دولت شاهنشاهي ايران به نمايندگي جناب آقاي دكتر منوچهر اقبال رئيس هيأتمديره و مديرعامل شركت ملي نفت ايران از يك طرف و دولتپادشاهي عربستان سعودي به نمايندگي جناب آقاي شيخ احمد زكييماني وزير نفت و منابع معدني از طرف ديگر:
نظر به تمايلي كه به حل و فصل اختلاف فيمابين درباره حق حاكميت بر جزاير فارسي والعربي دارند و
نظر به تمايلي كههمچنين به تعيين خط مرزي جداكننده نواحي تحتالبحري مربوطه كههر يك از طرفين نسبت به آن به موجب قوانين بينالملليداراي حقوق حاكميت ميباشد ـ به طريق دقيق و عادلانه دارند.
عليهذا با توجه به اصول قانوني و شرايط خاص ـ
و بعد از مبادله اختيارنامهها به شرح زير توافق نمودند:
ماده 1 ـ
طرفين متقابلاً حق حاكميت ايران را بر جزيره فارسي و حق حاكميت عربستان سعودي را بر جزيرهالعربي به رسميت ميشناسند. هر يك ازجزاير داراي كمربندي از درياي ساحلي به عرض دوازده ميل دريايي از حد پستترين خط جزر از هر يك از جزاير مذكور خواهد بود.
در ناحيهاي كه كمربندهاي مزبور تداخل مينمايند يك خط مرزي كه درياي ساحلي دو جزيره را جدا نموده و در تمام طول خود از حد پستترين جزرهر يك از دو جزيره به فاصله مساوي باشد ـ ترسيم خواهد گرديد.
ماده 2 ـ
خط مرزي كه نواحي تحتالبحري متعلق به ايران را از نواحي تحتالبحري متعلق به عربستان سعودي جدا مينمايد خطي خواهد بود كه ذيلاًمقرر گرديده است.
طرفين متقابلاً حق حاكميت يكديگر را نسبت به كف وزير كف نواحي تحتالبحري در سمت مربوطه خط مرزي ـ جهت انجام عمليات اكتشافي وبهرهبرداري از منابع طبيعي آن ناحيه به رسميت ميشناسند.
ماده 3 ـ
خط مرزي مذكور در ماده 2 به اين شرح خواهد بود: الف ـ جز در مجاورت جزاير فارسي والعربي ـ خط مرزي مورد بحث به وسيله خطوط مستقيم بين نقاط زير كه طول و عرض جغرافيايي هر يك ذيلاًتصريح شده ـ تعيين ميگردد.
نقطه طول شمالي |
طول شرقي |
درجه دقيقه ثانيه |
درجه دقيقه ثانيه |
1 |
27 و 10 و 00 |
50 و 54 و 00 |
2 |
27 و 18 و 05 |
50 و 45 و 05 |
3 |
27 و 26 و 05 |
50 و 37 و 00 |
4 |
27 و 56 و 05 |
50 و 17 و 05 |
5 |
28 و 08 و 05 |
50 و 06 و 05 |
6 |
28 و 17 و 06 |
49 و 56 و 02 |
7 |
28 و 21 و 00 |
49 و 50 و 09 |
8 |
28 و 24 و 07 |
49 و 47 و 08 |
9 |
28 و 24 و 04 |
49 و 47 و 04 |
10 |
28 و 27 و 09 |
49 و 42 و 00 |
11 |
28 و 34 و 08 |
49 و 39 و 07 |
12 |
28 و 37 و 02 |
49 و 36 و 02 |
13 |
28 و 40 و 09 |
49 و 33 و 05 |
14 |
28 و 41 و 03 |
49 و 34 و 03 |
ب ـ در مجاورت جزاير فارسي والعربي خطي به شرح زير ترسيم خواهد شد: در نقطهاي كه خط مذكور در بند (الف) حد كمربند درياي ساحلي اطراف جزيره فارسي را قطع مينمايد ـ خط مرزي بر روي حد كمربند مزبور در طرفمقابل عربستان سعودي ادامه خواهد يافت تا با خط مرزي مذكور در ماده يك كه درياي ساحلي جزاير فارسي والعربي را جدا مينمايد تلاقي كند و ازآن جا بر روي خط مزبور به سمت شرق ادامه خواهد يافت تا حد كمربند درياي ساحلي اطراف جزيرهالعربي را قطع كند و از آن پس بر روي حد كمربندمزبور در طرف مقابل ايران ادامه خواهد يافت تا مجدداً خط مرزي مشروحه در بند (الف) را قطع نمايد. نقشه تهيه شده توسط هيأت نقشهبرداري رسته مهندسي ارتش آمريكا كه در تاريخ 1966 تنظيم گرديده به عنوان مبناي اندازهگيري مختصات مشروحهفوق مورد استفاده قرارگرفته و خواهد گرفت و خط مرزي در نسخه ممضي از نقشه مزبور نشان داده شده و ضميمه اين موافقتنامه ميباشد.
