ماده 15
پرداخت كرايه حمل
§ 1ـ كرايه حمل بار كه بر اساس ماده13 محاسبه شده بصورت زير دريافت ميشود:
1) بابت حمل در راهآهنهاي مبداء ـ از فرستنده در ايستگاه مبداء يا براساس مقررات داخلي جاري در راهآهن مبداء.
2) بابت حمل در راهآهنهاي مقصد ـ از گيرنده در ايستگاه مقصد يا بر اساس مقررات داخلي در راهآهن مقصد.
3) بابت حمل در راهآهنهاي ترانزيتي ـ از فرستنده در ايستگاه مبداء يا از گيرنده در ايستگاه مقصد. در صورت حمل از طريق چند راهآهن ترانزيتي، پرداخت كرايه حمل يك يا چند راهآهن ترانزيتي توسط فرستنده و پرداخت بابت ساير راهآهنها توسط گيرنده مجاز است.
ترتيب ذکر شده براي پرداخت کرايه حمل درصورت وجود قراردادهاي مربوطه بين راهآهنها امکانپذير است.
4) بابت حمل در راهآهنهاي ترانزيتي ـ از فرستنده يا گيرنده از طريق کارگزار (شرکت اکسپديتوري، نماينده حمل بار و غيره) که با هريک از راهآهنهاي ترانزيتي جهت پرداخت کرايه حمل قرارداد دارد.
§ 2ـ اگر فرستنده پرداختكرايه حمل در مسير راهآهنهاي ترانزيتي را بعهدهگرفتهباشد، بايد در ستون « پرداخت كرايه راهآهنهاي ترانزيتي توسط فرستنده تقبل شده است» نام اختصاري اين راهآهنها را مطابق با ضميمه 5 ـ 12 درج نمايد.
اگر فرستنده پرداخت كرايه حمل هيچيك از راهآهنهاي ترانزيتي را تقبل نكرده باشد، بايد در بارنامه در ستون « پرداختكرايه راهآهنهاي ترانزيتي توسط فرستنده تقبل شده است» كلمه « خير» را درج نمايد. در صورتيكه فرستنده پرداخت كرايه حمل در راهآهنهاي ترانزيتي را برعهده نگيرد، اين بدان معناست كه كرايه حمل در مسيرهاي ترانزيتي بر عهده گيرنده بوده و ايستگاه مقصد آن را از وي دريافت ميدارد.
چنانچه فرستنده در بارنامه در ستون « پرداخت كرايه حمل در راهآهنهاي ترانزيتي توسط فرستنده تقبل شده است» كلمه « خير» را ننويسد، بدان معناست كه كرايه حمل در مسيرهاي ترانزيتي به گيرنده محول شده و بايستي در ايستگاه مقصد از او دريافت شود.
چنانچه بر اساس تعرفه ترانزيتي حمل و نقل بينالمللي، كرايه حمل در راهآهنهاي ترانزيتي را بايد فرستنده پرداخت نمايد، حواله اين پرداختها به گيرنده مجاز نميباشد. درصورتيكه براساس تعرفه ترانزيتي حمل و نقل بينالمللي كرايه حمل در راهآهنهاي ترانزيتي بعهده گيرنده باشد، پرداخت اين كرايهها توسط فرستنده مجاز نميباشد.
در صورت پرداخت کرايه حمل در راهآهنهاي ترانزيتي از طريق کارگزار (شرکت اکسپديتوري، نماينده حمل بار و غيره) فرستنده بايستي در ستون پرداخت کرايه حمل در راهآهنهاي ترانزيتي توسط فرستنده تقبل شده است در بارنامه يادداشت حاوي نام اختصاري راهآهن ترانزيتي را که بابت آن پرداخت انجام ميشود، نام کارگزاري را که از طريق آن پرداخت حمل در راهآهن ترانزيتي موردنظر انجام ميشود و کد کارگزار را درج نمايد. اطلاعات قيد شده براي هر يک از راهآهنهاي ترانزيتي شرکتکننده در حمل آورده ميشود.
§ 3ـ بهنگام حمل بار بين دو كشور همجوار، هزينههاي مربوط به واگن به واگن نمودن بار به واگنهاي با عرض خط ديگر يا تعويض بوژي واگنها به عرض خط ديگر در ايستگاه مرزي چه اجراي اين عمليات توسط راهآهن تحويل گيرنده (بند 1 از § 6 ماده 13) و يا توسـط راهآهن تحـويلدهنـده (بنـد 2 از § 6 ماده 13) صـورت پذيرد، از گيرنده اخذ ميگردد.
