وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح
وزارت كشور
وزيران عضو كميسيون سياسي و دفاعي در جلسه مورخ 22/9/1391 بنا به پيشنهاد مشترك وزارتخانههاي دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و كشور و سازمان وظيفه عمومي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران و تأييد ستاد كل نيروهاي مسلح و به استناد ماده (51) قانون اصلاح موادي از قانون خدمت وظيفه عمومي - مصوب 1390 - و با رعايت تصويبنامه شماره 164082/ت373ه- مورخ 10/10/1386، آييننامه اجرايي قانون خدمت وظيفه عمومي را به شرح زير تصويب نمودند:
ماده1-
در اين آييننامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار ميروند:
الف - فرماندهي كل: مقام معظم فرماندهي كل قوا.
ب - ستاد كل: ستاد كل نيروهاي مسلح.
ج - ارتش: ارتش جمهوري اسلامي ايران.
د - سپاه: سپاه پاسداران انقلاب اسلامي.
ه- - وزارت دفاع: وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح.
و- نيروهاي مسلح: ستاد كل، ارتش، سپاه، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، وزارت دفاع و سازمانهاي وابسته و تابع آنها.
ز - وزارت علوم: وزارت علوم، تحقيقات و فناوري.
ح - وزارت بهداشت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي.
ط - سازمان: سازمان وظيفه عمومي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران.
ي - كاركنان وظيفه: افسران وظيفه، درجهداران وظيفه و سربازان عادي وظيفه.
ك - قانون: قانون خدمت وظيفه عمومي - مصوب 1363 - و اصلاحات آن.
ل - مراكز آموزش: مراكز آموزش نيروهاي مسلح.
م - شوراي پزشكي: شوراي پزشكي سازمان.
ماده2-
مرداني كه براساس حكم ماده (976) قانون مدني - مصوب 1307 - تبعه دولت جمهوري اسلامي ايران محسوب ميشوند، مشمول قانون ميباشند.
تبصره1- اتباع خارجي كه خدمت دوره ضرورت را مطابق قوانين كشور متبوع خود انجام داده باشند پس از تحصيل تابعيت ايران، از انجام خدمت دوره ضرورت معاف بوده، ولي در مراحل احتياط و ذخيره تابع مقررات آييننامه مربوط ميباشند.
تبصره2- اتباع خارجي كه مطابق قوانين و مقررات كشور متبوع خود از انجام خدمت دوره ضرورت معاف شده باشند، پس از تحصيل تابعيت ايران، از انجام خدمت دوره ضرورت در ايران نيز معاف ميباشند، ولي درصورت لزوم در زمان جنگ يا بسيج همگاني به خدمت اعزام خواهند شد.
تبصره3- كساني كه كشور متبوع قبلي آنان فاقد مقررات خدمت وظيفه عمومي بوده است، بايد ظرف شش ماه پس از تحصيل تابعيت ايران، خود را براي رسيدگي به وضع مشموليت معرفي نمايند.
ماده3-
هر مرد ايراني از اول ماهي كه طي آن ماه به سن هجده سال تمام ميرسد تا پايان سن پنجاه سالگي، مشمول مقررات خدمت وظيفه عمومي است.
تبصره - در مواقع ضرورت و بسيج همگاني، ممكن است سن مشموليت موضوع اين ماده، تا شصت سالگي نيز افزايش يابد.
ماده4-
سازمان ثبت احوال كشور موظف است سالانه صورت اسامي و مشخصات مرداني را كه در سال بعد بايد به وضع مشموليت آنها رسيدگي شود، به تفكيك ماه و محل تولد و همچنين اسامي مشخصات متوفيان هر سال را مطابق روشي كه سازمان اعلام مينمايد، به سازمان تحويل نمايد.
ماده5-
سن افرادي كه مشمول، مدعي كفالت آنان ميباشد يا كساني كه در ايجاد شرايط معافيت مشمول مؤثرند، از نظر وظيفه عمومي تابع مندرجات اوليه اولين شناسنامه آنان بوده و هرگونه تغيير يا اصلاحي كه بعداً به عمل آيد، معتبر نخواهد بود.
