ماده 75 ـ حدود مسئوليت.
1 ـ مالك كشتي درياپيما ميتواند در مورد مطالبات ناشي از هر يك از حوادث مذكور در ذيل، مسئوليت خود را به ميزان مقرر در ماده 77 اين قانون محدود كند. مگر آنكه حوادثي كه موجب ايجاد چنين خساراتي شده بر اثر تقصير مالك كشتي به وجود آمده باشد.
الف ـ تلفات جاني يا صدمات بدني بههر شخصي كه براي سفر در كشتي سوار شده است و نيز از بين رفتن و خسارات وارده به اموالي كه در كشتي حمل ميشود.
ب ـ تلفات جاني يا صدمات بدني وارده بههر شخص ديگر (خواه در خشكي و خواه در آب) و همچنين فقدان يا خسارت وارده به هرگونه مالديگر يا تضييع هرگونه حقي كه در نتيجه عمل يا خطا يا غفلت اشخاصي كه در كشتي يا خارج آن هستند و مالك كشتي مسئول عمل يا خطا يا غفلت چنين اشخاصي است به وجود آيد مشروط بر آنكه عمل يا خطا يا غفلت اشخاص اخير مربوط به عمليات ناشي از دريانوردي و يا اداره امور كشتي يا بارگيري يا حمل و يا تخليه بار و سوار كردن و حمل و پياده كردن مسافرين باشد.
2 ـ«خسارت بدني» عبارت است از خسارت ناشي از تلفات جاني و صدمات بدني وارده به اشخاص و «خسارت مالي» عبارت است از هر يك ازخسارات ديگري كه در بند (1) اين ماده ذكر شده است.
3 ـ در موارد مصرح در بند 1 اين ماده حق تحديد مسئوليت براي مالك كشتي محفوظ است ولو آنكه مسئوليت وي ناشي از مالكيت كشتي ياتصرف يا حفاظت يا نظارت بر آن باشد. بدون اين كه اثبات خطاي او يا اشخاصي كه مسئوليت آنان را عهدهدار است لازم باشد.
4 ـ مقررات اين ماده شامل موارد ذيل نيست:
الف ـ مطالبات مربوط به نجات كشتي و خسارات مشترك دريايي.
ب ـ مطالبات فرمانده يا كاركنان كشتي و يا هر يك از نمايندگان مالك كشتي كه در كشتي باشند و يا مأموران مجاز مالك كشتي كه وظايف آنها مربوط به كشتي است و همچنين مطالبات وراث يا نمايندگان يا اشخاصي كه تحت تكفل آنها هستند مشروط به اين كه به موجب قانوني كه ناظر بهقرارداد استخدامي آنها با مالك كشتي است مالك كشتي مجاز نباشد مسئوليت خود را نسبت به اين قبيل دعاوي محدود نمايد و يا بهموجب قانون مذكور فقط بتواند مسئوليت خود را تا ميزاني بيش از آنچه در ماده 77 اين فصل مقرر شده است محدود سازد.
5 ـ هرگاه مالك كشتي محق باشد عليه مدعي نسبت به همان حادثه اقامه دعوي نمايد دعاوي هر يك از طرفين به طور تهاتر حل و فصل خواهد شد و مقررات اين فصل فقط نسبت به مازاد احتمالي قابل اجرا خواهد بود.
6 ـ قانون دادگاه مرجع رسيدگي معين خواهد كرد چه كسي بايد ثابت كند كه علت حادثه موجد ادعا بر اثر فعل يا تقصير مالك كشتي بوده يا نبوده است.
7 ـ استناد به تحديد مسئوليت دليل قبول اصل مسئوليت نيست.
ماده 76 ـ حساب مخصوص.
1 ـ تحديد مسئوليت مقرر در ماده 77 اين فصل شامل مجموع مطالبات مربوط به خسارات بدني و مالي ناشي از يك حادثه بدون توجه بهمطالبات ناشي از حادثه ديگر خواهد بود. اعم از اين كه مطالبات اخير قبلاً به وجود آمده و يا بعداً ايجاد گردد.