بهنگام حمل بار در راهآهنهاي ترانزيتي، هزينههاي واگن به واگن نمودن بار به واگنهاي با عرض خط ديگر يا تعويض بوژي واگنها به بوژيهاي عرض خط ديگر در ايستگاههاي مرزي راهآهن مبداء و راهآهنهاي ترانزيتي، كه براساس بند 2 از § 6 ماده 13 محاسبه شده است، از فرستنده، گيرنده يا کارگزار (شرکت اکسپديتوري، نماينده حمل بار و غيره) با توجه به اينكه كدام يك از آنها كرايه حمل بار در راهآهنهاي ترانزيتي را پرداخت مينمايد، اخذ ميشود.
هزينههاي مربوط به عمليات واگن به واگن نمودن بار به واگنهاي با عرض خط ديگر يا تعويض بوژي واگنها به بوژيهاي عرض خط ديگر در ايستگاههاي مرزي راهآهن مقصد كه بر اساس بند 1 از § 6 ماده 13 محاسبه شده است، از گيرنده اخذ ميگردد.
§ 4ـ اگر گيرنده از پذيرش بار خودداري ورزد، كليه كرايهها و جريمههاي مربوط به حمل اين بار، توسط فرستنده پرداخت ميشود.
§ 5 ـ درصورت اعمال ناصحيح تعرفهها يا اشتباه در محاسبه كرايه حمل و نيز در صورت عدم اخذ كرايه، كسري پرداخت بايستي پرداخت و اضافه دريافت بايد مسترد شود. محاسبه كسريها و اضافه پرداختيهاي مربوط به كرايه حمل براساس نرخهاي تعرفههائي كه در لحظه انعقاد قرارداد حمل جاري بودهاند، انجام ميشود.
راهآهني كه با فرستنده يا گيرنده تسويه حساب ميكند، كسريها را اخذ يا اضافه پرداختيها را طبق مقررات داخلي جاري در اين راهآهن، مسترد ميکند.
اگر كسريها و اضافه پرداختيها تا 5 فرانك سوئيس باشد، احتياج به دريافت يا استرداد ندارد.
§ 6 ـ كرايه حمل و جريمهها توسط راهآهنها و به ارز كشوري كه پرداخت در آن صورت ميپذيرد، اخذ ميگردد.
اگر كرايه حمل به ارز كشور اخذكننده قيد نشده باشد، اين كرايه حمل به ارز اين كشور طبق نرخ روز و محل پرداخت، تبديل ميشود.
§ 7 ـ در صورتيکه بين ايستگاههاي راهآهنهاي دو كشور همجوار تعرفه مستقيم مقرر شده باشد که ترتيب ديگري براي اخذ كرايه حمل پيشبيني کرده باشد شرايط اين ماده بكار برده نميشود.
ماده 16
عندالتأديه و وام
عندالتأديه و وام مجاز نميباشد.
ماده 17
تحويل بار. جستجوي بار
§ 1ـ با ورود بار به ايستگاه مقصد، راهآهن موظف است بار، اصل بارنامه و برگه اعلام ورود بار (برگههاي 1 و5 بارنامه) را بعد از پرداخت كليه كرايه حمل پيشبيني شده در بارنامه توسط گيرنده، به گيرنده تحويل دهد و گيرنده بار نيز موظف است كرايه حمل را پرداخت و بار را تحويل گيرد.
بر اساس مقررات داخلي جاري در راهآهن مقصد، تحويل بار قبل از پرداخت كرايه حمل توسط گيرنده بار امكانپذير است.
گيرنده تنها در مواردي ميتواند از تحويل بار خودداري نمايد كه كيفيت بار در نتيجه آسيبديدگي، فاسد شدن يا ديگر عوامل چنان تغيير كند كه امكان استفاده كامل يا بخشي از آن براي منظور اوليه وجود نداشته باشد.
§ 2ـ گيرنده بايد كليه پرداختهايي را كه در بارنامه درج شده است به راهآهن پرداخت نمايد، حتي اگر بخشي از بار قيد شده در بارنامه وجود نداشته باشد. در اين صورت گيرنده حق دارد با تنظيم ادعانامه طبق ماده 29 مبلغي را که طبق بارنامه بابت بخش تحويل نشده بار پرداخت نموده، باز پس گيرد.
