(مصوب جلسه 605 مورخ 8/3/1386 شوراي عالي انقلاب فرهنگي)
سازمان تبليغات اسلامي در چارچوب رهنمودهاي حضرت امام (ره) و مقام معظمرهبري، سياستهاي فرهنگي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و برنامههاي پنجساله، اقدامات و فعاليتهاي ارزشمند و گستردهاي را در طول حيات خويش به ثبت رسانده و منشاء خدمات ارزندهاي در كشور بوده است. جذابيت، استمرار و پويايي فزاينده اين فعاليتها بيشك، نيازمند بررسي، بازنگري و همانديشي در فرايند برنامهها و عملكردها براساس شاخصهاي معتبر ميباشد تا ميزان انطباق فعاليتها با رهنمودها، سياستها و برنامههاي مصوب افزايشيافته و اثربخشي فرهنگي، مذهبي و تبليغي سازمان در گستره اجتماع و بويژه در ميان نسل آينده ساز جوان و نوجوان بيشتر گردد. بدين دليل انجام اين ارزيابي و استفاده از نتايج آن براي ارتقاء عملكرد سازمان يك ضرورت تام و الزامي تلقي ميشود.
براساس ابلاغيه 6065/دش مورخ 3/12/1382 رياست محترم جمهوري و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي و در اجراي بند ج2 و ج 3 ماده 162 قانون برنامه سوم توسعه (1383ـ 1379)، هيئت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي نسبت به ارزيابي سازمان تبليغات اسلامي، اقدام نمود. در فرايند ارزيابي پس از ابلاغ شاخصهاي مهمي چون ميزان تحقق رهنمودهاي حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري مدظلهالعالي، سياستهاي فرهنگي جمهوري اسلامي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و برنامه پنجساله سوم توسعه كه سازمان تبليغات اسلامي ملزم به اجراي دقيق و قانوني آنها بود، اين سازمان گزارش فعاليتهاي خود را در طي سالهاي برنامه سوم توسعه (1383ـ 1379) براي هيئت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي ارسال نمود. گزارش ارسالي توسط هيأت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي بررسي و ارزيابي گرديد. نتايج اين ارزيابي عبارتند از:
1ـ سازمان تبليغات اسلامي داراي نقاط قوت برجستهاي از نظر اهداف و مسئوليتها، ويژگي انقلابي و ديني و مردمي بودن، ارتباط مستقيم با نهاد رهبري معظم انقلاب اسلامي، امكان استفاده از بودجههاي دولتي و غيردولتي، داشتن جايگاه معين در برنامههاي پنج ساله و گستردگي در شهرها و روستاهاي سراسر كشور ميباشد و از اين نظر كاركردهاي آن مهم و ارزشمندبوده و توانستهاست در راستاي تحقق اهداف عاليه نظامجمهورياسلامي حركت نمايد.
2ـ فعاليتهاي گسترده سازمان در 3 معاونت و 9 دفتر و نهاد وابسته و همچنين نوآوريهايي مانند تأسيس مؤسسه فرهنگي و اطلاعرساني تبيان، خبرگزاري مهر، دبيرستان معارف اسلامي، امكانات نرمافزاري مساجد، مجتمعهاي فرهنگي و رفاهي و نظاير آنها متنوع و عموماً مثبت ارزيابي ميشود.
3ـ تعيين اولويتهاي اجرايي براساس مباني و شاخصها و همكاري در جهت تدوين وظايف ديني و تبليغي سازمانهاي مرتبط در برنامه 5 ساله چهارم توسعه (ماده106) و ارائه آمارها و جداول مقايسهاي فعاليتها طي سالهاي برنامه سوم توسعه (84-1379) ارزشمند تلقي ميشود.
4ـ مستندات ارائه شده از سوي سازمان فاقد ارزيابيهاي دروني است. بنظر ميرسد سازمان نسبت به ارزيابي اثربخشي فعاليتهاي خود در ميدان مخاطبان توجه شايسته نشان نميدهد.
