مقدمه
دولتهاي جمهوري اسلامي ايران، سلطاننشين عمان، قطر، تركمنستان و جمهوري ازبكستان كه از اين پس طرفهاي متعاهد ناميده ميشوند.
با تمايل به حمايت و تحكيم همكاريها و توسعه روابط اقتصادي بين خود
با تصديق روند موجود تقويت و توسعه بيشتر روابط اقتصادي ملتهاي خود در سطوح منطقهاي و جهاني
با تأييد اهميت موافقتنامههاي بينالمللي موجود در زمينه حمل و نقل كالاهاي گذري از طريق زيرساختهاي ريلي، جادهاي و بندري و همچنين نياز به تسريع توسعه اقتصادي پايدار در كشورهاي خود
با تأكيد بر تعهدات خود نسبت به تأمين تسهيلات لازم براي حمل و نقل و گذر سريع، روان و كارآمد كالا و مسافر به ساير كشورها و بالعكس و بهرهبرداري از موقعيتهاي جغرافيايي خود
با ابراز تمايل خويش نسبت به توسعه و تقويت توانمنديهاي خود براي تسهيل حمل و نقل و گذر كالا و مسافر براساس قوانين ملي موجود و طبق استانداردها و كنوانسيونهاي بينالمللي حمل و نقل
با ابراز اميدواري نسبت به استفاده از حداكثر تلاش ممكن در جهت بهرهبرداري از زيرساختهاي حمل و نقلي موجود به منظور حمل و نقل و گذر كالا و مسافر از طريق قلمروهاي خود
به شرح زير توافق نمودند:
ماده1- تعاريف
تعاريف و اصطلاحات به كار رفته در اين موافقتنامه داراي معاني زير ميباشند:
الف - متصدي حمل و نقل: هر شخص حقيقي يا حقوقي كه در قلمرو يك طرف متعاهد به ثبت رسي-ده و براساس قوانين ملي كشور خود م-جاز به انجام عمليات حمل و نقل بينالمللي كالا و مسافر باشد.
ب - طرفهاي مؤسس: به طور مشترك دولتهاي جمهوري اسلامي ايران، سلطاننشين عمان، قطر، تركمنستان و جمهوري ازبكستان
پ - كالا: تمامي انواع كالاها و اقلام (با سامانه (سيستم) كدگذاري هماهنگ) كه متصدي حمل و نقل، حمل آنها را به استناد قرارداد حمل از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي بر عهده ميگيرد.
ت - كالاهاي خطرناك: هر نوع ماده، فرآورده و يا ضايعاتي كه به دليل خصوصيات خود، ميتواند در فرآيند حمل و نقل، بارگيري يا تخليه بار، باعث انفجار، آتشسوزي يا آسيب رساندن به كالاها، زيرساختهاي حمل و نقلي و نيز زندگي، سلامت، محيط زيست و امنيت ملي شود.
ث - دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي: شبكهاي از سامانههاي اصلي حمل و نقل كه كشورهاي طرفهاي متعاهد را به منظور حمل و نقل بينالمللي كالا و مسافر از طريق حمل و نقل زميني يا دريايي به يكديگر مرتبط مينمايد.
ج - حمل و نقل بينالمللي: جابهجايي كالا و مسافر با استفاده از شيوههاي مختلف حمل و نقل (زميني يا دريايي) از قلمروي ملي طرفهاي متعاهد
چ - سرمايهگذاري: هرگونه سرمايهاي كه از طرف نهاد، مؤسسه مالي يا اهداءكننده سرمايه در جهت توسعه پروژههاي زيرساختهاي حمل و نقلي در مسير دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي تأمين شود.
ح - حمل و نقل چن-دوجهي: حمل كالا با استفاده از حداقل دو شيوه مختلف حمل و نقلي
خ - مسافر: شخصي كه هزينههاي حمل و نقل را براي سفر از يك نقطه به نقطه ديگر توسط حمل و نقل زميني يا دريايي از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي پرداخت ميكند.
د - حمل و نقل مسافر: خدمات حمل و نقل براي انتقال مسافر توسط حمل و نقل زميني يا دريايي از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
ذ - كالاهاي فاسدشدني: هر نوع كالايي كه نياز به اقدامات حفاظتي و روند گذر سريع در عبور از مرز (زميني و دريايي) و از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي داشته باشد.
ر - بندر: محلي كه كشتي در آن پهلو ميگيرد و براي كشتيراني دريايي بينالمللي باز است و از آن براي بارگيري و تخليه كالا و سوار و پياده كردن مسافر استفاده ميشود.
ز - گذر: حمل و نقل كالا و مسافر از قلمرو يك طرف متعاهد از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي كه نقاط مبدأ و مقصد آن در خارج از قلمرو آن طرف متعاهد باشد.
