توصيهنامه شماره 102:
راجع به رفاه اجتماعي كارگران طبق تصميمي كه در سي و نهمين دوره اجلاسيه مورخه 26 ژوئن 1956 در ژنو اتخاذ گرديده است.
توصيهنامه شماره 102:
راجع به رفاه اجتماعي كارگران
كنفرانس عمومي سازمان بينالمللي كار كه سي و نهمين دوره اجلاسيه آن طبق دعوت هيأت مديره دفتر بينالمللي كار در تاريخ ششم ژوئن 1956تشكيل شد پس از قبول چند فقره پيشنهاد نسبت به رفاه اجتماعي ـ كارگران كه قسمت پنجم دستور جلسه را تشكيل ميدهد و پس از اتخاذ تصميمنسبت به اين كه پيشنهادهاي مزبور به صورت توصيهنامه درآيد در تاريخ بيست و ششم ژوئن يك هزار و نهصد و پنجاه و شش توصيهنامه زير راتصويب نمود.
(براي عطف به اين توصيهنامه ممكن است عنوان آن را توصيهنامه راجع به رفاه اجتماعي (1956 قرار داد).
نظر به لزوم تعريف بعضي اصول و تعيين پارهاي موازين براي وسايل زير كه موجب آسايش كارگران ميباشد يعني (الف) وسايل تغذيه در محل كار يانزديك آن (ب) وسايل استراحت در محل كار يا نزديك آن و همچنين وسايل تفريح به استثناي آن چه مربوط به تعطيلات است و (ج) وسايل اياب وذهاب به محل كار و به عكس در مواردي كه وسايط نقليه غير مكفي يا استفاده از آنها عملي نباشد.
كنفرانس توصيه مينمايد كه با كليه وسايل ممكنه اعم از اقدام مستقيم بر حسب اراده خود كنفرانس يا اقدام از طرف دولت و غير آن مقررات زير كاملاً وبه سرعتي كه اوضاع ملي اجازه دهد به موقع اجرا گذارده شود و هر يك از اعضاء گزارش لازم راجع به اقداماتي كه بايد براي اجراي آن مقررات به عملآيد بر حسب تقاضاي هيأت مديره دفتر بينالمللي كار به اداره نامبرده تسليم نمايد.
قسمت اول ـ حدود
1 ـ اين توصيهنامه شامل كارگراني است كه با دست يا ماشين در دستگاههاي عمومي يا خصوصي كار ميكنند و كارگران كشاورزي حمل و نقل درياييمشمول آن نميباشند.
2 ـ در هر مورد كه مطابقت كار بخصوصي با حدود به اين توصيهنامه مشكوك باشد يا بايد مرجع صلاحيتدار پس از مشورت با سازمانهاي كارفرمايان وكارگران وابسته قضيه را فيصل دهد يا طبق قانون و معمول بهكشور حل و فصل شود.
قسمت دوم ـ نحوه عمل
3 ـ با در نظر گرفتن تعدد وسايل آسايش و طرق مختلف ملي براي فراهم كردن آن وسايل ممكن است كنفرانس با اقدام آزادي از پيش خود يا به وسيله مقامات عمومي يكي از شقوق زير را براي تأمين آن وسايل نحوه عمل قرار دهد:
الف ـ توسل به قوانين و آييننامهها.
ب ـ توسل به هر نحوه ديگري كه مرجع صلاحيتدار پس از مشورت با سازمانهاي كارفرمايان و كارگران تصويب نمايد.
ج ـ حصول موافقت دستهجمعي يا غير آن بر حسب توافق كارفرمايان و كارگران.
قسمت سوم ـ وسايل تغذيه
قسمت چهارم ـ وسايل استراحت
قسمت پنجم ـ وسايل تفريح
21 ـ (1) ـ اقدامات مقتضي بايد براي تشويق متصديان به تهيه وسايل تفريح جهت كارگران در كارگاهها در نزديكي آنها به عمل آيد مشروط بر اين كههم اكنون وسايل مناسب از طرف هيأتهاي مخصوص يا بر اثر اقدامات دستهجمعي موجود نشده باشد و نمايندگان كارگران نشان بدهند كه حقيقتا ًاحتياج به ايجاد وسايل تفريح هست.