2 ـ چنانچه مجموع خسارات ناشي از يك حادثه معين از حدود مسئوليت مقرر در ماده 77 تجاوز نمايد تمام وجوهي كه به علت تحديد مسئوليت بايد پرداخت گردد حساب مخصوصي را تشكيل خواهد داد.
3 ـ وجوهي كه بدين ترتيب در حساب مخصوص منظور ميشود فقط براي پرداخت مطالباتي است كه در برابر آن مطالبات ميتوان به تحديد مسئوليت استناد كرد.
4 ـ بعد از تشكيل حساب مخصوص در صورتي كه عملاً بتوان از وجوه اين حساب استفاده نمود هيچيك از طلبكاراني كه از اين حساب حق استفاده دارد نميتواند نسبت به ساير داراييهاي مالك كشتي براي وصول همان طلب اقامه دعوي نمايد.
ماده 77 ـ ميزان مسئوليت.
1 ـ مالك كشتي ميتواند ميزان مسئوليت خود را به شرح مذكور در ماده 75 به مبالغ زير محدود نمايد:
الف ـ در صورتي كه سانحه فقط منجر به خسارات مالي گردد جمعاً بر حسب هر تن ظرفيت كشتي معادل هشت پهلوي و يك دهم پهلوي طلا.
ب ـ در صورتي كه سانحه فقط منجر به خسارات بدني شود، جمعاً بر حسب هر تن ظرفيت كشتي معادل بيست و پنج پهلوي طلا.
ج ـ در صورتي كه سانحه منجر به خسارات بدني و مالي گردد جمعاً بر حسب هر تن ظرفيت كشتي معادل بيست و پنج پهلوي طلا كه از اين مبلغ شانزده و نه دهم پهلوي بر حسب هر تن ظرفيت كشتي منحصراً براي پرداخت خسارات بدني و مبلغ هشت و يك دهم پهلوي بقيه برحسب هر تن ظرفيت كشتي براي پرداخت خسارات مالي تخصيص مييابد. چنانچه مواردي پيش آيد كه سهم اوليه تكافوي پرداخت كليه خسارات بدني را ننمايدكسري آن از محل قسمت دوم حساب مخصوص با مطالبات مالي پرداخت خواهد گرديد.
2 ـ در هر قسمت از حساب مخصوص تقسيم وجوه بين طلبكاران بايد به نسبت طلب مسلم آنها صورت گيرد.
3 ـ اگر مالك كشتي قبل از تقسيم وجوه حساب مخصوص تمام يا قسمتي از بدهيهاي مذكور در بند يك ماده 75 را پرداخت نموده باشد نسبتبه حساب مذكور قائم مقام قانوني طلبكار خواهد بود ولي حقوق مالك در اين مورد محدود به ميزاني است كه طلبكار ميتوانسته بر طبق قوانينكشوري كه حساب مخصوص در آن ايجاد شده از او مطالبه نمايد.
4 ـ هنگاميكه مالك كشتي ملزم به پرداخت تمام يا قسمتي از بدهيهاي مندرج در بند يك ماده 75 اين قانون شود دادگاه ميتواند دستور دهدوجوه كافي به طور موقت كنار گذارده شود تا مالك كشتي بتواند بعداً حقوق خود را از محل حساب مخصوص به نحو مذكور در بند بالا استيفاء نمايد.
5 ـ به منظور تعيين حدود مسئوليت مالك كشتي طبق مقررات اين مادههر كشتي كه ظرفيت آن كمتر از 300 تن باشد در حكم 300 تن خواهد بود.
6 ـ به منظور اجراي مقررات اين فصل ظرفيت كشتي به شرح ذيل محاسبه ميشود:
در مورد كشتيهاي بخاري يا موتوري ظرفيت خالص به اضافه مقدار حجميكه از ظرفيت غير خالص براي تعيين ظرفيت خالص بابت ماشين يا موتورخانه كسر ميشود.
در مورد ساير كشتيها ظرفيت خالص.
