با شناخت اينكه آلايندههاي پايدار داراي خصوصيات سميّت، مقاومت در برابر تجزيه، در بدن موجودات زنده تجمع يافته و از طريق هوا، آب و گونههاي مهاجر، در بين مرزهاي بينالمللي جابجا شده و در مكانهاي بسيار دورتر از محل رهاشدن آنها در اكوسيستمهاي آبي و خشكي انباشته شده و رسوب ميكنند؛ با اطلاع از مخاطرات بهداشتي خصوصاً در كشورهاي در حال توسعه در اثر تماس مستقيم با آلايندههاي آلي پايدار به ويژه اثرات آنها روي زنان و متعاقباً روي نسلهاي آينده؛ با تصديق اينكه زيست بوم اقيانوسها و جوامع بومي به خاطر تأثيرات سوء آلايندههاي آلي پايدار در معرض خطر بوده و آلودگي موادغذايي بومي آنان نيز به عنوان يك موضوع بهداشت عمومي مدنظر ميباشد، با اذعان به نياز به اقدامات جهاني درخصوص آلايندههاي آلي پايدار؛ با توجه خاص به تصميمگيري 19/13 (C) مورخ 7 فوريه 1997 ميلادي برابر با (18 بهمن 1376 هجري شمسي) شوراي حكام برنامه محيط زيست سازمان ملل درخصوص شروع اقدامات بينالمللي در جهت حفاظت سلامت انسانها و محيط زيست از طريق اتخاذ تدابيري كه سبب كاهش و يا حذف انتشار و تخليه آلايندههاي آلي پايدار ميشود؛ با يادآوري مقررات مناسب در ارتباط با معاهدات زيست محيطي بينالمللي مرتبط، خصوصاً كنوانسيون روتردام درخصوص آئين اعلان رضايت قبلي براي آفتكشها و برخي مواد شيميايي خطرناك در تجارت بينالمللي و كنوانسيون بازل درخصوص كنترل حمل و نقل برون مرزي پسماندهاي ويژه و دفع آنها از جمله موافقتنامههاي منطقهاي كه در چارچوب ماده (11) آن كنوانسيون تدوين شده است؛ همچنين با يادآوري بيانيه ريو درخصوص محيط زيست، توسعه و دستور كار 21؛ با تصديق اينكه احتياطات لازم درخصوص نگرانيهاي همه اعضاء تحت شمول اين كنوانسيون مورد توجه قرار ميگيرد؛ با شناخت اينكه اين كنوانسيون و ديگر توافقنامههاي بينالمللي در زمينه تجارت و محيط زيست همديگر را متقابلاً حمايت ميكنند؛ با تأييد اينكه كشورها بر طبق منشور سازمان ملل و اصول حقوق بينالملل درخصوص بهرهبرداري از منابع اختصاصي مطابق با سياستهاي توسعهاي و زيست محيطي خود حق حاكميت داشته، مسـؤول تضمين اينكه فعاليتهـايي كه در قلمرو يا كنترل آنهـا انجـام ميشود، سبب صـدمه زدن به محيط زيست ديگر كشورها يا مناطق آن سوي مرزهاي ملي نخواهد شد، ميباشند؛ با احتساب مقتضيات و خصوصاً الزامات كشورهاي در حال توسعه، مخصوصاً كشورهاي كمتر توسعه يافته و كشورهايي با اقتصاد در حال گذر، كه بطور خاص نياز بهتقويت تواناييهاي آنان براي مديريت مواد شيميايي و از جمله انتقال فنآوري، تأمين كمكهاي فني و مالي و ارتقاء سطح همكاريهاي بين بخشي دارند؛ با احتساب كامل برنامه اقدام براي توسعه پايدار كشورهاي در حال توسعه و جزيرهاي كوچك، كــه در باربادوس در تـاريخ 6 مـي 1994 ميلادي برابر بـا (16 ارديبهشت 1373 هجري شمسي) به تصويب رسيد؛ با توجه به تواناييهاي كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته به صورت متعارف و مسؤوليتهـاي