ماده6-
ابطال شناسنامه مشمول يا كساني كه وي مدعي كفالت آنان است يا كساني كه در ايجاد شرايط معافيت مشمول مؤثرند يا تغيير در انتساب فرزندان، صرفاً در مواردي كه با حكم مراجع صالح قضايي صورت گرفته باشد، ملاك عمل خواهد بود.
ماده7-
مشمولاني كه فاقد شناسنامه بوده و از طريق سازمان ثبت احوال كشور اقدام به اخذ شناسنامه مينمايند، چنانچه شناسنامه آنان پس از ورود به سن مشموليت صادر شده باشد، بايد ظرف شش ماه پس از صدور شناسنامه، خود را براي رسيدگي به وضع مشموليت، به سازمان يا مراكزي كه از سوي سازمان تعيين ميشود، معرفي نمايند.
ماده8-
اشخاص حقوقي اعم از دستگاههاي اجرايي و نهادهاي عمومي و مؤسسات خصوصي كه انجام امور موضوع ماده (10) قانون حسب مورد در زمره وظايف آنان بوده و يا در ارتباط با وظايف آنان قرار دارد، موظفند از مشمولان وظيفه عمومي، مدارك دال بر رسيدگي به وضع مشموليت آنان را دريافت كرده و در پرونده مربوط منظور نمايند و در صورت عدم ارايه مدارك مذكور، از ارايه خدمات موضوع ماده يادشده به آنان خودداري نمايند.
تبصره - افرادي كه سن آنان از پنجاه سال تمام بيشتر باشد، در زمان صلح مشمول حكم موضوع ماده (10) قانون نخواهند بود.
ماده9-
مدارك تعيين وضعيت مشمولان خدمت وظيفه عمومي به شرح زير ميباشد:
الف - كارت پايان خدمت دوره ضرورت.
ب - كارت معافيت دايم.
ج - برگ معافيت موقت (كفالت يا پزشكي) در مدت اعتبار آن.
د - گواهي اشتغال به تحصيل داراي شماره معافيت تحصيلي در مدت اعتبار آن.
ه- - گواهي صادره از نيروهاي مسلح مبني بر استخدام در نيروهاي مذكور.
و - گواهي صادره از نيروهاي مسلح مبني بر اشتغال به خدمت كاركنان وظيفه در نيروهاي مذكور.
ز - گواهي اشتغال به خدمت متعهدان خدمت در سازمانهاي دولتي صادره از سوي دستگاههاي مربوط با درج شماره مجوز سازمان.
ح - برگ آماده به خدمت بدون غيبت در مدت اعتبار آن.
ط - گواهيهاي صادره از واحدهاي سازمان.
تبصره - شناسنامه مرداني كه سن آنان از پنجاه سال تمام بيشتر باشد، درصورتي كه تغيير سني نداشته باشد، براي اين افراد ملاك عمل خواهد بود.
ماده10-
ارزش و اعتبار هريك از مدارك موضوع ماده (9) اين آييننامه از لحاظ انجام تمام يا قسمتي از امور موضوع ماده (10) قانون حسب مورد به شرح جدول پيوست كه تأييد شده به مهر «دفتر هيئت دولت» ميباشد تعيين ميگردد.
ماده11-
مشمولاني كه به سن هجده سال تمام ميرسند پس از انتشار آگهي احضار موظفند ظرف شش ماه، خود را براي رسيدگي به وضع مشموليت يا اعزام به خدمت، به مراكزي كه از سوي سازمان تعيين ميگردد معرفي نمايند.
تبصره1- سازمان نسخهاي از آگهي احضار مشمولان را به وزارت امور خارجه ارسال مينمايد و وزارت مذكور موظف است از طريق نمايندگيهاي كنسولي يا سياسي ايران نسبت به احضار مشمولان ايراني مقيم خارج از كشور اقدام نمايد.
تبصره2- مشمولان ايراني مقيم خارج از كشور ميتوانند علاوه بر موارد ذكرشده در قانون به مراكز تعيين شده از سوي سازمان در داخل كشور نيز مراجعه نمايند.
ماده12-
اختصاص مشمولان به نيروهاي مسلح در هر دوره اعزام، از سوي سازمان و برابر ترتيب تقدم و سهميه تعيين شده از سوي ستاد كل صورت ميگيرد.