ژ - حمل و نقل كالا: حمل و نقل كالا از يك نقطه به نقطه ديگر در ازاء هزينه حمل
ماده2- شرايط عمومي موافقتنامه
1- مفاد اين موافقتنامه امور حمل و نقل و گذر بينالمللي كالا و مسافر از طريق قلمرو كشورهاي طرفهاي متعاهد به وسيله هر يك از شيوههاي حمل و نقل (زميني و دريايي) در طول مسيرهاي تصويب شده از طرف شوراي هماهنگي كه طبق ماده (9) اين موافقتنامه تشكيل شده است را تنظيم ميكند.
2- مقامهاي صلاحيتدار طرفهاي متعاهد براي اجراي اين موافقتنامه، به شرح زير خواهند بود:
- در جمهوري اسلامي ايران: وزارت راه و شهرسازي
- در سلطاننشين عمان: وزارت حمل و نقل و ارتباطات
- در دولت قطر: وزارت امور خارجه - همكاريهاي بينالمللي
- در تركمنستان: وزارت حمل و نقل ريلي، وزارت حمل و نقل موتوري و خدمات دولتي دريانوردي و حمل و نقل رودخانهاي
- در جمهوري ازبكستان: وزارت روابط اقتصادي خارجي، سرمايهگذاري و تجارت، آژانس حمل و نقل رودخانهاي و وسايل نقليه ازبكستان، شركت ريلي سهامي عام «راهآهن ازبكستان»
3- اين موافقتنامه حقوق و تعهدات هر يك از طرفهاي متعاهد در قبال موافقتنامهها و معاهدات بينالمللي كه عضو آن ميباشند از جمله موارد منعقده بين طرفهاي متعاهد را نقض نخواهد كرد.
ماده3- اهداف موافقتنامه
طرفهاي متعاهد موارد زير را انجام خواهند داد:
1- ايجاد دالان حمل و نقلي قابل اعتماد به منظور گذر و حمل و نقل منظم كالا و مسافر بين كشورهاي آسياي مركزي و بنادر خليجفارس و درياي عمان و صادرات - واردات كالا از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
2- افزايش سرعت حمل و نقل كالا و مسافر با هدف بهينهسازي هزينههاي حمل
3- افزايش كارآيي استفاده از توان حمل و نقلي و گذري طرفهاي متعاهد
4- جذب كالاهاي گذري كشورهاي ديگر از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
5 - افزايش اثربخشي روابط حمل و نقلي به منظور تنظيم حمل و نقل و گذر كالا و مسافر از قلمرو طرفهاي متعاهد
6 - تسهيل دسترسي به بازارهاي بينالمللي با استفاده از حمل و نقل دريايي و زميني از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
7- تأمين امنيت سفر و اجراي استانداردهاي بينالمللي ايمني درخصوص حمل و نقل و گذر كالا و مسافر و نيز حفاظت محيطزيست طبق استانداردهاي بينالمللي
8 - ايجاد شرايط برابر و غيرتبعيضآميز براي تأمينكنندگان تمامي شيوههاي خدمات حمل و نقل
9- سادهسازي و هماهنگ نمودن اسناد رسمي و مراحل حاكم حمل و نقل و گذر بينالمللي كالا و مسافر طبق موافقتنامهها و استانداردهاي بينالمللي موجود
ماده4- دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
1- طرفهاي متعاهد به استناد اين موافقتنامه، دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي كه كشورهاي آسياي مركزي را به بنادر واقع در خليجفارس و درياي عمان متصل مينمايد، تأسيس خواهند نمود كه از اين پس «دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي» ناميده ميشود.
2- طرفهاي متعاهد مسيرهاي دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي را تعيين و زيرساختها و شيوههاي حمل و نقلي مورد استفاده در حمل و نقل كالا و مسافر را مشخص خواهند نمود.
3- طرفهاي متعاهد تمام اقدامات لازم را به منظور كمك به يكديگر از طريق سرمايهگذاري در پروژههاي زيرساختهاي حمل و نقل در مسير دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي انجام خواهند داد.
ماده5 - توسعه تسهيلات براي حمل و نقل و گذر بينالمللي كالا و مسافر
1- طرفهاي متعاهد در حين اجراي اين موافقتنامه، طبق قوانين ملي خود تسهيلات مؤثر در زمينه حمل و نقل و گذر بينالمللي كالا و مسافر از طريق قلمرو كشور خود را فراهم خواهند كرد.
2- هر طرف متعاهد طبق قوانين ملي خود، صدور رواديد به اتباع طرفهاي ديگر، شاغل در امر حمل و نقل و گذر بينالمللي را تسهيل خواهد نمود.
