(مصوب جلسه 673 مورخ 4/8/1389 شوراي عالي انقلاب فرهنگي)
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ـ شوراي فرهنگ عمومي
مصوبه « سند نهضت مطالعه مفيد» كه بنا به پيشنهاد شوراي فرهنگ عمومي، در جلسه 673 مورخ 4/8/1389 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به شرح ذيل به تصويب رسيده است، براي اجراء ابلاغ ميشود.
مقدمه:
نقش والا و حساس مطالعه در تكامل فردي و اجتماعي كه در نهايت به پرورش ابعاد كمالآفرين و آسماني روح بشر نيل ميكند، انكارناشدني است. در بيان اهميت بنيادين كتاب و كتابخواني همين بس كه خداوند نخستين خطاب به آخرين فرستاده خويش را با « اقراء» آغاز كرده است و معجزه خاتم پيامبران كتاب ميباشد. تصريحات مؤكد و مكرر مقام معظم رهبري در باب افزايش مطالعه و كتابخواني همواره بيانگر اهميت اساسي اين ارزش فرهنگي در جامعه ما بوده و ضرورت توجه بيشتر به آن را نشان ميدهد.
در روزگار ما كه رسانههاي گوناگون براي تصرف سرمايه فكر و انديشه انسان گوي سبقت از يكديگر ميربايند، وظيفهاي خطير بر عهده دستگاههاي فرهنگي مربوط به حوزه مطالعه قرار دارد. بدون شك ترويج و گسترش فرهنگ مطالعه مفيد در كشور، در گروه حمايت همهجانبه سازمانها و نهادهاي نظام و توجه خاص مسئولان به اين امر است. طرح نهضت مطالعه مفيد گامي است در اين طريق.
ماده1ـ مفاهيم كليدي
مطالعه: خواندن هر نوع متن مكتوب (نوشتاري: چاپي يا الكترونيكي).
مطالعه مفيد: مطالعهاي مفيد است كه اولاً معطوف به اثر و نتيجه بوده و دستاوردي علمي، عملي (رفتاري)، ذهني و يا قلبي داشته باشد؛ و ثانياً آن دستاورد براي تربيت انگيزه، افزايش تعهد، ارتقاي توانايي ذهني، توسعه دانش كاربردي، ارتقاي مهارت عملي و نهايتاً در جهت پرورش و تعالي فرد در راستاي به فعليت رساندن استعدادهاي الهي وجود او در يكي از چهار زمينه مذكور باشد.
ماده2ـ هدف اصلي
دستيابي به جايگاه ممتاز در جهان از نظر سرانه مطالعه و به خصوص مطالعه مفيد براساس سند چشمانداز بخش فرهنگ عمومي در افق ايران 1404.
ماده3ـ اهداف خرد
1ـ افزايش فضاي كتابخانههاي عمومي به ميزان 8 متر به ازاي هر 100 نفر؛
2ـ فراهمآوري 4 جلد كتاب به ازاي هر نفر در كتابخانههاي عمومي؛
3ـ عضويت 35 درصد جمعيت ايران در كتابخانههاي عمومي؛
4ـ توجه به مطالعه غيردرسي و مفيد در روند آموزش رسمي كشور؛
5 ـ توجه به مطالعه مفيد در برنامههاي اوقات فراغت
ماده4ـ سياستها
1ـ ارتقاي شاخصهاي كتابخانهاي در ابعاد فضا، منابع، عضو و امانت در كتابخانهها؛
2ـ نهادينه كردن مطالعه مفيد به عنوان يك ارزش و عادت عمومي در جامعه؛
3ـ فراهمسازي زيرساختهاي فيزيكي، مجازي و انساني كتابخواني شايسته ايران اسلامي؛
4ـ زمينهسازي براي هدايت محتواي مطالعه آحاد جامعه؛
5 ـ توسعه فعاليتهاي بينالمللي در زمينه توليد متون مكتوب، محتوا، كيفيت چاپ و تأثير آن بر افزايش مطالعه در داخل كشور.