تبصره1- تعيين نحوه تأمين سهميه هريك از نيروهاي مسلح از مشمولين هر دوره اعزام برابر ظرفيت پذيرش هريك از مراكز آموزش در آن دوره، برعهده كميسيوني است كه با حضور نمايندگان نيروهاي مزبور به مسئوليت رييس سازمان يا نماينده وي تشكيل ميگردد.
تبصره2- نيروهاي مسلح موظفند اسامي مشمولان خاص مورد نياز خود (موضوع تبصره 3 ماده 5 قانون) را مطابق سهميه تعيين شده از سوي ستاد كل، حداقل يك ماه قبل از تاريخ اعزام در هر دوره به سازمان اعلام نمايند. اين مشمولان براي انجام خدمت وظيفه عمومي در اختيار سازمان درخواستكننده قرار ميگيرند. نحوه انتخاب، درخواست و واگذاري مشمولان خاص برابر دستورالعملي است كه توسط ستاد كل تهيه و ابلاغ ميگردد.
تبصره3- نيروهاي مسلح موظفند برابر سهميه تعيينشده نسبت به پذيرش مشمولان كه توسط سازمان اعزام ميشوند، اقدام نمايند و مراكز آموزش مجاز به عودت مشمولان نميباشند.
ماده13-
سپاه موظف است فهرست اسامي مشمولان انتخاب شده از بين بسيجيان داراي برگ آماده به خدمت را كه مطابق سهميه تعيين شده از سوي ستاد كل، در هر دوره جذب ميشوند، به ترتيبي كه سازمان مشخص مينمايد، حداقل يك ماه قبل از تاريخ اعزام، به سازمان اعلام نمايد.
تبصره - سپاه مجاز به جذب مشمولان غايبي كه در موعد اعزام تعيين شده قبلي خود را معرفي ننمودهاند، نميباشد.
ماده14-
سازمان موظف است مشمولان اختصاصيافته به هريك از نيروهاي مسلح را به مراكز آموزش تعيينشده اعزام نمايد.
تبصره - هزينه رفت و آمد و جيره بينراهي مشمولان موضوع اين ماده، از محل اعزام تا مركز آموزش برعهده سازمان خواهد بود.
ماده15-
مشمولان وظيفه از تاريخي كه توسط واحدهاي وظيفه عمومي براي اعزام به مراكز آموزش پذيرش ميشوند به عنوان كاركنان وظيفه يگان تعيينشده محسوب ميشوند و تاريخ مذكور به عنوان شروع به خدمت مشمول محاسبه ميگردد. ضوابط اجرايي اين ماده با پيشنهاد سازمان به تصويب ستاد كل خواهد رسيد.
ماده16-
نيروهاي مسلح مجاز نيستند مشمولان را بدون معرفي از سوي سازمان بكارگيري نمايند.
ماده17-
وسيله رفت و آمد و پذيرايي يا هزينه آن در هنگام اعزام كاركنان وظيفه به مرخصي استحقاقي (چهار نوبت در سال)، بايد برابر ضوابطي كه سالانه از سوي ستاد كل ابلاغ ميگردد، توسط نيروهاي مسلح تأمين شود.
ماده18-
ترخيص كاركنان وظيفه از سوي نيروهاي مسلح صرفاً پس از پايان خدمت قانوني يا داشتن شرايط معافيت پزشكي با تشخيص و تأييد شوراي پزشكي نيروي مربوط، مجاز بوده و در ساير موارد، بنا به اعلام سازمان خواهد بود.
ماده19-
صدور كارت پايان خدمت كاركنان وظيفه براساس دستورالعملي كه از سوي سازمان تهيه و به تصويب ستاد كل ميرسد، برعهده سازمان خواهد بود.
تبصره - صدور كارت المثني براي افرادي كه به دليل فقدان، سرقت و يا غيرقابل استفاده بودن كارت پايان خدمت، درخواست صدور المثني دارند، توسط سازمان برابر ضوابط قانوني مربوط صورت ميگيرد.
ماده20-
نيروهاي مسلح موظفند اسامي مشمولان و كاركنان وظيفهاي را كه به صورت پايور ثابت يا پيماني (موضوع مواد 13، 14 و 15 قانون) استخدام ميشوند، ظرف دو ماه به سازمان اعلام نمايند.