عنايت سازمان به ايجاد ساز و كار مناسب براي ارزيابي دروني، امكان ارزيابي جامع بيروني و ميزان اثربخشي در تحقق اهداف و سياستهاي فرهنگي را تسهيل خواهد كرد.
5 ـ گستردگي بيش از اندازه مأموريتها و وظايف سازمان، كمبود نيروهاي انساني متخصص، تداخل وظايف با سازمانهاي ديگر، درگيرشدن بيش از حد در اجرا و نياز بهتوجه بيشتر به امر آموزش و پژوهش از اهم چالشهاي سازمان ميباشد.
6 ـ سازمان تبليغات اسلامي به لحاظ رويكرد جذب مخاطبان بايد يك سازمان عمومي باشد. در حاليكه فعاليتهاي آن بيشتر متوجه مخاطبان و گروههاي خاص و فعال در امورمذهبي بوده است، در عين حال توجه ويژه سازمان به راهاندازي نشستها و گفتگو با جوانان و ديگر اقشار جامعه قابل تقدير ميباشد.
7ـ سازمان در توسعه نهضت قرآنآموزي به ويژه در امور معطوف به آموزش روخواني و روانخواني موفقيت نسبي داشته است؛ اما در واگذاري امور اجرايي و آموزشي به نهادهاي مردمي احتياط ورزيده است. با اين وجود فعاليتهاي سازمان در سازماندهي كانونهاي قرآنآموزي مردمي مثبت ارزيابي ميشود. همچنين رويكرد سازمان در افزايش كيفيت و آموزش مربي قرآن قابل تقدير است.
8 ـ با وجود تمهيداتي كه از سوي سازمان براي افزايش تعداد مبلغان اعزامي و گسترش پوشش تبليغاتي در كشور صورت ميگيرد، نياز به مبلغ در سطح ملي تأمين نشده است. از جمله دلايل اين امر كمبود ساختاري سرانه مبلغان و مبلغات نسبت بهجمعيت كشور، ناهماهنگي در وظايف نهادهاي اعزام كننده و در آموزشهاي تبليغات ديني است. در هر حال تلاش سازمان براي افزايش كيفيت اعزام، پشتيباني و ارزشيابي عملكرد مبلغان قابل تقدير است.
9ـ حوزه هنري سازمان با وجود تلاشهاي ارزشمند استادان و مربيان هنوز شرايط مطلوبي را از منظر تربيت هنرمندان متعهد و داراي حس ديني نشان نميدهد؛ رويكردهاي جديد حوزه هنري به كيفيت آموزشي، نخبهگزيني و راهاندازي مراكزي براي ارتباط با هنرمندان شهرستاني و ايجاد محيطهاي اسلامي ـ هنري مثبت ارزيابي ميشود. همچنين اقدامات حوزه در كاهش و تعطيلي فعاليتهاي غيرمفيد قابل تقدير ميباشد.
10ـ مؤسسه تبيان از جمله نهادهاي ارزشمند وابسته به سازمان تبليغات اسلامي است كه با كادركارآمد و به صورت روزآمد اداره ميشود و در مدت كوتاه منشأ خدمات مفيدي بوده است. اما توليد و ارائه كالاها و خدمات فرهنگي و نرمافزارهاي غيرضرور و غيرمرتبط با حوزه دين تا حدودي رسالت اصلي اين مؤسسه را تحتالشعاع قرار ميدهد و مفيد بنظر نميرسد.
براساس گزارش سازمان تبليغات اسلامي و نتايج ارزيابي فوق شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه605 مورخ 8/3/1386 راهكارهاي ارتقاي عملكرد سازمان تبليغات اسلامي را به شرح ذيل تصويب كرد:
ماده1ـ
سازمان تبليغات اسلامي موظف است نسبت به برنامهريزي عملياتي براي اجراي كامل و دقيق رهنمودهاي امام راحل (ه) و مقام معظم رهبري، سند چشمانداز 20ساله و سياستهاي فرهنگي جمهوري اسلامي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي در حيطه هدفها و وظايف سازمان اقدامات لازم و مشخص را انجام دهد.