§ 3ـ بارهاي مظروف كه وزن آنها بهنگام بستهبندي تعيين و روي هر بسته بار نوشته ميشود و نيز بستههاي بار داراي وزن استاندارد يكسان با ظرفهاي سالم و بستهبندي كامل بدون توزين تحويل ميگردند.
§ 4ـ در ساير موارد تحويل بار براساس مقررات داخلي جاري راهآهن مقصد انجام ميگيرد.
§ 5 ـ چنانچه ظرف مدت 30 روز پس از انقضاي مهلت تحويل، بار بدست گيرنده نرسيده باشد، فرستنده يا گيرنده حق دارد از راهآهن بخواهد كه عمليات جستجو را آغاز كند.
درخواست جستجوي بار را فرستنده به ايستگاه مبداء يا گيرنده به ايستگاه مقصد حداكثر ظرف 3 ماه پس از انقضاي مهلت تحويل بار طي فرم ضميمه 15 در دو نسخه همزمان با تحويل نسخه دوم بارنامه (برگه 3 بارنامه) يا اصل بارنامه و برگه اعلام ورود بار (برگههاي 1 و 5 بارنامه) تحويل ميدهند.
ايستگاه مبداء يا مقصد با زدن مهر تاريخ دار و امضاي كارمندي كه درخواست را در ايستگاه تحويل گرفته، برروي هر دو نسخه درخواست، دريافت آنرا تائيد ميكند؛ يك نسخه از آن به درخواستكننده باز گردانده ميشود.
درخواست جستجوي بار به معناي اقامه دعوي طبق ماده 29 نميباشد.
§ 6 ـ اگر بار ظرف 30 روز پس از انقضاي مهلت تحويل بار که طبق ماده 14 محاسبه شده تحويل گيرنده نشده باشد و ايستگاه مقصد در ستون « شرح بار» نسخه دوم بارنامه (برگه 3 بارنامه) يا در اصل بارنامه و برگه اعلام ورود بار (برگههاي 1و5 بارنامه) كه توسط گيرنده تحويل شده است، عبارت « بار نرسيده است» را بنويسد، گيرنده ميتواند آن را مفقود شده تلقي نمايد. عبارت مذکور بايستي با مهر تاريخدار ايستگاه مقصد تائيد شود.
اما اگر بار بعد از انقضاي مهلت مقرر به ايستگاه مقصد برسد، ايستگاه بايستي مراتب را به اطلاع گيرنده بار برساند. گيرنده موظف است درصورتيكه ورود كالا حداكثر 6 ماه پس از انقضاي مهلت تحويل باشد، بار را تحويل گرفته، مبالغي را كه بعنوان جبران خسارت بابت مفقود شدن بار و استرداد كرايه حمل و ساير هزينههاي مربوط به حمل بار دريافت نموده است، به راهآهن مسترد نمايد.
اگر جبران مفقود شدن و هزينههاي مربوط به حمل بار به فرستنده پرداخت شده است، وي بايد اين مبالغ را به راهآهن بازگرداند. ضمناً گيرنده حق دارد شكايتي مبني بر پرداخت جريمه بابت تاخير در تحويل بار و نيز جبران خسارت مفقودشدن جزئي از بار، كسري وزن، آسيبديدگي، فسـاد بار پيـدا شده يا از بين رفتن كيفيت بار به هر دليـل ديگر را به راهآهن ارائه دهد.
ماده 18
صورتمجلس بازرگاني
§ 1ـ چنانچه راهآهن در زمان حمل بار يا تحويل بار اقدام به بازرسي وضعيت بار، وزن آن يا تعداد عدلها و نيز كنترل وجود بارنامه بنمايد، موظف است درصورت بروز موارد ذيل صورتمجلس بازرگاني به شرح ذيل تنظيم نمايد:
1) زماني كه بار بطور كامل يا جزئي از آن مفقود شده و يا كسري وزن داشته، آسيبديده، فاسد شده يا به علل ديگر افت كيفيت داشته باشد؛
2) زماني كه مشخصات و اطلاعات اشاره شده در بارنامه با بار واقعي از لحاظ نام، وزن، تعداد عدلهاي بار، علائم (ماركها) و شمارههاي عدلهاي بار، نام گيرنده و ايستگاه مقصد، مغايرت داشته باشد؛
3) فقدان بارنامه بار مربوطه يا تعدادي از برگهاي آن يا فقدان خود بار بر اساس مندرجات بارنامه مربوطه؛
4) فقدان يا كم بودن وسايل باربندي متعلق به فرستنده براساس اطلاعات مندرج در بارنامه.