ماده 78 ـ تشكيل و تقسيم وجوه حساب مخصوص.
مقررات مربوط به تشكيل و تقسيم وجوه (حساب مخصوص) به موجب آييننامهاي خواهد بود كه بر طبق ماده 193 اين قانون تنظيم و تصويب خواهد شد.
ماده 79 ـ اخذ تضمين يا تأمين.
1 ـ در كليه مواردي كه مالك مجاز است به موجب اين قانون مسئوليت خود را محدود كند و هنگاميكه كشتي يا هر كشتي و يا هر مال ديگر متعلق به مالك در قلمرو ايران توقيف شده است و يا براي احتراز از توقيف، تضمين يا تأمين ديگر داده شده است دادگاه يا هر مرجع صلاحيتدار ديگرميتواند بر رفع توقيف از كشتي يا از مال ديگر و يا به فك تأمين دستور لازم را صادر نمايد. مشروط بر اين كه مالك تضمين يا تأمين ديگري معادل با ميزان كامل مسئوليت خود به نحوي كه اين قانون مقرر ميدارد داده باشد و در اين مورد تضمين و تأمين بايد طوري باشد كه عملاً قابل استفاده بوده و تكافوي حقوق مدعي را بنمايد.
2 ـ در صورتي كه مطابق شرائط مذكور در بند يك اين ماده تضمين يا تأمين كافي در محلهاي ذيل داده شده باشد دادگاه يا مقام صالح ديگر بهفك توقيف از كشتي يا رفع تضمين و يا تأمين رأي ميدهد.
الف ـ در بندري كه حادثه موجد طلب به وقوع پيوسته است.
ب ـ در نخستين بندر توقف پس از حادثه اگر حادثه در بندر روي نداده است.
ج ـ در بندر مقصد يا تخليه بر حسب آنكه خسارت بدني يا مربوط بهكالا باشد.
3 ـ در صورتي كه ميزان تضمين يا تأمين به حد ميزان مسئوليت مقرر در اين قانون نباشد، احكام بند يك و دو در صورتي جاري خواهد شد كه تضمين يا تأمين كافي براي بقيه آن داده شود.
4 ـ هنگاميكه مالك مطابق مقررات اين قانون به ميزان مبلغي كه معادل مسئوليت كامل او است تضمين يا تأميني ديگر داده است كليه مطالبات ناشي از يك حادثه كه مالك مسئوليت خود را نسبت به آن محدود نموده است از محل اين تضمين يا تأمين تأديه خواهد شد.
ماده 80 ـ مسئوليت كشتي ـ مدير عامل ـ تجهيزكننده.
1 ـ مسئوليت مالك كشتي در اين فصل شامل مسئوليت كشتي نيز ميباشد.
2 ـ با رعايت مفاد بند 3 اين ماده مقررات اين فصل بههمان كيفيت كه شامل مالك كشتي ميگردد شامل مستأجرـ مدير عامل و تجهيزكننده ـ فرمانده و كاركنان كشتي و همچنين مأموران مجاز آنها در طي خدمت ميگردد. مشروط بر اين كه حدود مسئوليت مالك كشتي و كليه اشخاصي مذكور در بالا در مورد خسارت مالي و بدني ناشي از يك حادثه مشخص دريايي از مبلغي كه بر طبق ماده 77 تعيين شده است تجاوز ننمايد.
3 ـ چنانچه عليه فرمانده يا كاركنان كشتي اقامه دعوي شود اين اشخاص ميتوانند به محدوديت مسئوليت خود استناد نمايند ولو اين كه حادثهموجد ادعاي خسارت، ناشي از فعل يا قصور شخصي آنها باشد. با اين وصف اگر فرمانده يا هر يك از كاركنان مالك تمام يا قسمتي از كشتي يا مستأجر يا مدير عامل و يا تجهيزكننده نيز باشد استناد به مقررات اين ماده فقط در صورتي جايز خواهد بود كه چنين شخصي به عنوان فرمانده يا يكي از كاركنان، مسبب فعل يا قصور موجد مسئوليت بوده باشد.