغزند و كاهش حرارت بين قطعات لغزنده كه در اثر اصطكاك به وجود مي‌آيد، از مواد چربكاري استفاده مي‌گردد. انواع مواد چربكاري كه در ماشينهاي افزار مي‌بايست به كار برده شود شامل روغن‌هاي معدني، گياهي و حيواني، گريس‌ها، مواد چربكاري گرافيتي، مواد چربكاري مخصوص و مواد چربكاري مصنوعي بوده و مي‌بايست از اصطكاك بين قطعات و ابزار و ايجاد صدمه و ضرر و زيان به نحو مؤثري جلوگيري به عمل آورد.
