دولت ايران و دولت كشورهاي متحده امريكا به منظور اصلاح موافقتنامه همكاري بين دولت ايران و دولت كشورهاي متحده امريكا راجع بهاستفادههاي غير نظامي از انرژي اتمي كه در تاريخ پنجم مارس 1957 در واشنگتن به امضاء رسيده و از اين پس "موافقتنامه همكاري" خوانده ميشودبه شرح زير موافقت مينمايند:
ماده 1 ـ
ماده چهارم موافقتنامه همكاري به شرح زير اصلاح گرديده است:
الف ـ در بندهاي 1 و 4 هر كجا كلمه "اجاره" ذكر شده است به جاي آن كلمه "انتقال" گذاشته شود.
ب ـ جمله جديد زير به آخر بند 2 اضافه ميشود.
قبول شده است و موافقت حاصل است كه گرچه دولت ايران ميتواند اورانيوم غني شده از يو 235 را بين مصرفكنندگان مجاز در ايران توزيع نمايدحق دولت ايران نسبت اورانيوم غني شده از ايزوتوپيو 235 كه از كميسيون خريداري شده است لااقل تا زماني كه مصرفكنندگان خصوصي دركشورهاي متحده امريكا مجاز به تحصيل اين حق در كشورهاي متحده امريكا نسبت به اورانيوم غني شده از ايزوتوپيو 235 ميباشند محفوظ خواهدبود.
ج ـ بند 3 به كلي حذف و به جاي آن بند زير اضافه ميشود:
3 ـ كميسيون ممكن است در برابر درخواست و بنا به ميل خود تمام يا قسمتي از اورانيوم غني شده را (كه طبق اين موافقتنامه بهعنوان ماده بيش از بيست درصد غني شده ازيو 235 عرضه ميگردد) براي مصرف در راكتورهاي تحقيقاتي (كه ميتوانند با بار سوختي كه محتوي بيش از 6 كيلوگرم ايزوتوپيو 235 در اورانيوم مزبور نباشد كار نمايند) در دسترس قرار دهد.
د ـ بندهاي جديد 5 و 6 و 7 و 8 زير به ماده 4 اضافه ميشود:
ه ـ موافقت حاصل است كه هرگاه چشمه تشعشع يا ماده هستهاي مخصوص كه از ايالات متحده امريكا دريافت ميشود احتياج به عمل آوردن مجددداشته باشد اين عمل آوردن مجدد بايستي بنا به ميل كميسيون در تأسيسات كميسيون يا در تأسيساتي كه مورد قبول كميسيون باشد با قيود و شرايطي كهبعداً موافقت خواهد شد انجام گيرد. بديهي است به استثناي مواردي كه به طريق ديگري توافق شود در شكل و محتويات هر سوختي كه تحت تشعشعواقع شده است نبايستي بعد از برداشتن آن از راديواكتيو و قبل از آن كه براي عمل آوردن مجدد به كميسيون و يا به تأسيسات قابل قبول كميسيونتحويل گردد تغيير داده شود.
6 ـ ماده هستهاي مخصوصي كه در نتيجه تحت تشعشع قرار گرفتن در هر قسمت از سوختي كه به موجب اين قرارداد اجازه داده ميشود توليد گرددمتعلق به دولت ايران بوده و پس از عمل آوردن مجدد مقرر در بند 5 اين ماده به دولت ايران پس داده خواهد شد و در آن موقع حقوق نسبت بهمادهمزبور به دولت ايران منتقل خواهد شد مگر آن كه دولت ايالات متحده آمريكا از اختياري كه به موجب اين ماده به داده ميشود استفاده نموده وبا دادنامتياز مناسب به دولت ايران هر ماده هستهاي مخصوصي را كه زائد بر احتياجات دولت ايران نسبت به اين ماده در برنامه خود براي استفادهصلحجويانه از انرژي اتمي ميباشد براي خود نگاه دارد.
7 ـ در مورد هر نوع ماده هستهاي مخصوصي كه مشمول اختيار مذكور در بند 6 اين ماده نميباشد و در راكتورهايي توليد ميشود كه سوخت آنها ازموادي است كه از كشورهاي متحده آمريكا تحصيل شده است و مازاد احتياج برنامه ايران نسبت به اين ماده براي استفاده صلحجويانه از انرژي اتميميباشد دولت كشورهاي متحده آمريكا بدين وسيله:
الف ـ در درجه اول اختيار دارد ماده مزبور را خريداري كند. نرخ مادهاي كه دولت آمريكا خريداري مينمايد عبارت خواهد بود از نرخ روز ماده هستهايمخصوصي در كشورهاي متحده آمريكا كه به وسيله راكتورهايي توليد ميشود كه به موجب مقررات موافقتنامه همكاري با دولت كشورهاي متحدهآمريكا سوخت دريافت ميدارند.
