ماده 21 ـ
مصادر امور مربوطه كه در اين قرارداد نامبرده ميشوند عبارتند از مرزبانان و جانشينان و معاونين آنها.
ماده 22 ـ
دولت شاهنشاهي ايران و دولت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي هر يك مرزبانان و جانشينان و معاونين آنان را تعيينمينمايند.
مرزبانان با يكديگر همكاري كرده و وظايف خودشان را در حدود موازين اين قرارداد انجام ميدهند.
نخستين ملاقات مرزبانان نبايد ديرتر از 14 روز پس از اعتبار يافتن اين قرارداد انجام گيرد.
ماده 23 ـ
تعداد مرزبانان و حوزه عمليات و مقر دائمي آنان طبق پروتكل پيوست اين قرارداد تعيين ميگردد.
نام و نام خانوادگي مرزبانان و جانشينان و معاونين آنها از طريق سياسي به اطلاع طرفين خواهد رسيد.
جانشينان مرزبانان از تمام اختياراتي كه به مرزبانان داده شده است استفاده مينمايند و در غياب مرزبانان وظايف آنها را انجام ميدهند.
در صورت لزوم تغيير تعداد مرزبانان وظايف مقرره آنها يا حوزه عمليات و مقر دائمي آنان كه در پروتكل ضميمه اين قرارداد ذكر شده است طرفينمتعاهدين راجع به اين تغييرات از طريق سياسي اقدام خواهند نمود.
ماده 24 ـ
1ـ مرزبانان محل اقامت دائمي معاونين خود را به يكديگر اطلاع ميدهند. اطلاع راجع به محل اقامت دائمي و حوزه عملياتمعاونين در جلسه اول ملاقات بعد از رسميت يافتن اين قرارداد توسط مرزبانان انجام خواهد شد.
2ـ حدود اختيارات معاونين به وسيله مرزبانان تعيين ميگردد.
3ـ مقر دائمي جانشينان و معاونين مرزبانان و حوزه عمليات آنها ميتواند به وسيله مرزبان مربوطه در طي مدت عمل اين قرارداد تغيير پذيرد.
4ـ هر مرزبان اختيار دارد در مواقع ضروري كارشناساني براي همكاري خود دعوت نمايد.
ماده 25 ـ
به نام اشخاصي كه در ماده (21) اين قرارداد ذكر شده استوارنامههاي كتبي كه به زبان هر دو طرف تنظيم شده به شرح زير صادرميگردد:
به مرزبانان دولت شاهنشاهي ايران و جانشينان و معاونين آنها از طرف رئيس اداره مرزباني كل كشور.
به مرزبانان اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جانشينان و معاونين آنها از طرف رئيس نيروي مرزي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي.
ماده 26 ـ
در صورت تعيين مرزبانان جديد و جانشينان و معاونين آنان مقامات مربوطه طرفين متعاهدتين اهتمام مينمايند كه در جريانكارها وقفهاي حاصل نشود.
ماده 27 ـ
مرزبانان جهت حل و فصل اختلافات و حوادثي كه در مرز پيش ميآيد و مربوط به وظايف آنها است اقدامات لازم را مينمايند. دراينگونه موارد مرزبانان پس از حصول موافقت نظر مشتركاً به اختلافات و حوادث رسيدگي و مراتب را در صورتجلسه قيد مينمايند.
مسائلي كه نسبت به آنها بين معاونين مرزبانان توافق حاصل نشود براي حل و فصل قطعي به مرزبانان احاله ميگردد.
اختلافات و حوادثي كه مرزبانان درباره آنها نتوانند موافقت حاصل كنند از طريق سياسي حل و تصفيه ميگردد. بعلاوه هر مرزبان مختار است به نظريهشخصي هر گونه مسئلهاي كه اهميت زياد دارد براي حل به طريق سياسي احاله نمايد و موضوع را به اطلاع مرزبان مقابل برساند.
مقررات اين ماده مانع از آن نيست مسئلهاي كه به طريق سياسي احاله شده مجدداً براي حل به مرزبانان محول گردد.
ماده 28 ـ
تصميماتي كه متفقاً از طرف مرزبانان جهت فيصله دادن به هر اختلاف و يا حادثهاي اتخاذ ميشود خاتمه يافته تلقي ميگردد.
ميزان خسارات وارده به هر يك از طرفين بر اساس موافقت حاصله راجع به جبران آن بلافاصله بعد از حل اختلاف به وسيله مرزبانان تعيين ميشودترتيب تصفيه خسارات و در صورت لزوم تغيير اين ترتيب از طريق سياسي انجام ميشود.
ماده 29 ـ
مرزبانان و معاونين آنها كارهاي مشترك را حسبالمعمول در جلسات و ملاقاتها انجام ميدهند نسبت به هر جلسه مرزبانانصورتمجلس تنظيم و در آن جريان جلسه و قرارهاي متخذه و موعد انجام آنها را به طور خلاصه منعكس مينمايند.