ماده5 ـ طرحها
1ـ نيازسنجي، توليد، تهيه، سفارش و حمايت از توليد متون مكتوب و قومي مطالعه مفيد براي ايرانيان و فارسي زبانان؛
2ـ اختصاص ساعت مطالعه مفيد در برنامه هفتگي و درسي دانشآموزان؛
3ـ ايجاد پيوند مناسب ميان ارتقاي شغلي با سطح مطالعه مفيد و اعتلاي دانش عمومي و تخصصي فرد؛
4ـ ارائه سيرهاي مطالعاتي مفيد براي دانشآموزان و دانشجويان؛
5 ـ تدوين و اجراي طرح جامع مطالعه مفيد براي بانوان؛
6 ـ طراحي و اجراي برنامههاي ويژه و متنوع مطالعه مفيد براي خردسالان كمتر از 4 سال؛
7ـ طراحي و اجراي برنامههاي ويژه مطالعه مفيد براي كودكان قبل از سن دبستان (بين 4 تا 6 سال)
8 ـ اجراي برنامههاي مطالعه مفيد براي گروههاي خاص (سالمندان، نابينايان، ناشنوايان، معلولين جسمي و ذهني و...)؛
9ـ تدوين و اجراي طرح اصلاح فرهنگ فارغالتحصيلي و تقويت فرهنگ عمومي براي كسب دانش در تمام عمر؛
10ـ ايجاد و توسعه كتابخانه جامع مجازي زبان فارسي براي بهرهبرداري ايرانيان و فارسي زبانان جهان؛
11ـ طراحي و استقرار زنجيره كتابخانههاي عمومي در سراسر كشور مطابق نقشه راه توسعه كتابخانهها، با تأكيد بر كتابخانههاي مركزي استان و شهرستان، كتابخانههاي استاندارد، كتابخانههاي روستايي و سيار؛
12ـ طراحي و استقرار معماري جديد كتابخانههاي عمومي در راستاي يادگيري مادامالعـمر، ارتـقاي خلاقـيت و نـوآوري، عضـويت خانوادگـي، توليـد علـم و ايـجاد تعاملات محلي، منطقهاي و اجتـماعي با حفظ حريم زن و مرد و ايجاد فضاي امن براي اعضاء ؛
13ـ تأمين متون مكتوب و منابع مطالعه مفيد متناسب با تقسيمات مخاطبان (سني، جنسيتي، سطح اطلاعات و...)
14ـ برنامهريزي در راهاندازي و ايجاد و مديريت مناسب كتابخانههاي ثابت و سيار در مساجد، مجتمعهاي مسكوني، آپارتمانها، بقاع متبركه و محلهاي تجمع عمومي و مدارس و دانشگاهها و وسايل حمل و نقل عمومي؛
15ـ طراحي، مديريت و هدايت توسعه كتابخانههاي خانگي و همراه؛
16ـ برگزاري انواع جشنوارهها و مسابقات مشوق كتابخواني و نيز معرفي و تبليغ كتابهاي مفيد؛
17ـ استقرار نظام تقدير و تشويق خيرين كتابخانهساز و اهداگران كتاب و فرهنگسازي در اين زمينه؛
18ـ استقرار نظام كنترل كيفي چاپ، فضا، منابع، امانت و...؛
19ـ تدوين و اجراي طرح ارتقاي منزلت اجتماعي كتابداران به عنوان مشاوران امين؛
20ـ احداث فضاي كتابخانههاي عمومي به ميزان نيم متر افزايش در هر سال به ازاي هر 100 نفر؛
21ـ عضويت مردم در كتابخانه با تثبيت نرخ رشد 2% افزايش در هر سال؛
22ـ طراحي و اجراي برنامههاي متنوع راديو و تلويزيوني جهت افزايش انگيزه مطالعه؛
23ـ محروميتزدايي از مناطق محروم در امر مطالعه مفيد و فروشگاههاي كتاب؛
24ـ توجه به معرفي و تبليغ متون مكتوب و محتواي آن در رسانههاي عمومي؛
25ـ تأمين منابع كتابخانههاي دانشجويي و ايجاد كتابخانه در خوابگاههاي دانشجويي؛