كلي و متمايز كشـورها به نحـوي كه در اصـل 7 بيانيه ريو درخصـوص محيط زيست و توسعه بيان شده است، با شناسائي مشاركت بخشهاي خصوصي و سازمانهاي غيردولتي كه ميتواند سبب دستيابي به كاهش و يا حذف انتشار و تخليه آلايندههاي آلي پايدار گردد؛ با تأكيد بر اهميت تقبل مسؤوليت توليدكنندگان آلايندههاي آلي پايدار به منظور كاهش اثرات زيانآور ايجاد شده توسط محصولات آنان و اطلاعرساني به مصرفكنندگان، دولتها و عموم مردم مرتبط با خصوصيات مخاطرهآميز اين مواد شيميائي؛ با توجه خاص به لزوم اتخاذ تدابير لازم براي جلوگيري از اثرات زيانبار ايجاد شده توسط آلايندههاي آلي پايدار در تمـام مراحل چرخه عمر آنها؛ با تأكيد مجـدد بر اصل (16) بيانيه ريو درخصوص محيط زيست و توسعه كه بيانگر اين مطلب است كه مقامات ملي بايد به منظور جهاني شدن هزينههاي زيست محيطي داخلي و استفاده از ابزار اقتصادي با مدنظر قراردادن اين نگرش كه ايجادكنندگان آلودگي بايد هزينههاي آلودگي را بر طبق خواستههاي عمومي و بدون لطمه زدن به تجارت و سرمايهگذاري بينالمللي تحمل نمايند؛ با تشويق اعضائي كه داراي مقررات و طرحهاي ارزيابي توسعهاي براي آفتكشها و مواد شيميايي صنعتي نميباشند به منظور تدوين چنين طرحهايي؛ با شناخت اهميت توسعه و كاربرد فرآيندها و مواد شيميايي جايگزين سازگار با محيط زيست و تعيين اهميت حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست از اثرات مضر آلايندههاي آلي پايدار؛ به شرح زير موافقت مينمايند كه:
ماده 1ـ
هدف
با توجه به نگرش محتاطانهاي كه در اصل (15) بيانيه ريو درخصوص محيط زيست و توسعه بيان شده هدف اين كنوانسيون حفاظت سلامت انسان و محيط زيست در مقابل آلايندههاي آلي پايدار ميباشد.
ماده 2ـ
تعاريف
از نظر اين كنوانسيون:
الف ـ « عضو» به يك كشور يا يك سازمان وحدت اقتصادي منطقهاي اطلاق ميشود كه محدوديتهاي اين كنوانسيون و اجراي آن را تقبل نموده است.
ب ـ « سازمان وحدت اقتصادي منطقهاي» به يك سازمان متشكل از كشورهاي مستقل از يك منطقه معين گفته ميشود كه اعضاء آن اختيارات خود درخصوص مسائل ناشي از اين كنوانسيون را بدان تفويض نموده و براساس آن، سازمان اختيار دارد بر طبق مقررات داخلي خود براي امضاء، تصويب، قبول يا تأييد يا الحاق به اين كنوانسيون اقدام نمايد.
ج ـ « اعضاء حاضر و رأيدهنده» به معناي اعضاء حاضر و داراي يك رأي مثبت يا منفي ميباشد.
ماده 3 ـ
تدابير لازم براي كاهش يا حذف انتشار از توليد و استفاده عمدي
1ـ هر عضو بايد:
الف ـ فعاليتهاي زير را ممنوع و يا تدابير رسمي و قانوني لازم را براي جلوگيري از موارد زير انجام دهد:
(1) ـ توليد و استفاده از مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) براساس مقررات آن ضميمه، و
(2) ـ واردات و صادرات مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) بر طبق مقررات بند (2) و
ب ـ توليد و استفاده از مواد شيميايي مندرج در ضميمه (ب) بر طبق مقررات آن ضميمه محدود شود.