ماده 4 ـ
هر يك از طرفين موافقت مينمايد كه در داخل منطقهاي بهعرض پانصد متر از خط مرزي مشروحه در ماده 3 و در امتداد خط مزبور در نواحيتحتالبحري سمت مربوطه او عمليات حفاري نفتي رأساً و يا به وسيله مقامات مجاز از طرف او انجام نگيرد منطقه مذكور مرزي نامبرده اندازهگيريخواهد شد.
ماده 5 ـ
اين موافقتنامه در دو نسخه به زبانهاي فارسي و عربي تنظيم گرديده و هر دو متن متساوياً معتبر است ترجمه انگليسي اين موافقتنامه نيز بهامضاي طرفين رسيده و ضميمه ميباشد.
اين موافقتنامه از تاريخ مبادله اسناد تصويب كه در اسرع وقت ممكنه در جده انجام خواهد گرفت لازمالاجرا خواهد شد.
بنا به مراتب ـ نمايندگان نامبرده در فوق كه از طرف دولتهاي متبوع خود داراي اختيار كافي ميباشند اين موافقتنامه را امضاء نمودند.
به تاريخ دوم آبان يك هزار و سيصد و چهل و هفت مطابق با دوم شعبان 1388 و برابر 24 اكتبر 1968 در تهران امضاء گرديد.
از طرف دولت شاهنشاهي ايران از طرف دولت پادشاهي عربستانسعودي
دكتر منوچهر اقبال شيخ احمد زكييماني
رئيس هيأتمديره و مديرعامل وزير نفت و منابع معدني
شركت ملي نفت ايران عربستان سعودي
تهران ـ 24 اكتبر 1968
[پيوست]
عاليجناب
عطف به موافقتنامه مرزي فلات قاره كه به تاريخ امروز به وسيله ما بهنمايندگي از طرف دولتين متبوعه خود امضاء گرديده است و (از اين پس موافقتنامه ناميده خواهد شد) افتخار دارد ترتيبات فني زير را به منظور تسهيل تعيين موقعيتهاي جغرافيايي در نواحي دريايي فريدون.مرجان پيشنهاد نمايد:
هرچه زودتر پس از لازمالاجرا شدن موافقتنامه مزبور كميسيون فني مشتركي مركب از چهار عضو كارشناس كههر يك از دولتين دو نفر از آنان را تعيينمينمايند تشكيل خواهد گرديد. اين كميسيون عهدهدار وظيفه تعيين موقعيتهاي مورد توافق در محلهاي دريايي زير كه در حال حاضر علائم بارزمختلفي بر روي آنها موجود است با ذكر طول و عرض جغرافيايي به موجب نقشه ضميمه موافقتنامه ـ خواهد بود.
در طرف ايران:
1 ـ موقعيت چاه معروف به شماره 3 فريدون.
2 ـ موقعيت چاه معروف به شماره 2 فريدون.
در طرف عربستان سعودي:
3 ـ موقعيت چاه معروف به شماره 7 فريدون و يا در صورتي كه علائم بارز در موقعيت اين چاه وجود نداشته باشد. موقعيت چاه معروف بهشماره(1) مرجان تفاهم حاصل است هرگاه چاه جديدي در طرف عربستان سعودي حفر و بر روي آن علائم بارزي نصب گردد و چاه مزبور به طور مناسبي نزديكبه خط مرزي باشد ـ چنين چاهي نيز جزء نقاط مورد مراجعه منظور خواهد شد به طوري كه جمعاً چهار نقطه مورد مراجعه موجود باشد.
موقعيت اين نقاط ـ كه به وسيله كميسيون فني مشترك مشخص ميگردد چنانچه ظرف مدت يك ماه پس از تقديم گزارش كميسيون فني مزبور كه درتاريخ واحدي بههر دو دولت تسليم خواهد گرديد از طرف هيچ يك از دو دولت مورد اعتراض قرار نگيرد ـ قطعي تلقي خواهد شد.
از آن پس براي كليه مقاصد ناشي از اين موافقتنامه موقعيتهاي مربوط به عمليات نفتي ـ كه در ناحيه مرجان.فريدون به موجب اجازههر يك ازدولتين اجرا شود. ـ با مراجعه به نقاط مذكور و بر طبق اصول متداول نقشهبرداري تعيين خواهد شد.