قرارهاي مرزبانان پس از امضاي پروتكل براي هر دو طرف اجباري و لازمالاجرا بوده و خاتمه يافته تلقي ميگردد.
مرزبانان مسائل كوچك را در صورتي كه هيچيك از آنها اصرار به رسيدگي آن در جلسه مشترك نداشته باشند از طريق مكاتبه بين خود حل و فصلمينمايند.
راجع به هر ملاقات معاونين صورتجلسه كار (آكت) تنظيم ميشود و در آن صورت جلسه اقداماتي كه شده است به تفصيل شرح داده ميشود و درصورت لزوم تصميمات و پيشنهادات نيز ذكر ميگردد.
تصميمات متخذه از طرف معاونين پس از تصويب مرزبانان به موقع اجرا گذارده ميشود.
پروتكلها و صورتجلسههاي كار راجع به جلسات مرزبانان و راجع به ملاقاتهاي معاونين در دو نسخه و هر يك به زبانهاي فارسي و روسي تنظيمميگردد.
ماده 30 ـ
جلسه و يا ملاقات مرزبانان با پيشنهاد يكي از آنها حتيالامكان در تاريخي كه پيشنهاد شده انجام ميگردد.
پاسخ دعوتنامه بايستي حتيالامكان فوري داده شود و در هر صورت بيشتر از 48 ساعت پس از وصول دعوتنامه به طول نيانجامد.
چنانچه تاريخ جلسه يا ملاقات پيشنهادي مورد قبول واقع نشود مرزبان در پاسخ وقت ديگري پيشنهاد مينمايد.
براي جلسه و يا ملاقاتي كه يكي از مرزبانان مرزبان مقابل را دعوت ميكند در صورتي كه عذر موجهي نداشته باشد (بيماري ـ مأموريت ـ مرخصي)مرزبان بايد شخصاً حضور به هم رساند. در صورت وجود عذر موجه به جاي مرزبان جانشين او كه بايستي قبلاً مرزبان طرف مقابل را مطلع سازد حاضرميگردد. با موافقت مرزبان ممكن است جلسه يا ملاقات جانشينان صورت گيرد.
ملاقات معاونين مرزبانان فقط به دستور مرزبانان انجام ميشود.
در جلسه يا ملاقاتهاي مرزبانان يا معاونين آنها منشيها و مترجمين نيز ميتوانند حضور داشته باشند.
ماده 31 ـ
جلسات و ملاقاتهايي كه در ماده (30) همين قرارداد ذكر شده بايد به طور كلي در خاك آن طرف متعاهدي صورت گيرد كه تقاضايتشكيل جلسه يا ملاقات نموده معالوصف در صورتي كه دلايل موجهي ايجاب نمايد مرزبانان ميتوانند اين قاعده كلي را رعايت ننمايند.
جلسه يا ملاقاتها به وسيله مرزبان و يا معاون طرفي كه در خاك آن مذاكره جريان دارد اداره ميگردد.
دستور جلسه بايد با دعوت ملاقات همراه باشد يا از طريق مذاكرات قبلي و يا مبادله مكاتبات تنظيم گردد در موارد فوقالعاده با موافقت طرفين ممكناست مسائلي مورد بررسي قرار گيرد كه در دستور روز جلسه پيشبيني نشده باشد.
ماده 32 ـ
مرزبانان و معاونين آنها ميتوانند طبق موافقت قبلي براي وقوف به ماهيت موضوع بررسي خود را در محل وقوع اختلاف و حوادثمرزي به عمل آورند در اين مورد مرزبانان و معاونين آنها اگر ضرورت ايجاب نمايد ميتوانند كارشناسان ـ مترجمين و شهود و شاكيان را با خود به محلوقوع اختلاف يا حادثه ببرند.
رهبري امور بررسي تحت نظر طرفي خواهد بود كه در خاك آن بررسي به عمل ميآيد.
راجع به بررسيهاي مزبور بايد صورتمجلس كار و يا اسناد ديگري تنظيم شوند كه بعداً به صورتجلسه ضميمه گردد. صورتهاي مجلس كار مزبور و اسنادديگري كه ذكر شد با مراعات مقررات ماده (29) اين قرارداد تنظيم ميگردد.
ماده 33 ـ
مرزبانان موظفند نتيجه اقداماتي را كه طبق تصميمات متخذه در جلسه مشترك يا ملاقات به عمل ميآورند در كمترين مدت به اطلاعيكديگر برسانند.
ماده 34 ـ
مرزبانان طبق توافق متقابل بايد براي تبادلنامهها و همچنين تحويل اشخاص و اموال نقاطي را در مرز تعيين نمايند. تعيين نقاطبراي ملاقاتهاي آنها در اولين جلسه ملاقات مرزبان كه بعد از رسميت يافتن اين قرارداد تشكيل ميشود به عمل خواهد آمد تعداد و محل نقاط ملاقاتهاميتواند با توافق مرزبانان تغيير يابد.
تحويل اشخاص بايد شخصاً به وسيله مرزبانان و يا معاونين آنها اجرا گردد.