2ـ هر عضو بايد اقداماتي انجام دهد تا اطمينان حاصل آيد كه:
الف ـ واردات يك ماده شيميايي مندرج در ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) انجام شده فقط:
(1) ـ با هدف دفع كاملاً زيست محيطي به نحوي كه در جزء (1) بند (د) از ماده (6) بيان شده، يا
(2) ـ براي يك كاربرد يا منظور خاص كه براي عضو مشمول ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) مجاز شمرده شده است.
ب ـ مواد شيميايي مشمول ضميمه (الف) براي هرگونه توليد يا كاربرد به صورت معافيت ويژه يا مواد شيميايي مندرج در ضميمه (ب) براي هرگونه توليد يا كاربرد بهصورت معافيت ويژه يا منظور قابل قبول كه مشمول هرگونه مقررات مرتبط در اسناد موجود درخصوص « آئين اعلان رضايت قبلي بينالمللي» ميباشد، فقط در صورتي ميتواند صادر گردد كه:
(1) ـ به منظور دفع كاملاً زيست محيطي بنحوي كه در جزء (1) بند (د) ماده (6) بيان شده.
(2) ـ به يك عضو كه مجاز به كاربرد اين مواد شيميايي براساس ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) باشد و يا
(3) ـ به يك كشور غيرعضو اين كنوانسيون كه يك گواهينامه ساليانه براي عضو صادركننده تهيه كرده است.
آن گواهينامه بايد مشخص كننده كاربرد مورد نظر مواد شيميايي بوده و شامل شرحي باشد كه با توجه به آن ماده شيميايي، كشور واردكننده متعهد شده است به:
الف ـ حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست از طريق اتخاذ تدابير لازم براي كاهش يا حذف انتشار.
ب ـ انطباق با مقررات بند (1) ماده (6) و
ج ـ انطباق در جاي مناسب با مقررات بند (2) از بخش (2) ضميمه (ب).
گواهينامه همچنين بايد شامل تمامي مستندات مناسب، نظير اسناد و قوانين، مقررات يا دستورالعملهاي مديريتي يا استراتژيكي باشد. عضو صادركننده بايد گواهينامه را تا شصت روز بعد از صدور به دبيرخانه كنوانسيون تسليم نمايد.
ج ـ مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) براي هرگونه توليد و استفاده به صورت معافيتهاي ويژه كه براي هيچكدام از اعضاء معتبر نيست براي آن كشور صادر نشده به جز به منظور دفع اصولي زيست محيطي همانطوري كه در جزء (1) بند (د) ماده (6) شرح داده شده است.
د ـ از نظر اين بند، اصطلاح « كشورهاي غيرعضو اين كنوانسيون» درخصوص يك ماده شيميايي خاص شامل يك كشور يا يك سازمان وحدت اقتصادي منطقهاي ميشود كه با ممنوعيت مواد شيميايي مطروحه در اين كنوانسيون موافقت ننموده است.
3 ـ هر عضو كه داراي يك يا بيشتر طرح رسيدگي و ارزيابي براي آفتكشهاي جديد يا يك ماده شيميايي صنعتي جديد باشد، بايد تدابيري را براي جلوگيري از توليد و كاربرد آفتكشها و موادشيميايي صنعتي جديد به منظور قانونمندكردن اين مواد انجام دهد، بهنحوي كه با توجه به معيار موجود در بند (1) ضميمه (د) از بروز خصوصيات مخرب آلايندههاي آلي پايدار ممانعت به عمل آورد.
4ـ هر عضو كه داراي يك يا بيشتر طرح رسيدگي و ارزيابي براي آفتكشها يا مواد شيميايي صنعتي ميباشد بايد در جاي مناسب با در نظرگرفتن معيار موجود در بند (1) ضميمه (د)، ارزيابي آفتكشها يا مواد شيميايي صنعتي كه اخيراً مورد استفاده قرارگرفتهاند را مورد ملاحظه قرار دهد.