(2) ـ در مواردي كه لازم تشخيص داده شود اقدامات فوق بايستي از طرف كميسيونهاي كارگاه يا اشخاص ديگري كه به موجب قوانين يا آييننامههايملي تعيين ميشوند مشروط بر اين كه در اين رشته از امور صلاحيت داشته باشند و الا كارفرمايان يا كارگران ذيمدخل بايد پس از مشورت با يكديگر بااراده خود اقدام به تهيه وسايل فوق بنمايند و بهتر است طرز اقدام طوري باشد كه مقامات عمومي هم تحريك و تشويق شوند كه از جامعه پشتيباني نمايند تا بتوانند احتياجات مربوط به وسايل تفريح را تأمين نمايند.
22 ـ طرقي كه براي تهيه وسايل تفريح اتخاذ ميشود هر چه ميخواهد باشد فقط كارگران را نبايستي در هيچ مورد مجبور نمود كه از وسايل موجوداستفاده نمايند.
قسمت ششم ـ اداره امور مربوط به وسايل تغذيه و تفريح
23 ـ هر چند امور مربوط به وسايل تغذيه و تفريح ممكن است بهطرق گوناگون طبق رسوم كشور يا محل مربوطه يا از طريق واگذاري مسئوليتوسايل رفاه به سازمانهاي مخصوصي اداره شود با اين حال بعضي از شيوههايي كه بايد مورد توجه مقامات صلاحيتدار كارفرما و كارگر قرار گيرد ذيلاًدرج ميگردد:
الف ـ در مورد وسايل تغذيه:
1 ـ در كشورهايي كه تهيه وسايل تغذيه جزء وظايف كميتههايي است كه به موجب قوانين يا آييننامههاي ملي در كارگاه تشكيل يافتهاند امور مربوط بهوسايل تغذيه توسط كميتههاي مزبور با كميتههاي فرعي كه آنها انتخاب ميكنند اداره شود.
2 ـ در ساير كشورها اداره امور اين گونه وسايل به عهده هيأت مديره كارگاه مربوطه يا مقاطعهكاراني كه از طرف آن تعيين شدهاند واگذار و ترتيباتي دادهشود كه مثلاً با تشكيل كميته مخصوصي مركب از نمايندگان كارگران كارگاه با كارگران مربوطه در اين زمينه مشورت به عمل آيد.
ب ـ در مورد وسايل تفريح.
1 ـ در كشورهايي كه تأمين وسايل تفريح جزء وظايف كميتههايي است كه طبق قوانين يا آييننامههاي ملي در كارگاه تشكيل گرديدهاند امور مربوط بهاين گونه وسايل توسط كميتههاي مزبور يا كميتههاي فرعي كه از طرف آنها تعيين شده اداره شود.
2 ـ در ساير كشورها اين كار به عهده يك كميته مركزي امور تفريحي كه از طرف كارگران كارگاه انتخاب ميگردد (با شركت نماينده هيأت مديره كارگاه يابدون شركت او) و يا به عهده چند باشگاه مختلف واگذار شود كه توسط دستههايي از كارگران كارگاه كه در انواع بخصوصي از تفريحات علاقهمندميباشند تشكيل يافته باشد.
24 ـ مقامات صلاحيتدار هر كشور بايد ترتيباتي بدهند كه سازمانهاي كارگران و كارفرمايان راجع به نحوه اداره امور و همچنين نظارت بر وسايل رفاهيكه به موجب قوانين يا آييننامههاي ملي تأمين گرديده با هم مشورت نمايند.