درصورت مشاهده واگن خالي خصوصي يا استيجاري بدون بارنامه يا مشاهده بارنامه بدون واگن نيز صورتمجلس بازرگاني تنظيم ميگردد.
ايستگاهي كه يك يا چند مورد از موارد فوق را مشاهده ميكند طبق فرم ضميمه 16 صورتمجلس بازرگاني تنظيم مينمايد.
اما صورتمجلس بازرگاني فقط درصورتي تنظيم ميشود كه اشكالات و خرابيهاي فوقالذكر از زمان پذيرش بار براي حمل تا زمان تحويل آن به گيرنده ممکن است پيش آمده باشند.
ايستگاه بايد در مورد تنظيم صورتمجلس بازرگاني در ستون « صورتمجلس بازرگاني» بارنامه مراتب را درج نمايد.
§ 2ـ اگر گيرنده در هنگام تحويل بار هر نوع اشكال اشاره شده در § 1 اين ماده را مشاهده نمايد و اين درحالي باشد كه راهآهن درخصوص اين اشكال صورتمجلس بازرگاني تنظيم نكرده باشد، گيرنده موظف است بلافاصله از ايستگاه مقصد بخواهد تا صورتمجلس بازرگاني تنظيم نمايد.
ايستگاه مقصد ميتواند از تنظيم صورتمجلس بازرگاني در موارد ذيل خودداري ورزد:
1) بوجود آمدن اشكال مورد نظر از زمان تحويل بار براي حمل تا زمان تحويل آن به گيرنده غيرممکن باشد؛
2) كاهش وزن بار از معيار اشاره شده در § 5 اين ماده تجاوز نكند.
§ 3ـ اگر مقررات داخلي جاري راهآهن مقصد، تنظيم صورتمجلس بازرگاني بعد از تحويل بار به گيرنده را مجاز بداند، آنگاه گيرنده حق دارد حتي پس از تحويل بار به ايستگاه مقصد مراجعه و تقاضاي تنظيم صورتمجلس بازرگاني بنابر اشكالات قيد شده در § 1 اين ماده را كه رؤيت آنها از طريق بازديد ظاهري بهنگام تحويل بار ممکن نبوده است را، نمايد. اين درخواست از ايستگاه مقصد بايستي توسط گيرنده و بلافاصله پس از تعيين خرابي بار توسط وي و حداكثر ظرف 3 شبانه روز پس از تحويل بار، صورت پذيرد. تا قبل از تنظيم صورتمجلس بازرگاني توسط ايستگاه مقصد، گيرنده نبايد وضعيت بار را تغيير دهد، مشروط برآنكه اين تغيير وضعيت براي محافظت بار در برابر افزايش خرابي ضروري نباشد. گيرنده بايد پلمپهايي را که از واگن، كانتينر، اتومبيل، خودروها و ساير ماشينآلات پس از تحويل بار به وي برداشته است، به ايستگاه مقصد تحويل دهد.
ايستگاه مقصد ميتواند از تنظيم صورتمجلس بازرگاني در موارد زير خودداري ورزد:
1) چنانچه طبق مقررات داخلي جاري در راهآهن مقصد، تنظيم صورتمجلس بازرگاني بعد از تحويل بار ممنوع باشد؛
2) مراجعه گيرنده به ايستگاه مقصد بلافاصله پس از تعيين خرابي توسط او انجام نشده و در محدوده 3 شبانه روز پس از تحويل بار صورت نگرفته باشد؛
3) چنانچه وضعيت بار توسط گيرنده تغيير كرده باشد، درصورتيكه انجام اين عمل براي حفظ بار از افزايش خرابي ضروري نبوده است؛
4) بوجود آمدن اشكال مورد نظر از زمان تحويل بار براي حمل تا زمان تحويل آن به گيرنده غيرممکن باشد؛
5) در صورتيکه کاهش وزن بار از معيار مذکور در § 5 اين ماده بيشتر نباشد.
6) گيرنده پلمپهاي باز شده از واگن، كانتينر، اتومبيل، تراكتور يا ساير خودروها را به ايستگاه مقصد تحويل ندهد.