ماده2ـ
سازمان تبليغات اسلامي موظف است اساسنامه سازمان را به ويژه در وظايف و اولويتهاي كاري، با توجه به هدفهاي متعالي ترسيم شده از سوي امام راحل(ره) و مقام معظم رهبري، بازنگري نموده و براي تصويب به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارائه نمايد تا با تأييد نهايي آن از سوي مقام معظم رهبري فعاليتهاي سازمان با اهداف تطابق يابد. به همين منظور بازنگري در ساختار سازماني، حدود وظايف، چگونگي هزينه نمودن بودجههاي دولتي و غيردولتي و نظائر آن از طريق انجام مطالعات و پژوهشهاي علمي و بكارگيري همه ظرفيتها براي كارايي بيشتر سازمان و مجامع وابسته بدان، ضروري است.
ماده3ـ
سازمان تبليغات اسلامي بايد نسبت به انجام ارزيابي درون سازماني و ارائه گزارش عملكرد و كمك به انجام ارزيابيهاي برون سازماني و استفاده از نتايج آنها براي روزآمد نمودن فعاليتها و رفع چالشها، اهتمام ويژه داشته باشد.
ماده4ـ
ميزان اثربخشي برنامهها و فعاليتها براي ارتقاء روحيه ديني و رفتار مذهبي از طريق سنجش افكار نخبگان دانشگاهي و حوزوي و نظرسنجي از مردم بويژه جوانان بايد مورد توجه سازمان قرار گرفته و در اجراي برنامهها از آنها استفاده شود.
ماده5 ـ
سازمان تبليغات اسلامي بايد نسبت به تدوين شاخصهاي ديني به ويژه شاخصهاي كيفي حوزه دين مرتبط با فعاليتهاي خاص خود اقدام نمايد. لازم است شاخصهاي مزبور از طريق مطالعات علمي و جامع فراهم آيد تا ارزيابي و سنجش اثربخشي سازمان را بطور شفاف ميسر سازد. همچنين سازمان بايد نسبت به ارزيابي اثربخشي و روند تحولات شاخصهاي ديني با هيأت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي همكاري كند.
ماده6 ـ
سازمان تبليغات اسلامي موظف است ضمن ارتباط مستمر و سازمان يافته با مراكز علمي و تحقيقاتي حوزوي و دانشگاهي، فرايند اجرايي و برنامهريزيهاي خود را با انجام مطالعات و تحقيقات توسعهاي و كاربردي ارتقاء بخش و از روشهاي علمي و فناوريهاي جديد و هنرهاي زيبا براي جذابيت برنامههاي خود به نحو احسن استفاده كند.
ماده7ـ
سازمان تبليغات اسلامي بايد مخاطبان عام و خاص خود را مورد توجه كافي قرار داده و برنامهريزيها و فعاليتهاي متناسب با هر يك از اقشار جامعه و نيازها و سلايق و روحيات آنها را انجام دهد.
ماده8 ـ
ضروري است سازمان تبليغات اسلامي به طبقات كم درآمد و روستانشينان و نوع خصوصيات زندگي و شغلي و تحصيلي آنها در برنامههاي مختلف از طريق ايجاد فضاي مناسب جهت مشاركت اقشار مختلف به منظور افزايش كارايي و اثربخشي سازمان و تحقق اهداف عاليه آن اهتمام ويژه داشته باشد.
ماده9ـ
لازم است اولويتهاي اجرايي سازمان محدود و معين شده و از گستردگي وظايف و تكرار در فعاليتهايي كه در حوزه وظايف ساير سازمانهاست كاسته شود. همچنين سازمان بايد حتيالامكان فعاليتهاي اجرايي را به نهادهاي ديگر و گروههاي مردمي واگذار كند و خود به نقش نظارتي، هدايتي، حمايتي، سازماندهي و هماهنگي بپردازد.