قسمت هفتم ـ تأمين بودجه وسايل تغذيه و رفاه
25 ـ هر چند بودجه وسايل تغذيه و تفريح ممكن است به طرق مختلف طبق رسوم كشور يا محل مربوطه يا از طريق واگذاري مسئوليت كلي وسايلرفاه به سازمانهاي مخصوصي تأمين شود با اين حال بعضي از طرق تأمين بودجه كه بايد مورد توجه مقامات صلاحيتدار و كارفرمايان و كارگران قرارگيرد ذيلاً نگاشته ميشود.
الف ـ در مورد وسايل تغذيه:
1 ـ هزينه ساختمان يا اجاره يا تهيه محل براي وسايل تغذيه به انضمام لوازم و اثاثيه مورد نياز و همچنين هزينههاي مستمر جاري و مخارج نگاهدارياز جمله سوخت و روشنايي و نظافت و عوارض و مالياتها و بيمه و حفاظت ابنيه و لوازم و اثاثيه از طرف كارفرما تقبل شود.
2 ـ مخارج غذا و خواربار توسط كارگراني پرداخت شود كه از وسايل مورد بحث استفاده ميكنند.
3 ـ بودجه دستمزد و بيمه كاركنان سرويس تغذيه يا از طرف كارفرما تأمين شود و يا كارگران با پرداخت بهاي غذا و ساير مواد خواربار مصرفي اعتبارهزينههاي مزبور را تأمين نمايند.
ب ـ در مورد وسايل تفريح:
1 ـ هزينه ساختمان يا اجاره يا تهيه محل براي وسايل تفريح در جاهاي سرپوشيده زمين و تأسيسات براي وسايل تفريح در هواي آزاد بهانضمام لوازم واثاثيه ثابت مورد نياز و همچنين هزينههاي مستمر جاري و مخارج نگاهداري از جمله سوخت و روشنايي و نظافت و عوارض و مالياتها و حفاظت ابنيهو زمينها و تأسيسات و لوازم و اثاثيه از طرف كارفرما تقبل شود.
2 ـ هزينه جاري روزمره به ويژه مخارج تهيه اجناس و لوازم از طرف كارگران تأمين شود و اين كار با پرداخت حق عضويت و حق شركت در بازيها وهمچنين از محل فروش بليط ورودي در مسابقات و غيره عملي گردد.
26 ـ در كشورهايي كه از لحاظ اقتصادي عقبمانده هستند هر گاه تعهدات قانوني ديگري راجع به وسايل رفاه وجود نداشته باشد بودجه وسايل تفريحممكن است از محل اعاناتي تأمين گردد كه توسط مقامات صلاحيتدار تعيين و امور مربوط به آن تحت نظر كميتههايي مركب از نمايندگان كارفرما وكارگر (به تعداد مساوي) اداره خواهد شد.
27 ـ (1) ـ در مواردي كه غذا و خواربار مستقيماً از طرف كارفرما در اختيار كارگران گذاشته ميشود بهاي آن بايد مناسب باشد و سودي از اين راه عايدكارفرما نگردد و كليه وجوه اضافي حاصله از فروش بهصندوق يا حساب مخصوص ريخته شود و بر حسب مقتضيات يا براي جبران زيانهاي احتماليو يا بهبود وسايلي كه در اختيار كارگران گذاشته ميشود به مصرف برسد.
(2) ـ در مواردي كه غذا و خواربار از طرف يك پيمانكار در اختيار كارگران گذاشته ميشود بهاي آن بايد مناسب بوده و متضمن سودي براي كارفرما نباشد.
(3) ـ در مواردي كه وسايل مورد بحث طبق قراردادهاي دستهجمعي يا به موجب قراردادهاي مخصوصي كه بين كارگاهها گذاشته تهيه ميشود امورمربوط به وجوه پيشبيني شده در بند (1) فوق يا بايد به وسيله يك سازمان مشترك و يا توسط كارگران اداره شود.
28 ـ (1) ـ به هيچ وجه نبايد به كارگري تكليف شود كه بابت وسايل رفاهي كه شخصاً مايل به استفاده از آنها نيست وجهي بپردازد.