چنانچه پيشنهاد فوق مورد قبول آن جناب باشد ـ اين نامه و پاسخ آن جناب دائر به موافقت در اين باره به منزله توافق بين دولتهاي متبوعه تلقي خواهدشد و از تاريخ اعتبار موافقتنامه لازمالاجرا خواهد بود.
با تجديد احترامات فائقه.
شيخ احمد زكييماني
وزير نفت و منابع معدني
جناب آقاي دكتر منوچهر اقبال
رئيس هيأتمديره و مديرعامل شركت ملي نفت ايران
تهران ـ 24 اكتبر 1968
عاليجناب
افتخار دارم وصول نامه جنابعالي را كه عيناً در زير نقل ميشود اعلام نمايم:
تهران ـ 24 اكتبر 1968
عاليجناب
عطف به موافقتنامه مرزي فلات قاره كه به تاريخ امروز به وسيله ما به نمايندگي از طرف دولتين متبوعه خود امضاء گرديده است و (از اين پسموافقتنامه ناميده خواهد شد) افتخار دارد ترتيبات فني زير را به منظور تسهيل تعيين موقعيتهاي جغرافيايي در نواحي دريايي فريدون.مرجان پيشنهاد نمايد:
هرچه زودتر پس از لازمالاجرا شدن موافقتنامه مزبور ـ كميسيون فني مشتركي مركب از چهار عضو كارشناس كههر يك از دولتين دو نفر از آنان راتعيين مينمايند تشكيل خواهد گرديد. اين كميسيون عهدهدار وظيفه تعيين موقعيتهاي مورد توافق در محلهاي دريايي زير كه در حال حاضر علائم بارزمختلفي بر روي آنها موجود است ـ با ذكر طول و عرض جغرافيايي به موجب نقشه ضميمه موافقتنامه خواهد بود.
در طرف ايران:
1 ـ موقعيت چاه معروف به شماره 3 فريدون.
2 ـ موقعيت چاه معروف به شماره 2 فريدون.
در طرف عربستان سعودي:
3 ـ موقعيت چاه معروف به شماره 7 فريدون و يا در صورتي كه علائم بارز در موقعيت اين چاه وجود نداشته باشد ـ موقعيت چاه معروف بهشماره(1) مرجان. تفاهم حاصل است هرگاه چاه جديدي در طرف عربستان سعودي حفر و بر روي آن علائم بارزي نصب گردد و چاه مزبور بهطور مناسبينزديك به خط مرزي باشد ـ چنين چاهي نيز جزء نقاط مورد مراجعه منظور خواهد شد به طوري كه جمعاً چهار نقطه مورد مراجعه موجود باشد.
موقعيت اين نقاط ـ كه به وسيله كميسيون فني مشترك مشخص ميگردد چنانچه ظرف مدت يك ماه پس از تقديم گزارش كميسيون فني مزبور كه درتاريخ واحدي بههر دو دولت تسليم خواهد گرديد از طرف هيچ يك از دو دولت مورد اعتراض قرار نگيرد ـ قطعي تلقي خواهد شد.
از آن پس براي كليه مقاصد ناشي از اين موافقتنامه موقعيتهاي مربوط به عمليات نفتي ـ كه در ناحيه مرجان.فريدون به موجب اجازههر يك ازدولتين اجرا شود. ـ با مراجعه به نقاط مذكور و بر طبق اصول متداول نقشهبرداري تعيين خواهد شد.
چنانچه پيشنهاد فوق مورد قبول آن جناب باشد ـ اين نامه و پاسخ آن جناب دائر به موافقت در اين باره به منزله توافق بين دولتهاي متبوعه تلقي خواهدشد و از تاريخ اعتبار موافقتنامه لازمالاجرا خواهد بود.
با تجديد احترامات فائقه.
شيخ احمد زكييماني ـ وزير نفت و منابع معدني
جناب آقاي دكتر منوچهر اقبال
رئيس هيأتمديره و مديرعامل شركت ملي نفت ايران
بسيار خوشوقتم به اطلاع جناب عالي برسانم كه مفاد نامه آن جناب كه متن آن عيناً در فوق نقل شده مورد موافقت دولت اين جانب قرار دارد و نامه آنجناب و پاسخ حاضر به منزله توافق بين دولتهاي متبوعه ما در اين خصوص تلقي خواهد شد و از تاريخ اعتبار موافقتنامه لازمالاجرا خواهد بود.
با تجديد احترامات فائقه ـ دكتر منوچهر اقبال رئيس هيأتمديره و مديرعامل شركت ملي نفت ايران.