تبصره1- نيروهاي مسلح اسامي مشمولان موضوع اين ماده را كه قبل از اتمام تعهد يا انجام خدمت قانوني براساس مقررات مربوط، به صورت ارادي يا غيرارادي از خدمت مستعفي، بازخريد يا بركنار ميَشوند، ظرف دو ماه براي رسيدگي به وضع مشموليت، به سازمان اعلام نمايند. مهلت معرفي مشمولان مذكور به سازمان جهت انجام خدمت دوره ضرورت حداكثر شش ماه پس از اعلام نيروي مسلح مربوط ميباشد.
تبصره2- تشخيص ارادي يا غيرارادي بودن اعمالي كه منجر به عدم صلاحيت و بركناري كاركنان ميشود، از حيث نحوه برخورد قانوني با كاركنان يادشده، برعهده نيروي مسلح متبوع و مطابق قوانين و مقررات همان نيروي مسلح خواهد بود.
تبصره3- براي كاركنان نيروهاي مسلح موضوع مواد (13) و (14) قانون كه به دلايل مختلف ارادي يا غيرارادي بازخريد ميگردند درصورت انجام خدمت قانوني، كارت پايان خدمت صادر ميگردد.
ماده21-
براي آن دسته از مشمولان و كاركنان وظيفهاي كه در اجراي ماده (14) قانون به عنوان پايور اعم از نظامي و كارمند به استخدام نيروهاي مسلح در ميآيند پس از انجام خدمت مقرر در اين ماده، كارت پايان خدمت صادر ميگردد. مدت آموزش افراد يادشده، جزو خدمت آنان محسوب ميشود.
ماده22-
در مواقع ضروري كه مدت خدمت دوره ضرورت با كسب اجازه از فرماندهي كل، به بيشتر از (24) ماه افزايش مييابد، به ميزان دو برابر خدمت اضافي، از ادوار خدمت مشمولان در دورههاي احتياط و ذخيره كسر ميشود.
ماده23-
مشمولان غايب موضوع بند (2) ماده (58) قانون كه به خدمت اعزام ميشوند علاوه بر اعمال شش ماه اضافه خدمت، در سه ماهه آخر خدمت (قبل از ترخيص) از سوي نيروي به كارگيرنده براي رسيدگي به جرم غيبت به مراجع صالح قضايي معرفي خواهند شد.
تبصره - صدور كارت پايان خدمت براي اين دسته از كاركنان وظيفه، منوط به تعيين تكليف وضعيت اضافه خدمت و رسيدگي به غيبت آنان ميباشد.
ماده24-
كاركنان وظيفه چنانچه قبل از اتمام آموزش عمومي (آموزش رزم مقدماتي) مرتكب غيبت غيرموجه يا فرار شوند، پس از معرفي يا دستگيري، تجديد دوره آموزش گرديده و مدت آموزش قبلي اين افراد جزو خدمت آنان محسوب نميشود.
تبصره1- اين قبيل مشمولان موظفند خود را به همان مركز آموزش و درصورت انحلال، به نيروي مسلح مربوط معرفي نمايند و درصورت دستگيري نيز به همان مركز يا نيروي مسلح مربوط تحويل ميگردند.
تبصره2- نوع غيبت از نظر موجه و غيرموجه بودن و همچنين مدت آن مطابق ضوابط آموزشي خواهد بود.
ماده25-
كاركنان وظيفهاي كه پس از پايان آموزش عمومي و يا در حين خدمت مرتكب فرار شوند، درصورت معرفي يا دستگيري به شرح زير با آنان رفتار ميشود:
الف - چنانچه از مدت فرار آنان كمتر از دو سال سپري شده باشد، نياز به تجديد دوره آموزش نبوده و ضمن به كارگيري در يگان قبلي، به جرم فرار آنان رسيدگي قانوني خواهد شد.
ب - چنانچه از مدت فرار آنان بيش از دو سال سپري شده باشد، مجدداً به دوره آموزش عمومي اعزام و همزمان به جرم فرار آنان رسيدگي قانوني خواهد شد. مدت آموزش عمومي قبلي اين افراد جزو خدمت آنان محسوب نميشود.