مرزبانان و يا معاونين آنها بايد هر بار راجع به محل و وقت براي تحويل اشخاص توافق حاصل نمايند.
تحويل اغنام و احشام در محلي انجام ميگيرد كه آنها از مرز عبور كردهاند تحويل چهارپايان و يا اموال و همچنين مراسلات اداري را رئيس پاسگاه مرزيآن منطقه بر حسب دستور مرزبان ميتواند انجام دهد.
مراسلات اداري بايستي به طور مداوم اعم از روز تعطيل و يا روز استراحت شبانهروزي مبادله گردد.
مرزبانان با موافقت يكديگر نمونه قبض رسيد تنظيم نموده و در مقابل دريافت يا تحويل مراسلات يا چهارپايان و يا اموال ديگر آن را امضاء و به طرفمقابل تسليم مينمايند.
مرزبانان درباره علاماتي كه براي احضار پاسدار مرزي طرف مقابل بايد به كار برده شود با يكديگر قرار لازم را ميگذارند.
ماده 35 ـ
مرزبانان و يا جانشينان آنها يا معاونين ـ منشيها مترجمين و كارشناسان براي انجام مأموريتهاي خود كه مطابق مفاد اين قرارداد باشدميتوانند از مرز عبور نمايند.
مرزبانان و جانشين و معاونين آنها به موجب استوارنامه كه در ماده (25) اين قرارداد پيشبيني شده است داراي عكس و امضاي دارنده آن است وهمچنين به وسيله مرزبانان مقابل رواديد شده ميتوانند از مرز عبور كنند.
(نمونه استوارنامه پيوست شماره 1).
منشيها و مترجمين به وسيله گواهينامه كه اعتبار آن شش ماه است و مرزبان يكي از طرفين به آنها ميدهد از مرز عبور ميكنند اين گواهينامه بايد دارايعكس و امضاي دارنده آن باشد. (نمونه گواهينامه پيوست شماره 2).
كارشناسان و اشخاصي كه وجود آنها براي روشن ساختن موضوعي ضروري است از گواهينامه موقتي استفاده ميكنند و با اين گواهينامه فقط يك بارميتوانند از مرز رفت و آمد نمايند. اعتبار گواهينامه از زمان عبور از مرز فقط 24 ساعت ميباشد. گواهينامه مزبور را مرزبان يكي از طرفين به اشخاصنامبرده ميدهد و به وسيله مرزبان مقابل ويزا ميشود. (نمونه گواهينامه پيوست شماره 3).
ماده 36 ـ
عبور از مرز به وسيله اشخاصي كه در قسمت اول ماده (35) اين قرارداد ذكر شده فقط در نقاطي كه مطابق ماده (34) تعيين شدهانجام ميشود مگر مرزبانان و يا معاونين آنها راجع به عبور از مرز در نقطه ديگري قرار گذاشته باشند.
روز و ساعت عبور از مرز بايد قبلاً و در هر حال 24 ساعت پيش از موعد به نزديكترين پست مرزي طرف مقابل ابلاغ شود كه مشايعتكننده خود را قبلاًبه محل ملاقات اعزام دارد.
مرزبانان و همچنين ساير اشخاصي كه در قسمت اول ماده (35) اين قرارداد ذكر شدهاند در موقع عبور از مرز حق دارند به لباس مقرره خود ملبس بوده واسلحه خويش را همراه داشته باشند.
ماده 37 ـ
مرزبانان و همچنين اشخاص ديگري كه در قسمت اول ماده (35) اين قرارداد ذكر شده با كليه كاغذها و اسنادي كه همراه دارند دارايمصونيت ميباشند.
اشخاص نامبرده حق دارند بدون تأديه حقوق مالياتي و گمركي در خاك طرف مقابل با خود اشياء ضروري كار، وسائل نقليه و اموال ديگر از قبيلخواربار و سيگار و توتون براي مصرف شخصي خود همراه داشته باشند به شرط اين كه در مراجعت دوباره آنها را با خود از مرز خارج نمايند (سواي آنچه كه مصرف شده باشد).
اشخاصي كه در قسمت چهارم ماده (35) اين قرارداد ذكر شدهاند در مدت توقف در خاك طرف ديگر مصونيت داشته و به هيچ صورت بازداشتنميشوند.
ماده 38 ـ
هر يك از طرفين اين قرارداد تمام مخارج ناشيه از انجام مأموريت و وظايفي كه طبق اين قرارداد به وي محول گرديده عهدهدارخواهد بود.
ماده 39 ـ
هر كدام از طرفين نسبت به اشخاص طرف ديگر كه در قسمتهاي يك و چهار از ماده (35) ذكر شده بود و در خاك آن طرف براي انجاموظيفه و براي مأموريت مطابق اين قرارداد ميروند از مساعدتهاي لازم از قبيل وسائل نقليه منزل و وسايل تأمين ارتباط با مصادر امور مربوط خوداستفاده خواهند نمود.