26ـ توسعه دامنه كتابخانههاي عمومي از طريق طرح وقف؛
27ـ توسعه نمايشگاههاي ثابت و سيار عرضه متون مكتوب؛
28ـ برنامهريزي براي تحول در دورههاي دانشگاهي كتابداري
ماده6 ـ معرفي و اعضاي كميته
جهت بررسي و پايش تحقق طرح « نهضت مطالعه مفيد» كميته دائمي نهضت مطالعه مفيد مركب از نمايندگان واجد اختيارات لازم از « وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي»، « نهاد كتـابخانههاي عمومي كشـور» ، « وزارت آمـوزش و پروش»، « وزارت عـلوم، تحقيقات و فـناوري»، « سازمان صدا و سيما»، « سازمان تبلـيغات اسلامي»، « ستاد عالـي كانونهاي فرهنگي و هنـري مساجد»، « معاونت برنامهريزي و نظارت راهبردي رياسـت جمهوري»، « سازمان بسيج مستضعفين»، « سازمان ملي جوانان»، « مركز امور زنان و خانواده رياست جمهوري»، « معاونت فرهنگي ستاد كل نيروهاي مسلح كشور»، « شوراي سياستگذاري ائمه جمعه»، « شوراي عالي استانها»، « مركز رسيدگي به امور مساجد»، « كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان» و « جهاد دانشگاهي» تشكيل ميشود.
تبصره ـ ساير دستگاهها و سازمانها بر حسب مباحث مطرح در كميته دعوت خواهندشد.
ماده7ـ رياست و دبيرخانه كميته
رياست كميته به عهده دبير شوراي فرهنگ عمومي كشور و دبيرخانه آن در نهاد كتابخانههاي عمومي كشور مستقر خواهدبود.
ماده8 ـ وظايف كميته
وظيفه تدوين برنامههاي هر يك از طرحها، تنظيم وظايف دستگاههاي مذكور در ماده7، نظارت بر انجام وظايف و رصد تحقق اهداف و طرحها برعهده كميته دائمي نهضت مطالعه مفيد ميباشد. اين كميته همچنين موظف است هر سه ماه گزارش خود را به شوراي فرهنگ عمومي ارائه دهد.
ماده9ـ كميتههاي استاني
به منظور تحقق مفاد طرح « نهضت مطالعه مفيد» در سراسر كشور، كميتههايي با تركيب همطراز در ماده7 در استانها و شهرستانهاي كشور تشكيل ميگردد. رياست اين كميته در استان به عهده رؤساي انجمن كتابخانههاي عمومي استان « استاندار» و در شهرستان « فرماندار» و دبير كميته در استان و شهرستان به ترتيب مديركل و مدير نهاد كتابخانههاي عمومي و دبيرخانه آن نيز در نهاد كتابخانههاي عمومي هر استان و شهرستان مستقر ميگردد.
ماده10ـ گزارش و ارزيابي
هر دستگاه بايستي هر شش ماه يك بار گزارش عملكرد خود را براساس قالبهاي تعيينشده به كميته دائمي نهضت مطالعه مفيد ارائه نمايد تا ميزان پيشرفت شاخصهاي متخذ از اهداف خود تعيين گردد. گزارشهاي وصولي مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفته و نتايج به « شوراي فرهنگ عمومي» ارسال ميگردد.
ماده11ـ
اين مصوبه در 11 ماده و يك تبصره در جلسه 673 مورخ 4/8/1389 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد.
رييس جمهور و رييس شوراي عالي انقلاب فرهنگي ـ محمود احمدينژاد