تبصره - مدت آموزش تخصصي بمنزله حين خدمت تلقي ميشود.
ماده26-
كاركنان وظيفهاي كه در مدت آموزش عمومي يا پايان آن يا در حين خدمت مرتكب فرار شوند، پس از معرفي يا دستگيري، حسب مورد ضمن تحويل به يگان خدمتي يا اعزام به دوره آموزش، بلافاصله توسط يگان مربوط براي رسيدگي به جرم فرار، به سازمان قضايي نيروهاي مسلح معرفي خواهند شد.
تبصره - تعقيب و دستگيري كاركنان وظيفه فراري حسب مورد بر عهده دژبان نيروي مسلح مربوط يا مأموران انتظامي محل ميباشد.
ماده27-
مرجع اعلام هزينه سالانه يك سرباز درخصوص مجازات متخلفان، موضوع مواد (10) و (63) مكرر قانون، براساس قانون بودجه سالانه و نرخ اعلامي دولت، ستاد كل خواهد بود.
[امضاء]
اين تصويبنامه در تاريخ 8/11/1391 به تأييد مقام محترم رياست جمهوري رسيده است.
معاون اول رئيسجمهور - محمدرضا رحيمي
جدول موضوع ماده (10) آييننامه اجرايي قانون خدمت وظيفه عمومي
رديف
|
امور موضوع
ماده (10) قانون
نوع مدرك
|
شركت در آزمايشات رانندگي و اخذ گواهينامه
|
دريافت هرگونه وام و كمكهاي كشاورزي، صنعتي، دامداري و
مسكن از طريق بانكها و...
|
كانديداشدن جهت انتخابات مجلس شوراي اسلامي و ساير
شوراها و انجمنهاي قانوني
|
تحويل اصل گواهينامه يا پايان دورههاي تحصيلي ديپلم و
بالاتر
|
صدور پروانه كسب و اجازه اشتغال و عضويت در شركتهاي
تعاوني
|
دريافت مستمري از سازمانهاي
دولتي و وابسته و نهادهاي قانوني
|
استخدام به هر صورت (رسمي، پيماني، روزمزد و خريدخدمت)
در وزارتخانهها و...
|
1
|
كارت پايان
خدمت دوره ضرورت
|
P
|
P
|
P
|
P
|
P
|
P
|
P
|
2
|
كارت
معافيت دائم
|
P
|
P
|
P
|
P
|
P
|
P
|
P
|
3
|
برگ معافيت
موقت در مدت اعتبار آن
|
P
|
P
|
ــ
|
P
|
P
|
P
|
فقط روزمزد و خريدخدمت (قراردادي)
|
4
|
گواهي
اشتغال به تحصيل در مدت اعتبار آن
|
P
|
P
|
ــ
|
فقط مقطع قبلي
|
فقط عضويت در شركتهاي تعاوني
|
P
|
فقط روزمزد و خريدخدمت (قراردادي)
|
5
|
گواهي
صادره از نيروهاي مسلح مبني بر استخدام
|
P
|
P
|
برابر ضوابط ستاد كل ن.م
|
P
|
P
|
P
|
ــ
|
6
|
گواهي
صادره از نيروهاي مسلح مبني بر اشتغال به خدمت كاركنان وظيفه
|
P
|
P
|
ــ
|
P
|
فقط عضويت در شركتهاي تعاوني
|
P
|
ــ
|
7
|
گواهي
اشتغال به خدمت متعهدين خدمت
|
P
|
P
|
ــ
|
P
|
P
|
P
|
ــ
|
8
|
برگ آماده
به خدمت بدون غيبت در مدت اعتبار آن
|
P
|
P
|
ــ
|
P
|
فقط عضويت در شركتهاي تعاوني
|
P
|
فقط روزمزد و خريدخدمت (قراردادي)
|
9
|
گواهي صادره
از واحدهاي وظيفهعمومي
|
حسب مورد و در موضوعات تعيين شده
|
تبصره: دارندگان هريك از مدارك فوق به جز رديف (7) ميتوانند برابر مقررات مربوط در نيروهاي مسلح استخدام شوند.