5 ـ به جز مواردي كه در اين كنوانسيون آورده شده، بندهاي (1) و (2) نبايد براي مقاديري از مواد شيميايي كه در تحقيقات مقياس آزمايشگاهي يا مواردي كه به عنوان استاندارد مرجع مورد استفاده قرار ميگيرند، رعايت گردد.
6 ـ هر عضو كه داراي معافيتهاي ويژه بر طبق ضميمه (الف) يا معافيت ويژه يا يك منظور قابل قبول بر طبق ضميمه (ب) باشد، بايد اقدامات مناسب را براي حصول اطمينان از هرگونه توليد و كاربرد بر طبق اين معافيت يا منظور كه به روشي انجام ميشود تا از تماس مستقيم با انسان و رهاشدن در محيط زيست جلوگيري نمايد يا آن را كاهش دهد، انجام دهد.
براي كاربردهاي خاص يا مقـاصـد قابل قبول كه سبب انتشـار عمـدي مواد در محيط زيست به واسطه استفاده متداول آن ميگردد، اين مواد منتشره بايد در حداقل ممكن بوده، يا منطبق با استاندارد و دستورالعملهاي كاربردي مورد شناسائي قرارگيرد.
ماده 4ـ
ثبت معافيت ويژه
1ـ ثبت اطلاعات به منظور شناسائي اعضايي كه معافيت ويژه مندرج در ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) دارند، ايجاد گرديده است. اين ثبت اطلاعات، اعضائي كه از شروط ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) استفاده ميكنند را شامل نميشود كه ميتواند توسط تمامي اعضاء اجراء گردد. عمل ثبت بايد توسط دبيرخانه كنوانسيون انجام شده و براي عموم قابل دسترسي باشد.
2ـ ثبت بايد شامل موارد زير باشد:
الف ـ فهرستي از انواع معافيت ويژه تهيه شده باشد براساس ضميمههاي (الف) و (ب).
ب ـ فهرستي از اعضاء كه يك معافيت ويژه مندرج در ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) دارند.
ج ـ فهرستي از تاريخ سررسيد براي هر معافيت ويژه ثبت شده.
3ـ هر كشور ميتواند از طريق تسليم يك نامه به دبيرخانه، براي ثبت يك يا انواع بيشتر معافيت ويژه مندرج در ضميمه (الف) يا ضميمه (ب) اقدام نمايد.
4ـ به جز در زماني كه تاريخ زودتر توسط عضو در برگه ثبت مشخص شده، يا يك متمم پيرو بند (7) اين ماده اعطاء گردد، تمامي معافيتهاي ويژه ثبت شده بايد پنج سال پس از تاريخ لازمالاجراشدن كنوانسيون در ارتباط با مواد شيميايي مذكور باطل گردد.
5 ـ در اولين اجلاس، مجمع اعضاء بايد درخصوص روش بازنگري براي موارد ثبت تصميمگيري نمايد.
6 ـ قبل از بازنگري درخصوص ثبت، عضو مورد نظر بايد يك گزارش توجيهي دال بر ادامه نياز به ثبت آن معافيت به دبيرخانه تسليم نمايد. اين گزارش بايد توسط دبيرخانه به تمامي اعضاء ارائه گردد. بازنگري يك ثبت بايد براساس تمامي اطلاعات موجود انجام گردد. نهايتاً مجمع اعضاء ميتواند توصيههايي به عضو مورد نظر به صورت راهكارهاي مناسب ارائه دهد.
7ـ مجمع اعضاء ميتواند براساس درخواست هر عضو، درخصوص تمديد تاريخ سررسيد يك معافيت ويژه براي يك دوره حداكثر پنج ساله اقدام نمايد. در ارتباط با اين تصميمگيري، بايد شرايط خاص اعضاء كشورهاي در حال توسعه و اعضاء با اقتصاد در حال گذر نيز لحاظ گردد.
