ماده 1ـ
به منظور افزايش سهم حمل و نقل ريلي از طريق جذب و گسترش سرمايهگذاريهاي مورد نياز و ارتقاء بهرهوري و ارائه خدمات مطلوب به مشتريان با حفظ مالكيت دولت بر شبكه ريلي به شركتهاي حمل و نقل ريلي خصوصي و تعاوني و شركتها و مؤسسات معتبر در ارائه خدمات وابسته به آن اجازه داده ميشود تا از شبكه حمل و نقل ريلي و تأسيسات و امكانات مربوطه با رعايت اين قانون و مقررات و ضوابط مربوطه بهرهبرداري كنند.
تبصره1ـ شركت حمل و نقل ريلي شخصيت حقوقي است كه توسط اشخاص حقيقي و حقوقي با اخذ مجوز از شركت راهآهن جمهوري اسلامي ايران كه در اين قانون راهآهن ناميده ميشود و با تأمين ناوگان (لكوموتيو و يا واگن) موردنياز به منظور جابجايي (كالا، مسافر) تأسيس ميگردد.
آييننامه تأسيس و فعاليت شركتهاي حمل و نقل ريلي و همچنين مشخصات فني ناوگان مجاز به سير در شبكه حداكثر ظرف مدت دو ماه به تصويب وزير راه و ترابري ميرسد.
تبصره2ـ شرايط و نحوه بهرهبرداري شركتها و مؤسسات معتبر در امر خدمات وابسته به حمل و نقل ريلي در چارچوب قوانين موجود و اين قانون خواهد بود و آئيننامه اجرايي آن به تصويب وزير راه و ترابري ميرسد.
تبصره3ـ خدمات وابسته به حمل و نقل ريلي شامل سرويسهاي مرتبط با امر ناوگان و شبكه، امور پايانههاي تعميرات، امور بهرهبرداري از ناوگان و پشتيبانيهاي فني و مهندسي و سيستمهاي كنترل و ناوبري قطار و كليه تجهيزات و سرويسهاي فني تعمير و نگهداري خطوط و شبكه ريلي و سرويسهاي ارتباطي (مخابراتي) و علائم ميباشد.
تبصره4ـ شركت حمل و نقل ريلي ميتواند با اخذ مجوز از مراجع ذيربط در ديگر شقوق حمل و نقل نيز فعاليت نمايد.
ماده 2ـ
به منظور حفظ ايمني تردد ناوگان ريلي، شرايط و دستورالعملهاي فني و ايمني مرتبط با سير و حركت وسايل نقليه ريلي توسط هيأتمديره راهآهن تهيه و ابلاغ ميگردد و شركتهاي بهرهبردار خطوط مكلف به رعايت آنها ميباشند. راهآهن موظف به نظارت بر اجراي كامل ضوابط و مقررات و دستورالعملهاي فني و ايمني حركت خواهدبود.
ماده 3ـ
راهآهن موظف است تا تردد ريلي را به گونهاي برنامهريزي، هدايت و كنترل كند كه سير و حركت ناوگان متعلق به كليه شركتهاي حمل و نقل ريلي (اعم از دولتي و غيردولتي) در شرايط يكسان از نظر تعرفه دسترسي و استفاده از شبكه امكانپذير گردد.
ايجاد محدوديت عبور واگن هريك از شركتها توسط راهآهن به جز موارد تعيين شده در مقررات ايمني حركت و ظرفيت خطوط، تخلف محسوب ميشود و در صورت بروز هرگونه خسارت ناشي از اين محدوديت براي شركتهاي حمل و نقل ريلي و تأييد آن توسط مراجع ذيصلاح، راهآهن مكلف به جبران آن است.
ماده 4ـ
تعيين مقررات و استانداردهاي مربوط به توليد، واردات و تعمير و نگهداري ناوگان ريلي بر عهده راهآهن ميباشد و دستگاههاي نظارت كننده و كليه توليدكنندگان و واردكنندگان مربوطه مكلف به رعايت آن هستند.
ماده 5 ـ
راهآهن موظف است به منظور استفاده از ظرفيت مازاد ارتباطي موجود از شبكه ارتباطي اختصاصي خود نسبت به ارائه سرويسهاي ارتباطي با سيم و بيسيم، انتقال دادهها به شركتهاي خصوصي اقدام نمايد.
آئيننامه مربوطه، حداكثر ظرف دو ماه به تصويب وزير راه و ترابري ميرسد.