(2) ـ در مواردي كه كارگران بايد بابت وسايل رفاه وجوهي بپردازند پرداخت به اقساط تأخير در تأديه نبايد جايز شمرده شود.
قسمت هشتم ـ وسايط نقليه
29 ـ در مواردي كه طبق رسوم ملي يا محلي كارگران وسايط نقليه براي اياب و ذهاب به كارگاه را شخصاً تهيه ميكنند وسايل پاركينگ يا حفاظت بايددر صورت لزوم و امكان فراهم شود.
30 ـ در جاهايي كه عده كثيري از كارگران براي اياب و ذهاب بهكارگاه به علت كافي نبودن سرويسهاي نقليه عمومي يا عدم تناسب ساعات كار مواجهبا مشكلات خاصي ميباشند كارگاههاي مربوطه بايد سازمانهاي مسئول نقليه عمومي محل را وادار به تعديل يا اصلاح سرويسهاي كار خود بنمايند.
31 ـ در مواردي كه اشكالات اياب و ذهاب كارگران در وهله اول ناشي از تراكم عبور و مرور در ساعات بخصوصي است و رفع اين گونه اشكالات بهطريق ديگر ميسر نيست در اين صورت كارگاههاي ذيمدخل بايد در نظر كارگران مربوطه و همچنين با نظر مقامات مسئول نقليه عمومي و راهنمايي ورانندگي و عندالاقتضاء با نظر ساير كارگاههاي همان محل ساعات شروع و ختم كار را در تمام كارگاهها يا بعضي از قسمتهاي آن تعديل يا كارگران را ازنظر ساعات اياب و ذهاب دستهبندي كنند.
32 ـ در مواردي كه وسايط نقليه كافي و قابل استفاده براي كارگران لازم است و تهيه آن به هيچ طريق ديگري ممكن نيست كارگاههاي مربوطه بايدوسيله اياب و ذهاب كارگران را شخصاً فراهم كنند.
33 ـ در كشورها و نواحي و صنايع بخصوصي كه وسايل نقليه عمومي غير كافي است و يا به سهولت قابل استفاده نميباشد كارگاه بايد به جاي آن كهشخصاً وسايل نقليه فراهم سازد فوقالعاده اياب و ذهابي با حصول توافق نظر بين كارفرما و كارگر به كارگران خود بپردازد.
34 ـ در صورت لزوم كارگاهها بايد از طريق سرويسهاي نقليه عمومي يا غير آن ترتيب تهيه وسايط نقليه را به تعداد كافي بدهند تا احتياجات كارگراننوبت كار در اوقات روز و شبكه وسايط نقليه عمومي كافي يا عملي يا اصولاً موجود نيست مرتفع گردد.
قسمت نهم ـ مقررات عمومي
35 ـ در مورد يك كشور "فدرال" عبارت "قوانين يا مقررات محلي" كه در پيشنهاد حاضر ذكر شده شامل قوانين و مقررات آن كشور فدرال و همچنينقوانين و مقررات كشورها يا ايالات يا كانتونهاي عضو آن بر طبق قانون اساسي هر يك از آنها ميباشد.
مراتب فوق متن صحيح و معتبر پيشنهادي است كه كنفرانس عمومي سازمان بينالمللي كار در سي و نهمين دوره اجلاسيه خود كه در ژنو تشكيل يافتو در 28 ژوئن 1956 ختم آن اعلام گرديد به تصويب رسانيد. به تاريخ 6 ژوئيه 1956
رييس كنفرانس ـ دكتر محسن نصر
مدير كل دفتر بينالمللي كار ـ داويد آ. مورس
از طرف مدير كل دفتر بينالمللي كار
رييس دايره حقوقي دفتر بينالمللي كار فرانسيس وولف
[امضاء]
متن توصيهنامه فوق مشتمل بر نه قسمت ضميمه قانون راجع به اجازه قبول و اجراي اصول پيشنهادي توصيهنامه بينالمللي شماره 102 مربوط به رفاهاجتماعي كارگران بوده و صحيح است.
رييس مجلس شوراي ملي ـ رضا حكمت