مقدمه:
در راستاي مفاد سند تحول بنيادين آموزش و پرورش1 و برنامه درسي ملي جمهوري اسلامي ايران2 و نظر به اهميت، ضرورت و نقش راهنمايي و مشاوره تحصيلي در شناسايي و رشد همه جانبه استعدادها، تواناييها و رغبتهاي دانشآموزان، متناسب با نياز حال و آينده كشور و نيز آمادهسازي آنان براي انتخاب آگاهانه رشته
1ـ گسترش و تنوع دادن به حِرَف و مهارتهاي مورد نياز جامعه و تعليم متناسب و برنامه ريزيشده آن در همه دورههاي تحصيلي و براي همه دانشآموزان. ( راهکار 6 ـ1)
ـ طراحي و استقرار نظام جامع هدايتتحصيلي و استعداديابي به منظور هدايت دانشآموزان به سوي رشتهها وحِرَف و مهارتهاي مورد نياز حال و آينده كشور متناسب با استعدادها، علاقهمندي و توانايي آنان. (راهكار 3ـ21)
2ـ مشاوره و هدايتتحصيلي و تربيتي در همه دورههاي تحصيلي الزامي است. انتخاب شاخه و رشته تحصيلي در پايان دوره آموزش عمومي و بر اساس نتايج عملكرد درسي و تربيتي در طول اين دوره تحصيلي صورت ميگيرد. (بند 5-13)
ـ دوره متوسطه دوم داراي سه شاخه نظري، فني و حرفهاي و كاردانش است؛ هر يك از شاخههاي اين دوره داراي رشتههايي خواهد بود كه تنوع آنها بر اساس نياز جامعه، اقتضاي زمان و امكان اجراي آن تعيين مي شود. (بند6-13)
تحصيلي خود كه از دوره ابتدايي آغاز ميشود و تا پايان دوره دوم متوسطه استمرار دارد، «آييننامه هدايت تحصيلي دانشآموزان» به شرح زير به تصويب ميرسد:
ماده1ـ تعريف:
فرآيند ارائه خدمات راهنمايي و مشاوره به دانشآموزان، تا ضمن آشنايي با استعدادها، علايق، تواناييها و ويژگيهاي شخصيتي خويش، شاخهها و رشتههاي تحصيلي، حِرَف و مشاغل مورد نياز جامعه را بشناسند و براساس آن، به صورت آگاهانه شاخه و رشته تحصيلي مناسب خود را انتخاب کنند.
ماده2ـ اهداف:
1ـ شناسايي و شناساندن استعداد، توانايي، علاقه و ويژگيهاي شخصيتي دانشآموزان،
2ـ كمك به انتخابآگاهانه رشته تحصيلي و مسير آينده شغلي و حرفهاي دانشآموزان،
3ـ كمك به هدايت متوازن دانشآموزان به شاخهها و رشتههاي تحصيلي، براساس سياستهاي توسعهاي كشور.
ماده3ـ ملاکها و عوامل:
هدايت دانشآموزان به شاخه و رشتههاي تحصيلي براساس ملاكها و عوامل زير انجام ميشود:
1ـ نظر دانشآموز : توجه به انتخاب و اولويتبندي دانشآموز از بين شاخهها و رشتههاي تحصيلي مورد نظر در دوره متوسطه، به ميزان 10 درصد از کل امتياز
2ـ نتايج عملكرد تحصيلي : بررسي نمرات دانشآموزان در تمام دروس دوره اول متوسطه، با ضرايب اختصاصي هر يك از آنها در رشتهها و گروههاي تحصيلي، به ميزان 35 درصد از کل امتياز
3ـ نتايج آزمونهاي مشاورهاي : نتايج آزمونهاي استعداد، رغبت، شخصيت و ارزشهاي تحصيلي ـ شغلي دانش آموزان، به ميزان 30 درصد از کل امتياز
4ـ نظر معلمان : توجه به نظر معلمان تمام دروس دوره اول متوسطه در تعيين اولويتهاي انتخاب شاخه و رشته تحصيلي دانشآموزان، به ميزان 10درصد از کل امتياز
5 ـ نظر والدين : دريافت نظر والدين در انتخاب و اولويت بندي رشته فرزند خود، به ميزان 5 درصد از کل امتياز
6 ـ نظر مشاور : بررسي تخصصي عملكرد تحصيلي دوره ابتدايي و متوسطه، نتايج آزمونها، نتايج عملکرد تحصيلي، مصاحبه و مشاوره با دانشآموزان و والدين آنان و توجه به نمره هويت1 كسب شده، به ميزان 10 درصد از کل امتياز
تبصره1ـ با توجه به ضرورت توزيع متوازن شاخهها و رشتههاي تحصيلي، متناسب با امكانات آموزشي و نيازهاي شغلي در سطوح مختلف منطقهاي، استاني و كشوري، ثبتنام دانشآموزان در همه مدارساعم از دولتي، غيردولتي، هيئتامنايي و خاص از قبيل استعدادهايدرخشان، استثنايي، شاهد، نمونهدولتي، وابسته، داوطلبانآزاد و... در شاخهها و رشتههايتحصيلي، براساس مفاد اين آييننامه و در چارچوب سياستهاي اعلام شده از سوي آموزش و پرورش و با اولويت امتياز كسب شده، انجام ميشود.