ماده6 - قواعد حاكم بر حمل و نقل كالاهاي خطرناك، ممنوعه و يا داراي استفاده دوگانه
براساس اين موافقتنامه حمل و نقل يا گذر كالاهاي خطرناك يا ممنوعه يا داراي استفاده دوگانه، از طريق قلمرو يك طرف متعاهد، بدون أخذ مجوز قبلي از آن طرف متعاهد ممنوع ميباشد. طرفهاي متعاهد اين كالاها را كه توسط كارگروه پيگيري كه طبق ماده (10) اين موافقتنامه تشكيل شده است، در پروتكل الحاقي گردآوري و از سوي شوراي هماهنگي اطلاعرساني خواهد گرديد، مشخص خواهند نمود.
ماده7- قواعد حاكم بر حمل و نقل كالاهاي فاسدشدني
طرفهاي متعاهد گذر كالاهاي فاسدشدني در حين عبور از مرزهاي طرفهاي متعاهد را بدون هرگونه تأخير غيرموجه، تسريع و تسهيل خواهند نمود.
ماده8 - مالياتها و عوارض
1- طرفهاي متعاهد بهينهسازي عوارض، مالياتها و ديگر حقوق دولتي، از جمله هزينههاي ناشي از خدمات ارائه شده براي كالاهاي گذري را صرفنظر از ماهيت يا هدف آنها پيگيري خواهند نمود.
2- هزينههاي ناشي از خدمات ارائه شده توسط تأمينكنندگان خدمات ميتواند در مورد كالاهاي گذري وضع گردد.
3- شوراي هماهنگي با ايجاد ساز و كاري به منظور بهينهسازي ميزان هزينهها، عوارض و مالياتها موافقت خواهد نمود.
ماده9- شوراي هماهنگي
1- طرفهاي متعاهد به منظور اجراي اين موافقتنامه، شوراي هماهنگي را با مسؤوليتهاي زير تشكيل خواهند داد:
الف - تنظيم موضوعات مربوط به اعمال و اجراي اين موافقتنامه؛
ب - بررسي موضوعات اقتصادي، سازماني، فني و حقوقي مربوط به ايجاد دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
پ - تدوين پيشنهادهاي مربوط به افزايش جريان گذر كالا و افزايش جذابيت دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
ت - تصويب مسيرهاي دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
ث - تهيه پيشنهادهايي به منظور بهينهسازي هزينههاي حمل و نقل و گذر كالا و مسافر از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي با استفاده گسترده از حمل و نقل چندوجهي
2- شوراي هماهنگي اولين نشست خود را ظرف شش ماه از تاريخ لازمالاجراء شدن اين موافقتنامه به منظور تنظيم قواعد و رويههاي شورا و نيز تعيين نحوه عملكرد كارگروه پيگيري برگزار خواهد نمود.
3- شوراي هماهنگي حداقل سالي يك بار يا بنا به درخواست هر يك از طرفهاي متعاهد، به طور متناوب براساس حروف الفباي انگليسي، در قلمروي طرفهاي متعاهد تشكيل جلسه خواهد داد.
ماده10- كارگروه پيگيري
1- طرفهاي متعاهد ظرف دو ماه پس از لازمالاجراء شدن اين موافقتنامه، كارگروه پيگيري متشكل از نمايندگان خود را تشكيل خواهند داد. اين كارگروه سه ماه پس از تشكيل، به منظور ساماندهي كار خود جلسهاي را برگزار خواهد نمود.
2- كارگروه پيگيري، داراي وظايف زير ميباشد:
الف - تعيين مسيرهاي دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
ب - تهيه مطالعات پيرامون مالياتها، هزينهها و تعرفههايي كه در حال حاضر در بنادر و نقاط مرزي توسط هر طرف متعاهد وضع گرديده و ارائه پيشنهادهايي به منظور افزايش جذابيت دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
پ - تهيه مطالعات مربوط به ايجاد تسهيلات حمل و نقل كالا از طريق قلمرو طرفهاي متعاهد با در نظر گرفتن قرنطينه دامي و نباتي و نيز كالاهاي ممنوعه و داراي محدوديت
ت - تهيه پيشنهادهايي در جهت تحقق اهداف اين موافقتنامه به نحوي كه با قوانين ملي هر طرف متعاهد مغايرت نداشته باشد
ث - تهيه و تدوين پيشنويس برنامهها و پروتكلهاي مرتبط با اين موافقتنامه
ج - تهيه پيشنهادهايي براي هماهنگسازي سياستهاي حمل و نقلي و گذري با هدف توسعه دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي، پايانهها، تأسيسات و زيرساختهاي ضروري (بنادر و نقاط مرزي)
چ - تهيه پيشنهادهايي به منظور افزايش جريان كالاهاي گذري از طريق دالان حمل و نقل و گذر بينالمللي
ح - تهيه گزارشهاي ادواري و جامع درخصوص پيشرفت اجراي اين موافقتنامه
3- كارگروه پيگيري، ميتواند در صورت اقتضاء ، مفاد كنوانسيون بينالمللي ساده و هماهن-گسازي تشريفات گمركي كه در كيوتو در تاريخ 18 مي سال 1973 ميلادي (برابر با 28/2/1352 هجريشمسي) امضاء شد را به همراه متن اصلاح شده آن پيرامون حمل و نقل گذري، بررسي و پيشنهادهاي خود را ارائه نمايد.