§ 4ـ اگر ايستگاه مقصد هنگام بررسي تقاضاي گيرنده در مورد تنظيم صورتمجلس بازرگاني که بر اساس §§ 2 يا 3 اين ماده ارائه شده است مشخص نمايد كه درخواست گيرنده بيپايه و اساس بوده، آنگاه ايستگاه مقصد حق دارد از گيرنده بابت هزينههاي مربوط به بررسي اين درخواست، تقاضاي غرامت كند و نيز تقاضاي پرداخت جريمه توسط گيرنده را بنمايد، البته اگر اين امر در مقررات داخلي جاري در راهآهن مقصد پيشبيني شده باشد.
§ 5 ـ اگر در طول مسير يا در ايستگاه مقصد، بهنگام کنترل وزن بار ذكر شده در § 1 ماده 24 که در اثر خواص طبيعي و ويژه خود بار وزن آن در زمان حمل در معرض کاهش است، کاهش وزن بار در مقايسه با وزن مذکور در بارنامه بوجود آمده باشد، در اينصورت صورتمجلس بازرگاني در مورد كاهش وزن بار تنها در موارديكه اين كاهش بار از معيار تعيين شده در § 1 ماده 24 افزايش يابد، بايد تنظيم گردد. اگر کسري وزن بار تعيينشده بهنگام حمل از معيار مقرر در § 1 ماده 24 بيشتر نشود، آنگاه نبايد صورتمجلس بازرگاني تنظيم نمود؛ دراين حالت اطلاعات مربوط به وزن تعيين شده بهنگام حمل در ستون « يادداشت راهآهن» بارنامه درج ميگردد.
اگر در مسير حركت يا در ايستگاه مقصد، بهنگام کنترل وزن باري که در اثر خواص طبيعي و ويژه وزن آن در زمان حمل در معرض کاهش نبوده باشد و اختلاف وزن با وزن مندرج در بارنامه پيش آمده باشد، آنگاه صورتمجلس بازرگاني درخصوص كاهش وزن بار تنها در مواقعي تنظيم ميشود كه اختلاف وزن با بارنامه بيش از 2/0% باشد. اگر اختلاف وزن بار تعيين شده در بازرسي با وزن قيد شده در بارنامه کمتر از 2/0% باشد، آنگاه وزن بار قيد شده در بارنامه، صحيح تلقي ميگردد. براي بارهاي اضافي (اضافه بار) هم بهمين ترتيب عمل ميشود.
§ 6 ـ صورتمجلس بازرگاني توسط افراد مسؤول ايستگاه اشاره شده در فرم ضميمه 16 امضاء ميگردد. هنگام تنظيم صورتمجلس بازرگاني در ايستگاه مقصد، اين صورتمجلس بايد توسط گيرنده يا شخص تامالاختياري كه بار را تحويل ميگيرد، امضاء شود.
اگر گيرنده با مفاد صورتمجلس بازرگاني موافق نباشد، او ميتواند نقطه نظرات خود را در آن بنويسد، البته اگر مقررات داخلي جاري در راهآهن مقصد اين امر را مجاز بداند.
§ 7 ـ براي تعيين علل و ميزان مفقود شدن، كسري وزن بار، آسيبديدگي، فساد يا افت كيفيت بار بنا به هر دليل، و نيز به منظور تعيين ميزان خسارت، ميتوان براساس مقررات و قوانين داخلي كشور مقصد، تحقيقات لازم را بعمل آورد.
§ 8 ـ يك نسخه از صورتمجلس بازرگاني طبق ترتيب پيشبيني شده در مقررات داخلي جاري در راهآهن مقصد، به گيرنده تحويل داده ميشود.
§ 9 ـ مفاد و شرايط § 2 تا § 8 اين ماده كه به گيرنده بار مربوط ميشوند، براي فرستنده نيز معتبر خواهد بود، البته اگر بار طبق بند 1 از § 2 ماده 20 به آدرس فرستنده عودت داده ميشود يا براي شخص ثالث ارسال گردد، اگر بار براساس مقررات داخلي قيدشده در § 3 ماده 21، به وي تحويل ميگردد.
ماده 19
حق گرو نگاهداشتن بار توسط راهآهن
§ 1ـ به منظور پرداخت كليه هزينههاي ناشي از قرارداد حمل، راهآهن حق دارد بار را گرو نگاه دارد. اين حق تا زماني كه بار در اختيار راهآهن است، نافذ ميباشد.
§ 2ـ چگونگي گرو نگاه داشتن بار، طبق مقررات و قوانين داخلي همان كشوري كه بار بايد در آن تحويل شود، مشخص ميگردد.