تبصره2ـ چنانچه بنا به دلايل موجه، سوابق و عملكرد تحصيلي دانشآموزي، ناقص بوده يا در دسترس نباشد، سوابق و عملكرد پايه قبلي وي ملاك عمل خواهد بود.
ماده4ـ برنامه ريزي و اجرا:
به منظور برنامهريزي، هماهنگيو نظارت بر اجراي فرآيند هدايت تحصيلي دانشآموزان، مبتني بر سياستها و خطمشيهاي مصوب توسعه متوازن شاخهها و رشتههاي تحصيلي، «شوراي برنامهريزي هدايت تحصيلي» در سطح وزارت آموزش و پرورش تشکيل ميشود. وظايف و ترکيب اعضاي اين شورا، توسط وزير آموزش و پرورش تعيين و ابلاغ ميشود.
تبصره ـ سياستها و خطمشيهاي توسعه متوازن شاخهها و رشتههاي تحصيلي که از سوي وزارت آموزش و پرورش پيشنهاد ميشود، به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش ميرسد.
ماده5 ـ زمان هدايت تحصيلي:
هدايت تحصيلي به صورت فرآيندي با تشكيل پرونده مشاورهاي از دوره ابتدايي آغاز و با انجام مداخلههاي مشاورهاي، آموزشي و تربيتي تا پايان دوره دوم متوسطه، ادامه مييابد، لکن تا زمان استقرار نظام جامع هدايت تحصيلي و استعداديابي، هدايت تحصيلي دانشآموز ان در پايان پايه نهم صورت ميپذيرد.
تبصره1ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است حداکثر ظرف مدت يکسال، نظام جامع هدايت تحصيلي و استعداديابي را طراحي کند و به تصويب شورايعالي آموزش و پرورش برساند.
تبصره2ـ نمونبرگ هدايتتحصيلي، براي همه دانشآموزان صادر و پس از تأييد مسئول ثبت نمرات، مشاور و مدير مدرسه تا نيمه تيرماه همان سال براي قبوليهاي خرداد و همزمان با اعلام نتايج شهريورماه، براي قبوليهاي شهريور، در اختيار دانشآموز قرار ميگيرد.
ـ نمره هويت، ميزان تطابق و همبستگي حداقل 60 درصد تمامي ملاکهاي هدايت تحصيلي در پيشنهاد اولويت شاخه، گروه و رشته تحصيلي به دانشآموزان ميباشد.
تبصره3ـ دانشآموزان در شاخه نظري، به «رشته تحصيلي» و در شاخههاي فني و حرفهاي و كاردانش، به «زمينه تحصيلي» هدايت ميشوند. انتخاب رشته در شاخههاي فنيوحرفهاي و كاردانش براساس شيوهنامهاي خواهد بود كه وزارت آموزش و پرورش تهيه و ابلاغ ميکند.
ماده6 ـ مسئوليت هدايت تحصيلي:
مسئوليت فرآيند برنامهريزي و هدايتتحصيلي دانشآموزان، بر عهده مشاور و مسئوليت نظارت بر حسن اجراي آن و تأييد نهايي نمون برگ مربوط، بر عهده مديـرمدرسه است و همه كاركنان آموزشي و پرورشي مدرسه ملزم به همكاري با آنان ميباشند.
ماده7 ـ تغيير شاخه يا رشته تحصيلي:
تغيير شاخه و رشته تحصيلي در پايان پايه دهم بلامانع است. ضوابط و مقررات آن به تصويب کميسيون اساسنامهها و مقرراتتحصيلي شوراي عالي آموزش و پرورش ميرسد.
ماده 8 ـ شيوهنامه اجرايي:
شيوهنامه اجرايي اين آييننامه، مشتمل بر تهيه نمونبرگهاي هدايت تحصيلي، نظر خواهي از دانشآموزان، معلمان، والدين و تعيين اختصاص مشاور واجد صلاحيت به مدارس بر اساس استانداردهاي مصوب و ساير موارد، حداکثر ظرف مدت 2 ماه پس از تصويب اين آيين نامه، تدوين و با امضاي وزير آموزش و پرورش ابلاغ ميشود.
ماده9ـ گزارش فرآيند اجرا:
وزارت آموزش و پرورش موظف است گزارش ارزشيابي اجراي اين آييننامه را به صورت دو سالانه به شورايعالي آموزش و پرورش ارائه دهد.
ماده10ـ قوانين مغاير:
با تصويب اين آييننامه، ساير قوانين و مقررات مغاير لغو ميشود.
موضوع: آييننامه هدايت تحصيلي دانشآموزان در نهصد و بيست و هفتمين (927) جلسه شورايعالي آموزش و پرورش، تاريخ 24/12/1394 به تصويب رسيد.
دبير شورا رئيس جلسه
مهدي نويد علي اصغر فاني
آييننامه هدايت تحصيلي دانشآموزان مورد تأييد است.
رئيس جمهور و رئيس شوراي عالي آموزش و پرورش ـ حسن روحاني