ماده11- حل و فصل اختلافات
1- هرگونه اختلاف بين هر يك از طرفهاي متعاهد، ناشي از تفسير يا اجراي اين موافقتنامه از طريق مذاكره بين طرفهاي ذيربط حل و فصل خواهد شد.
2- چنانچه طرفهاي ذيربط در اختلاف، ظرف نه ماه از شروع مذاكرات به توافقي دست نيابند، اختلاف به شوراي هماهنگي ارجاع خواهد گرديد.
3- چنانچه شوراي هماهنگي نتواند اختلاف را ظرف يك سال از زمان ارجاع اختلاف به شورا حل و فصل نمايد، اختلاف از طريق داوري حل و فصل خواهد گرديد. طرفهاي اختلاف درخصوص شيوه داوري توافق خواهند نمود.
ماده12- الحاق
1- اين موافقتنامه براي الحاق هر كشوري، مفتوح خواهد بود.
2- هر كشوري كه قصد الحاق به اين موافقتنامه را داشته باشد، كشور امين اسناد را از قصد خود براي الحاق آگاه خواهد نمود. كشور امين اسناد، مراتب را به طرفهاي مؤسس جهت بررسي، اعلام خواهد نمود.
3- اين موافقتنامه سي روز پس از آن كه كشور امين اسناد آخرين تأييديه مكتوب طرف مؤسس را دريافت نمايد براي كشور ملحقشونده لازمالاجراء خواهد گرديد.
ماده13- كشور امين اسناد
تركمنستان كشور امين اسناد اين موافقتنامه خواهد بود. كشور امين اسناد، نسخههاي تصديق شده اين موافقتنامه را به طرفهاي متعاهد ارسال خواهد نمود. كشور امين اسناد، طرفهاي متعاهد را از الحاق ساير كشورها به اين موافقتنامه و كنارهگيري از اين موافقتنامه، مطلع خواهد نمود.
ماده14- اصلاحات
اين موافقتنامه ميتواند پس از تصويب تمام طرفهاي متعاهد، اصلاح گردد. تمامي اصلاحات پس از امضاء تمامي طرفهاي متعاهد، جزء لاينفك اين موافقتنامه خواهند شد.
ماده15- لازمالاجراء شدن
اين موافقتنامه پس از گذشت سي روز از تاريخ ارائه اطلاعيه كتبي آخرين طرف مؤسس به كشور امين اسناد از طريق مجاري ديپلماتيك مبني بر تصويب يا تكميل تمامي تشريفات قانوني لازم براي لازمالاجراء شدن آن، لازمالاجراء خواهد شد. كشور امين اسناد، طرفهاي ديگر را از اطلاعيههاي مزبور آگاه خواهد نمود.
ماده16- اعتبار
1- اين موافقتنامه به مدت ده سال از تاريخ لازمالاجراء شدن آن معتبر باقي خواهد ماند.
2- هر يك از طرفهاي متعاهد ميتواند با آگاه نمودن كشور امين اسناد از قصد خود مبني بر كنارهگيري از اين موافقتنامه به صورت كتبي، حداقل شش ماه قبل از تاريخ كنارهگيري، از اين موافقتنامه كنارهگيري نمايد.
3- اين موافقتنامه ميتواند با موافقت تمام طرفهاي مؤسس براي دوره زماني مشابه تمديد شود.
[امضاء]
اين موافقتنامه در عشقآباد در تاريخ 5 ارديبهشت 1390 هجري شمسي، برابر با 21 جماديالاول 1432 هجري قمري، برابر با 25 آوريل 2011 ميلادي در يك نسخه اصلي به زبانهاي فارسي، عربي، ازبكي، تركمني، روسي و انگليسي كه كليه متون داراي اعتبار يكسان ميباشند، امضاء گرديد. در صورت اختلاف در تفسير متن انگليسي ملاك خواهد بود.
براي گواهي مراتب بالا، نمايندگان طرفهاي متعاهد كه از سوي رؤساي دولتهاي خود مجاز ميباشند، اين موافقتنامه را امضاء نمودند.
از طرف دولت جمهوري اسلامي ايران
از طرف دولت سلطاننشين عمان
از طرف دولت قطر
از طرف دولت تركنستان
از طرف دولت جمهوري ازبكستان