ماده10ـ
نهضت قرآنآموزي، تربيت و اعزام مبلغ و محور قراردادن مساجد در فعاليتهاي ديني از مهمترين رويكردهاي مؤثر براي اشاعه فرهنگ اسلامي است. براين اساس سازمان بايد به افزايش كيفيت در برنامهريزي و اجرا و بسيج هماهنگ كليه امكانات و ظرفيتهاي سازمان در اين جهت در سراسر كشور براي رسيدن به حد مطلوب توجه و اهتمام ويژه داشته باشد.
ماده11ـ
ساماندهي نهادهاي مذهبي مردمي بويژه انجمنهاي اسلامي و هيأتهاي مذهبي با توجه به وضع اين نوع فعاليتها در جامعه از اولويت برخوردار است. لذا سازمان بايد به عنوان يك نهاد مرجع نسبت به حمايت، هدايت و حفظ سلامت ديني اين نهادها نقش فعالتري ايفا كند.
ماده12ـ
سازمان موظف است در واگذاري فعاليتهاي اجرايي قرآني و حمايت از كانونهاي قرآني و نيز تشويق مراكز دولتي و مردمي تلاش بيشتري صورت دهد؛ جلب همكاري بيشتر پژوهشگران و توجه زيادتر به پژوهشهاي قرآني به ويژه در زمينه ايجاد فرهنگ قرآنخواني، روشهاي آموزش قرآن و توليد نرمافزارها و فناوريهاي نوين در تدوين مواد و متون آموزشي ضرورت دارد.
ماده13ـ
فعاليتهاي سازمان در بهرهگيري از فناوري اطلاعات براي اشاعه فرهنگ و معارف اسلامي بيش از آنكه بر تراكم كميت در يك يا چند پايگاه اطلاعرساني معطوف باشد، بايد برگسترش شبكهاي و مشاركت كليه پايگاههاي اطلاعرساني داخلي و خارجي مورد تأييد در حوزه دين و فرهنگ پايهگذاري شود. بدين طريق مؤسسه تبيان بايد در صيانت از هويت ديني و فرهنگ ملي، آيندهنگري نسبت به فضاهاي اينترنتي و مقابله با سلطه جهاني نقش خود را در ساماندهي، تقويت نظام ملي اطلاعرساني رايانهاي و اعمال تدبير و نظارتهاي لازم به درستي ايفا نمايد.
ماده14ـ
ضروري است فعاليتهاي حوزه هنري سازمان در زمينههاي تربيت هنرمندان متعهد به ارزشهاي ديني و مبرز، الگوسازي توليدات هنري در جنبههاي ارزشي و فني، پژوهش در خصوص فنون هنري منطبق با تعاليم اسلامي به ويژه در هنرهاي نمايشي، موسيقي مشروع و اصيل و مساعدت در جهانيسازي محصولات هنري ـ ديني بيش از گذشته ارتقاء يابد.
ماده15ـ
سازمان بايد در امور مربوط به پژوهش انديشه ديني و نظريهپردازي هنر ديني نقش مؤثرتري را برعهده گيرد. همچنين سازمان بايد درباره وظايف نظارتي خود برفرهنگ ديني جامعه و ارائه هشدار درباره آسيبهاي فرهنگي توجه بيشتري معطوف دارد.
ماده16ـ
دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي موظف است با توجه به همپوشاني وظايف سازمان تبليغات اسلامي، دفتر تبليغات حوزههاي علميه و سازمان اوقاف و امورخيريه در امر اعزام مبلغ پيشـنهاد جامـعي را با حفظ استقلال نهادهاي مزبور تهيه و تدوين و به شوراي عالي ارائه دهد.
ماده17ـ
سازمان تبليغات اسلامي بايد نتايج ارزيابي و راهكارهاي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي را اجرا نموده و گزارش عملكرد خود را ظرف مدت 6 ماه از تاريخ ابلاغ اين مصوبه به شوراي عالي ارسال نمايد.
ماده18ـ
اين مصوبه در 18 ماده در جلسه 605 مورخ 8/3/1386 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد.
[امضاء]
رئيس جمهور و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي ـ محمود احمدينژاد