ماده 1ـ
سازمان زندانها و اقدامات تأميني و تربيتي كشور، سازماني است مستقل كه بهطور مستقيم زير نظر رئيس قوه قضائيه انجام وظيفه مينمايد و به اختصار در اين آييننامه سازمان ناميده ميشود.
ماده 2ـ
همهساله در موعد مقرر بودجه سازمان در رديف مستقل پيشبيني ميشود و پس از موافقت رئيس قوه قضائيه براي تصويب به سازمان مديريت و برنامهريزي كشور ارسال ميگردد.
ماده 3ـ
زندان محلي است كه در آن محكوماني كه حكم آنان قطعي شده است با معرفي مقامهاي صلاحيتدار قضائي و قانوني براي مدت معين يا به طور دائم به منظور تحمل كيفر، با هدف حرفهآموزي، بازپروري و بازسازگاري نگهداري ميشوند.
ماده 4ـ
بازداشتگاه، محل نگهداري متهماني است كه با قرار كتبي مقامهاي صلاحيتدار قضائي تا اتخاذ تصميم نهايي به آنجا معرفي ميشوند.
ماده 5 ـ
زنـدانها به زندان بستـه، مراكز حرفهآموزي و اشتغال كه خود شامل مؤسسههاي حرفهآموزي و كاردرماني (اردوگاه) است، تقسيم ميشوند.
ماده 6 ـ
زندان بسته، زنداني است محصور كه با برجهاي ديدهباني در پوشش داخلي و خارجي داراي حفاظت كامل باشد.
ماده 7ـ
مراكز حرفهآموزي و اشتغال مكاني است كه ميتواند محصور و در پوشش خارجي داراي حفاظت مناسب يا نامحصور و بدون حفاظت و مأمور انتظامي و يا در حالتي بينابين باشد كه در آن محكومان بهطور گروهي بهكار اعزام ميگردند و پس از خاتمه كار دوباره به آسايشگاههاي خود بازگشت داده ميشوند.
ماده 8 ـ
كليه محكومان با توجه به نوع و ميزان محكوميت، پيشينه كيفري، شخصيت، اخلاق و رفتار بر اساس تصميم شوراي طبقهبندي، حسب مورد در زندانهاي بسته يا مراكز حرفهآموزي و اشتغال نگهداري ميشوند، مگر آنكه مقام قضائي صادركننده حكم در رأي صادره محل خاصي را براي نگهداري محكوم تعيين نموده باشد.
ماده 9 ـ
رئيسان مراكز حرفهآموزي و اشتغال بايد به شيوههاي مقتضي طرز اخلاق و رفتار و نظم و ترتيب كار محكومان را كنترل نمايند.
ماده 10 ـ
رئيسان مراكز حرفهآموزي و اشتغال موظفند پس از ورود محكومان، آنان را با برنامهريزي آموزشي و حرفهآموزي مؤسسهها آشنا نمايند.
ماده 11 ـ
محكوماني كه در مراكز حرفهآموزي، اشتغال مييابند در تمامي ساعتهاي كار و حرفهآموزي، حق خروج از محل كار را نداشته و پس از خروج از آسايشگاه بايد بهطور مستقيم به محل كار رفته و به موقع نيز مراجعت نمايند. زمان ورود و خروج آنان در محل كار به دقت بايد ثبت شود.
ماده 12ـ
مؤسسه كاردرماني (اردوگاه)، مركزي است براي نگهداري متهمان و محكومان جرائم مواد مخدر و اعتياد.
ماده 13ـ
محكومان بنا بر تصميم شوراي طبقهبندي به منظور اشتغال به كار يا حرفهآموزي به مؤسسههاي صنعتي، كشاورزي و خدماتي زير اعزام ميشوند:
1ـ مؤسسههاي درون زندان (اين مؤسسهها ممكن است در مالكيت زندان باشد يا به ساير سازمانهاي دولتي يا مؤسسههاي خيريه يا تعاونيها يا بخش خصوصي تعلق داشته و زندان، مجاز به استفاده از آنان باشد).
2ـ مؤسسههاي خارج از سازمان (اين مؤسسهها ممكن است در مالكيت سازمان باشد يا به ساير سازمانهاي دولتي يا غيردولتي يا عامالمنفعه يا مؤسسههاي خيريه يا تعاونيها يا بخش خصوصي تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنها باشد).
ماده 14ـ
مراكز اقدامات تأميني و تربيتي مؤسسههايي هستند كه در آنجا متهمان و محكومان قبل و بعد، يا ضمن اجراي مجازات يا مستقل از آن تا رفع حالتي كه آنها را در آينده در مظان ارتكاب جرم قرار ميدهد، به حكم يا قرار كتبي مراجع قضائي نگهداري ميشوند.
ماده 15ـ
مؤسسههاي صنعتي، كشاورزي، خدماتي و نظائر آن مؤسسههايي هستند كه تحت نظارت سازمان با امكانات لازم از راه سرمايهگذاري دولت يا مشاركت بخش خصوصي و تعاوني به منظور اشتغال و آموزش فني حرفهاي و نيل به خودكفايي با هدف بازپروري محكومان تأسيس ميشوند.
ماده 16ـ
ادارههاي مراقبت بعد از خروج، مراكزي هستند كه حمايت محكومان آزادشده و واجد شرايط را بر عهده ميگيرند.
ماده 17ـ
كانون اصلاح و تربيت مركزي است كه اطفال و نوجوانان بزهكار كمتر از 18 سال تمام در آنجا براي اصلاح، تربيت و آموزش نگهداري ميشوند.