جناب آقاي شيخ احمد زكييماني.
وزير نفت و منابع معدني عربستان سعودي.
تهران ـ 24 اكتبر 1968
عاليجناب
عطف به موافقتنامه مرزي فلات قاره كه به وسيله ما به تاريخ امروز به نمايندگي از طرف دولتين متبوعه خود امضاء گرديده است ـ افتخار دارم به منظوراجراي مؤثرتر اين موافقتنامه (كه از اين پس «موافقتنامه» ناميده خواهد شد) موارد تفاهم زير را پيشنهاد نمايم:
الف ـ عمليات حفاري نفتي كه انجام آن به موجب ماده 4 موافقتنامه در ناحيه مشروحه در ماده مذكور ممنوع اعلام گرديده است (از اين پس «ناحيهممنوعه» ناميده خواهد شد) شامل عمليات بهرهبرداري مستقيم از اين ناحيه ممنوعه و همچنين شامل كليه عمليات حفاري كه ممكن است در ناحيهممنوعه از تأسيسات منصوبه در خارج ناحيه ممنوعه انجام شود ـ خواهد بود.
اصطلاح «عمليات حفاري نفتي» به طوري كه در ماده 4 موافقتنامه به كار رفته است ناظر بر حفاري براي نفت و يا گاز خواهد بود:
دولتين متبوعه ما اطمينان حاصل خواهند نمود كه چاههاي حفر شده در مجاورت بلافصل ناحيه ممنوعه چاههاي عمودي باشد. معهذا هرگاه جلوگيرياز انحراف چاه از لحاظ فني و با صرف هزينه معقولي اجتنابپذير نباشد چنين انحرافي تخطي از موافقتنامه تلقي نخواهد شد مشروط بر آنكه از لحاظروش صحيح حفاري اين انحراف به ميزان حداقل بوده و بعلاوه طرف مربوطه از چنين انحرافي قصد تخلف از مقررات مندرج در موافقتنامه و نامهحاضر را نداشته باشد.
چنانچه دولتين متبوعه ما توافق نمايند كه تزريق گاز و يا حفاري يك چاه مشاهداتي از لحاظ فني براي مخزن فريدون.مرجان مفيد و مناسب استدولتين متبوعه ما نسبت به موقعيت و انجام حفاري چاهها و عمليات آنها در ناحيه ممنوعه منحصراً به منظور معينه در اين بند توافق خواهندنمود مشروط بر آنكه چاههايي كه حفر خواهد شد مستقيماً توسط هر يك از دولتين يا عامل مجاز هر يك در طرف مربوطه ناحيه ممنوعه خود و تحتشرايط و مقررات مورد توافق دو دولت انجام گردد.
ب ـ دولتين متبوعه ما مستقيماً يا از طريق عاملين مجاز خود كليه اطلاعاتي را كه ضمن حفاري چاههاي واقعه تا فاصله دو كيلومتري خط مرزي دربارهاندازهگيري انحراف چاهها تحصيل ميگردد ـ با يكديگر مبادله خواهند نمود. مبادله اطلاعات مذكور بر اساس متقابل و به طور مداوم انجام خواهدگرفت.
ج ـ هر يك از دولتين اطمينان حاصل خواهند نمود كه شركتهاي عامل مجاز از طرف هر يك از آنان به انجام عملياتي مبادرت نخواهند نمود كه احياناًبه علت مغايرت با اصول حفاظت فني طبق روشهاي صحيح متداول در صنعت نفت براي مخازن نفت و گاز در ناحيه فريدون.مرجان زيان بخش تلقيگردد.
اين نامه و پاسخ آن جناب در اين باره به منزله توافقي بين دولتهاي متبوعه ما تلقي خواهد شد و از تاريخ اعتبار موافقتنامه لازمالاجراء خواهد بود.
با تجديد احترامات فائقه شيخ احمد زكييماني
جناب آقاي دكتر منوچهر اقبال وزير نفت و منابع معدني
رئيس هيأتمديره و مدير عامل
شركت ملي نفت ايران
تهران ـ 24 اكتبر 1968
عاليجناب
افتخار دارم وصول نامه جناب عالي را كه عيناً در زير نقل ميشود اعلام نمايم ـ تهران ـ 24 اكتبر 1968 ـ عالي جناب
عطف به موافقتنامه مرزي فلات قاره كه به وسيله ما به تاريخ امروز به نمايندگي از طرف دولتين متبوعه خود امضاء گرديده است ـ افتخار دارم به منظوراجراي مؤثرتر اين موافقتنامه (كه از اين پس «موافقتنامه» ناميده خواهد شد) موارد تفاهم زير را پيشنهاد نمايم:
الف ـ عمليات حفاري نفتي كه انجام آن به موجب ماده 4 موافقتنامه در ناحيه مشروحه در ماده مذكور ممنوع اعلام گرديده است (از اين پس «ناحيهممنوعه» ناميده خواهد شد) شامل عمليات بهرهبرداري مستقيم از اين ناحيه ممنوعه و همچنين شامل كليه عمليات حفاري كه ممكن است در ناحيهممنوعه از تأسيسات منصوبه در خارج ناحيه ممنوعه انجام شود ـ خواهد بود.