ب ـ در صورتي كه از اختيار خريد استفاده ننمايد حق دارد با انتقال ماده مزبور به يك كشور يا گروهي از كشورها موافقت نمايد.
8 ـ پارهاي از مواد مربوط به انرژي اتمي كه ممكن است كميسيون بهموجب اين موافقتنامه در اختيار گذارد براي اشخاص و اموال زيانآور است مگراين كه با دقت كامل نسبت به آنها عمل شده و يا مورد استفاده قرار گيرد. دولت ايران پس از تحويل گرفتن اين مواد مسئوليت نحوه عمل و استعمالبيخطر مواد مزبور را تا آنجا كه به دولت كشورهاي متحده آمريكا مربوط ميشود عهدهدار خواهد بود. در مورد هر چشمه تشعشع يا هر ماده هستهايمخصوص يا مواد راكتوري ديگري كه ممكن است كميسيون به موجب اين موافقتنامه به دولت ايران يا هر فرد خصوصي يا مؤسسه خصوصي كهتحت اختيار قانوني آن دولت است اجازه دهد پس از آن كه كميسيون مواد مزبور را به دولت ايران يا به اشخاص مجاز و يا سازمان خصوصي تحتاختيار قانوني آن دولت تحويل داد دولت ايران دولت ايالات متحده آمريكا را از هر گونه و از تمام مسئوليت (از جمله مسئوليت در برابر طرف ثالث)مربوط به هر گونه علت (ناشي از توليد يا ساختن ـ مالكيت ـ اجاره ـ و تصرف و استفاده از چشمه يا مواد هستهاي مخصوص مزبور يا ساير موادراكتوري) بري مينمايد و از آن دولت رفع مزاحمت ميكند.
ماده 2
ماده 5 ـ موافقتنامه همكاري به شرح زير اصلاح ميگردد:
مواد مورد توجه مربوط به طرحهاي تحقيقاتي معيني كه دولت ايران در زمينه استفادههاي صلحجويانه از انرژي اتمي به عهده ميگيرد از جمله مادهچشمهاي ـ ماده هستهاي مخصوص ـ ماده محصول فرعي ـ ساير راديو ايزوتوپها و ايزوتوپهاي پايدار در صورتي كه از طريق تجاري در دسترس نباشدبه مقادير و تحت قيود و شرايطي كه ممكن است مورد توافق قرار گيرد براي مقاصد تحقيقاتي مبادله خواهد شد.
ماده 3
ماده 8 ـ موافقتنامه همكاري به شرح زير اصلاح ميشود:
1 ـ دولت ايران و دولت كشورهاي متحده آمريكا موكداً علاقه مشترك دارند كه مطمئناً هر ماده وسيله يا ابزاري كه طبق اين موافقتنامه در اختياردولت ايران گذاشته ميشود منحصراً براي مقاصد غير نظامي مورد استفاده قرار گيرد.
2 ـ جز تا حدودي كه اقدامات تأميني آژانس بينالمللي انرژي اتمي (بهطريق مذكور در ماده 9 الف) جانشين اقدامات تأميني منظور شده در اينموافقتنامه گرديده است. دولت ايالات متحده آمريكا با وجود كليه مقررات اين موافقتنامه حقوق زير را خواهد داشت:
الف ـ به منظور اين كه از طرح و كار كردن براي مقاصد غير نظامي اطمينان حاصل شود و اجراي مؤثر اقدامات تأميني ممكن گردد هر يك از وسائل زيررا بررسي نمايد.
يك ـ راكتور
دو ـ ساير وسايل و اسبابهايي كه به تشخيص كميسيون طرح آنها مرتبط با اجراي مؤثر اقدامات تأميني بوده و ميبايستي از طرف دولت كشورهايمتحده آمريكا يا هر شخصي تحت اختيار قانوني اين دولت در دسترس دولت ايران يا هر شخص تحت اختيار قانوني آن گذارده شود يا وسائل واسبابهايي كه ميبايستي مواد زير را (كه به طريق بالا در اختيار گذارده شده است) مورد استفاده قرار دهند يا بسازند و يا عمل آورند:
ماده چشمه تشعشع ـ ماده هستهاي مخصوص ـ ماده اعتدال دهنده يا ماده ديگري كه از طرف كميسيون تعيين ميگردد.
ب ـ نسبت به هر چشمه يا هر ماده هستهاي مخصوصي كه از دولت كشورهاي متحده آمريكا يا هر شخص تحت اختيار قانوني آن دولت در دسترسدولت ايران يا هر شخصي تحت اختيار قانوني آن قرار گيرد و هر چشمه يا ماده هستهاي مخصوصي كه در مواد و وسائل و اسبابهاي زير (كه به طريقبالا در دسترس گذارده شده است) به كار رود يا از آنها به دست آيد يا نتيجه استفاده از آنها توليد گردد.