ماده 6 ـ
تعرفه بهرهبرداري از شبكه ريلي كشور به منظور عبور يك يا چند واگن و يا يك قطار كامل (باري يا مسافري) به صورت باردار يا خالي از روي شبكه ريلي بر حسب وزن، ظرفيت و طول واگن، طول و ابعاد كالاي بارگيري شده در واگنهاي ويژه، مسير حركت، شرايط مسير و ديگر عوامل مؤثر در اين راستا و همچنين سرويسهاي ارتباطي، به موجب آييننامهاي خواهد بود كه توسط هيأتمديره راهآهن تهيه و با تصويب وزير راه و ترابري لازمالاجراء است.
تبصره1ـ نرخ بهرهبرداري از شبكه ريلي بايستي به گونهاي تعيين شود كه ضمن تأمين هزينههاي بهرهبرداري از شبكه در بخش ريلي براي صاحبان كالا و سرمايهگذاران نسبت به ديگر شقوق حمل و نقل داراي مزيت باشد.
تبصره2ـ با توجه به مزيتهاي حمل و نقل ريلي و در صورت عدم تكافوي نرخ بهرهبرداري براي تأمين هزينههاي نگهداري شبكه، دولت ميتواند از سال 1385 اعتبارات مورد نياز اين شيوه از حمل و نقل را همانند هزينههاي نگهداري تأسيسات زيربنايي ساير شقوق حمل و نقل، در بودجههاي سنواتي از محل صرفهجويي مصرف سوخت منظور نمايد.
ماده 7ـ
راهآهن مكلف است با برنامهريزي و رعايت مقررات مالي واگنهاي حمل و نقل بار و مسافر خود را با زمانبندي مناسب به گونهاي كه در امر حمل و نقل ريلي كالا و مسافر خللي ايجاد نشود به شركتهاي حمل و نقل ريلي واگذار نمايد.
تبصره ـ اجاره دادن نيروي كشش به وسيله راهآهن با رعايت مقررات و شرايط يكسان به شركتهاي حمل و نقل ريلي با اخذ هزينههاي عملياتي بلامانع است.
ماده 8ـ
شركتهاي حمل و نقل ريلي بار با انعقاد قرارداد حمل و صدور بارنامه و شركتهاي حمل و نقل ريلي مسافر با صدور بليط توسط شركت و يا نمايندگي مجاز طرف قرارداد آنان در مقابل صاحبان كالا و يا مسافران مسؤوليت دارند.
تبصره1ـ حدود مسؤوليت شركتهاي حمل و نقل در مقابل صاحبان كالا و يا مسافران و نحوه ايفاي آن در چارچوب قوانين موجود و اين قانون است كه آئيننامه اجرايي آن به تصويب وزير راه و ترابري ميرسد.
تبصره2ـ براي هر واگن يك بارنامه و براي هرمسافر يك بليط جداگانه صادر ميشود.
تبصره3ـ راهآهن با پذيرش ناوگان شركتهاي حمل و نقل ريلي مسؤول حفظ و نگهداري ناوگان و تأمين سلامت سير آنان ميباشد.
تبصره4ـ بارنامه و بليط مسافرين به صورت متحدالشكل توسط هيأتمديره راهآهن تهيه ميشود و چگونگي تنظيم و صدور بارنامه و بليط به موجب دستورالعمل مصوب هيأتمديره راهآهن خواهد بود.
ماده 9ـ
نرخ حمل و نقل ريلي بار متناسب با حمل و نقل جادهاي به صورت توافقي فيمابين صاحبان كالا و شركتهاي حمل و نقل ريلي تعيين و اجرا خواهد شد. بهاي بليط مسافرين توسط شركتهاي حمل و نقل ريلي در هر مسير و برحسب نوع و درجه واگن، قطار و خدماتي كه ارائه ميشود تعيين و پس از تأييد هيأتمديره راهآهن به مرحله اجرا درميآيد.
ماده 10ـ
شركتهاي حمل و نقل ريلي مكلف به رعايت كليه مقررات، ضوابط و دستورالعملهايي هستند كه در چارچوب قوانين كشور توسط هيأتمديره راهآهن تهيه و ابلاغ ميگردد.
ماده 11ـ
هرواگن و لكوموتيو موضوع ماده (1) داراي يك سند رسمي و داراي شماره مخصوص خواهد بود كه توسط هيأتمديره راهآهن به نام مالك صادر خواهد شد. اين سند قابل ترهين ميباشد به طوري كه با اعلام ذينفع، اسناد واگن و لكوموتيو توسط هيأتمديره راهآهن به نام ذينفع و يا فردي كه او تعيين خواهد كرد، تغيير خواهد يافت.
[امضاء]
قانون فوق مشتمل بر يازده ماده و چهارده تبصره در جلسه علني روز چهارشنبه مورخ ششم مهرماه يكهزاروسيصدوهشتادوچهار مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 20/7/1384 به تأييد شوراي نگهبان رسيد.
رئيس مجلس شوراي اسلامي ـ غلامعلي حداد عادل