اصطلاح «عمليات حفاري نفتي» به طوري كه در ماده 4 موافقتنامه بهكار رفته است ناظر بر حفاري براي نفت و يا گاز خواهد بود:
دولتين متبوعه ما اطمينان حاصل خواهند نمود كه چاههاي حفر شده در مجاورت بلافصل ناحيه ممنوعه چاههاي عمودي باشد. معهذا هرگاه جلوگيرياز انحراف چاه از لحاظ فني و با صرف هزينه معقولي اجتنابپذير نباشد چنين انحرافي تخطي از موافقتنامه تلقي نخواهد شد مشروط بر آنكه از لحاظروش صحيح حفاري اين انحراف به ميزان حداقل بوده و بعلاوه طرف مربوطه از چنين انحرافي قصد تخلف از مقررات مندرج در موافقتنامه و نامهحاضر را نداشته باشد.
چنانچه دولتين متبوعه ما توافق نمايند كه تزريق گاز و يا حفاري يك چاه مشاهداتي از لحاظ فني براي مخزن فريدون.مرجان مفيد و مناسب استدولتين متبوعه ما نسبت به موقعيت و انجام حفاري چاهها و عمليات آنها در ناحيه ممنوعه منحصراً به منظور معينه در اين بند توافق خواهند نمودمشروط بر آنكه چاههايي كه حفر خواهد شد مستقيماً توسط هر يك از دولتين يا عامل مجاز هر يك در طرف مربوطه ناحيه ممنوعه خود و تحتشرايط و مقررات مورد توافق دو دولت انجام گردد.
ب ـ دولتين متبوعه ما مستقيماً يا از طريق عاملين مجاز خود كليه اطلاعاتي را كه ضمن حفاري چاههاي واقعه تا فاصله دو كيلومتري خط مرزي دربارهاندازهگيري انحراف چاهها تحصيل ميگردد ـ با يكديگر مبادله خواهند نمود.
نقشه
مبادله اطلاعات مذكور بر اساس متقابل و به طور مداوم انجام خواهد گرفت.
ج ـ هر يك از دولتين اطمينان حاصل خواهند نمود كه شركتهاي عامل مجاز از طرف هر يك از آنان به انجام عملياتي مبادرت نخواهند نمود كه احياناًبه علت مغايرت با اصول حفاظت فني طبق روشهاي صحيح متداول در صنعت نفت ـ براي مخازن نفت و گاز در ناحيه فريدون.مرجان زيان بخشتلقي گردد.
اين نامه و پاسخ آن جناب در اين باره به منزله توافقي بين دولتهاي متبوعه ما تلقي خواهد شد و از تاريخ اعتبار موافقتنامه لازمالاجراء خواهد بود.
با تجديد احترامات فائقه ـ شيخ احمد زكييماني وزير نفت و منابع معدني جناب آقاي دكتر منوچهر اقبال رئيس هيأت مديره
و مديرعامل شركت ملي نفت ايران.
بسيار خوشوقتم به اطلاع جنابعالي برسانم كه مفاد نامه آن جناب كه متن آن عيناً در فوق نقل شده مورد موافقت دولت اين جانب قرار دارد و نامه آنجناب و پاسخ حاضر به منزله توافق بين دولتهاي متبوعه ما در اين خصوص تلقي خواهد شد و از تاريخ اعتبار موافقتنامه لازمالاجراء خواهد بود.
با تجديد احترامات فائقه
جناب آقاي شيخ احمد زكييماني دكتر منوچهر اقبال رئيس هيأتمديره
وزير نفت و منابع معدني عربستان سعودي و مديرعامل شركت ملي نفت ايران
[امضاء]
موافقتنامه فوق مشتمل بر يك مقدمه و پنج ماده و دو نامه متبادله و يك نقشه منضم به قانون موافقتنامه حاكميت بر جزاير فارسي والعربي و تحديدحدود فلات قاره بين ايران و عربستان سعودي است.
رئيس مجلس شوراي ملي ـ عبدالله رياضي