يك ـ ماده چشمه تشعشع ـ ماده هستهاي مخصوص ـ ماده اعتدال دهنده يا ماده ديگري كه از طرف كميسيون تعيين شده است.
دو ـ راكتورها
سه ـ هر نوع وسيله يا اسباب ديگري كه كميسيون آن را از اقلامي تعيين كرده باشد كه به دست آوردن آن مشروط بر اين است كه مقررات اين جزء بند 2(ب) رعايت گردد:
الف ـ تهيه و نگاهداري اطلاعات مربوط به عمليات را خواستار شود براي اين كه نگاهداري حساب اين مواد تأمين گردد گزارشات مربوط را مطالبه ودريافت نمايد.
ب ـ خواستار شود كه هر نوع مواد مزبور كه در اختيار دولت ايران يا هر شخصي كه تحت اختيار قانوني آن دولت است مشمول كليه اقدامات تأمينيپيشبيني شده در اين ماده و تضمينات مقرر در ماده 9 گردد.
ج ـ خواستار شود كه هر ماده هستهاي مخصوص مذكور در جزء بند (2) ب اين ماده كه به طور جاري مورد استفاده مقاصد غير نظامي در ايران نيست وبه موجب ماده 4 (بند 6 و بند 7 الف) اين موافقتنامه به وسيله دولت آمريكا خريداري يا نگاهداري نشده باشد يا به موجب بند 7 ب ماده 4 اينموافقتنامه انتقال داده شده باشد يا به موجب قرار ديگري كه مورد قبول طرفين است ترتيبي براي آن داده نشده باشد در دستگاههاي نگاهداري كه ازطرف كميسيون تعيين شده است به امانت سپرده شود.
د ـ پس از مشاوره با دولت ايران كارمنداني تعيين نمايد كه با كارمنداني كه بنا به درخواست هر يك از طرفين دولت ايران تعيين مينمايد در ايران به كليهمحلها اطلاعات و مدارك لازم براي بررسي درباره مواد چشمه تشعشع و مواد هستهاي مخصوصي مشمول جزء بند ب (2) اين ماده و تشخيص اين كهآيا مقررات اين موافقتنامه رعايت گرديده است دسترسي داشته باشند و اندازهگيريهاي مستقلي را كه ممكن است ضرورت داشته باشد انجام دهند.
ه ـ در صورت عدم رعايت مقررات اين ماده يا تضميناتي كه در ماده 9 مقرر است در صورتي كه دولت ايران نتواند مقررات اين ماده را ظرف مدتمعقولي اجرا نمايد اين موافقتنامه را متوقف سازد يا خاتمه دهد و خواستار شود كه هر يك از مواد وسائل و اسبابهاي مذكور در جزء بند (2) ب اينماده عودت داده شود.
و ـ با دولت ايران درباره مسائل مربوط به سلامتي و ايمني مشاوره نمايد.
3 ـ دولت ايران تعهد نمايد كه اعمال اقدامات تأميني مقرر در اين ماده را تسهيل كند.
ماده 4
ماده جديد زير به فاصله پس از ماده 9 موافقتنامه همكاري اضافه ميگردد.
ماده 5
اولين جمله بند 1 ماده 11 موافقتنامه همكاري به اين طريق اصلاح ميشود كه عبارت پنج سال حذف و در همان جا عبارت ده سال جانشين آن ميگردد.
ماده 6
اين اصلاحيه از تاريخي اعتبار مييابد كه هر يك از دو دولت از دولت ديگر اعلاميه كتبي دريافت نمايد مبني بر اين كه تمام شرايط قانوني و قانوناساسي كه براي اعتبار يافتن چنين اصلاحيهاي ضروري است رعايت گرديده است و تا زمان اعتبار موافقتنامه همكاري به نحوي كه اصلاح شده استبه قوت خود باقي خواهد بود. بنا به مراتب فوق امضاكنندگان زير كه داراي اختيارات لازم ميباشند اين اصلاحيه را امضاء نمودهاند، در دو نسخه درتاريخ هشت ژوئن 1964 در واشنگتن تنظيم شده است.
از طرف دولت ايران از طرف دولت كشورهاي متحده آمريكا
[امضاء]
اصلاحيه موافقتنامه فوق كه مشتمل بر يك مقدمه و شش ماده ميباشد ضميمه لايحه قانون اصلاحيه موافقتنامه همكاري بين دولت كشورهايمتحده آمريكا و دولت شاهنشاهي ايران راجع به استفادههاي غير نظامي از انرژي اتمي و موافقتنامه بين آژانس بينالمللي انرژي اتمي و دولت شاهنشاهي ايران و دولت كشورهاي متحده آمريكا براي انجام اقدامات تأميني ميباشد.
رييس مجلس شوراي ملي ـ مهندس عبدالله رياضي