8 ـ يك عضو ميتواند در هر زمان معافيت ويژه ثبت شده را از طريق تسليم يك نامه به دبيرخانه، پس بگيرد. اين بازپسگيري بايد در تاريخ قيد شده در نامه مذكور مورد ترتيب اثر قرارگيرد.
9ـ در صورتي كه هيچكدام از اعضاء براي نوع خاصي از معافيتها ثبت نام ننمايد، هيچگونه ثبت جديد نبايد انجام شود.
ماده 5 ـ
تدابير لازم براي كاهش يا حذف انتشار از طريق توليد غيرعمدي
هر عضو بايد حداقل تدابير زير را به منظور كاهش كل انتشار انجام شده از طريق منابع ناشي از فعاليتهاي انساني براي هر كدام از مواد شيميايي مندرج در ضميمه (ج) با هدف كاهش آنها و در صورت امكان جلوگيري نهايي انجام دهد. اين تدابير عبارتند از:
الف ـ تهيه يك طرح اقدام يا در صورت امكان يك طرح اقدام منطقهاي يا بخشي ظرف دو سال پس از لازمالاجراشدن كنوانسيون كه متعاقباً آن را به عنوان بخشي از طرح استقرار تعيين شده در ماده (7) اجرا نمايد. اين طرح به منظور شناسايي، تعيين خصوصيات و محلهاي انتشار مواد شيميايي مندرج در ضميمه (ج) و براي تسهيل استقرار جزءهاي (ب) الي (هـ) طراحي ميشود. طرح اقدام بايد شامل عناصر زير باشد:
1ـ برآوردي از منابع انتشار موجود و قبلي شامل تهيه و نگهداري سياهه منابع و برآورد مقادير انتشار كه با توجه به دستهبندي منابع تعيين شده در ضميمه (ج) انجام ميشود.
2ـ برآوردي از وضعيت قوانين و استراتژيهاي مرتبط عضو براي مديريت انتشار اين مواد.
3ـ تعيين خطمشي به منظور رعايت الزامات اين بند، كه براساس برآوردهاي بندهاي (1) و (2) انجام ميشود.
4ـ ارتقاء سطح تعليم و تربيت با توجه به آگاهي از استراتژيها.
5 ـ انجام بازنگري هر پنج ساله براي اين استراتژيها و ميزان موفقيت آنها در رعايت الزامات اين بنـد، كه اين بازنگريها بايد در گزارشهـاي تسليم شده مطـابق مـاده (15) قيد گردد.
6 ـ زمانبندي براي استقرار طرح اقدام، شامل استراتژيها و تدابيري كه در آن تعيين شدهاند.
ب ـ ترويج بكارگيري تدابير ممكن و عملي موجود كه ميتواند دستيابي به يك سطح واقعي و معنادار براي كاهش انتشار يا جلوگيري منابع را تسريع بخشد.
ج ـ ترويج توسعه و در جايي كه مناسب باشد، الزام به كاربرد مواد جايگزين يا محصولات و فرآيندهاي اصلاح شده، به منظور جلوگيري از تشكيل و انتشار مواد شيميايي مندرج در ضميمه (ج)، كه با توجه به رهنمودهاي كلي درخصوص فعاليتهاي جلوگيري و كاهش انتشار در ضميمه (ج) و راهنماهاي فني كه توسط مجمع اعضاء تأييد شده است.
دـ ترويج و بر طبق زمانبندي استقرار طرح اقدام، الزام به كاربرد بهترين روشهاي موجود براي منابع جديد بر طبق دستهبندي منابع كه يك عضو به عنوان تضمين آن اقدامات در طرح اقدام با يك تأكيد خاص به چارچوب منابع تعيين شده در قسمت دوم ضميمه (ج)، تعيين كرده است. در هر صورت، الزام به استفاده از بهترين روشهاي موجود براي منابع جديد در چارچوب مندرج در قسمت دوم آن ضميمه بايد در حداقل زمان ممكن به صورت مرحلهاي اجرا گردد. اما اين موضوع نبايد بيش از چهار سال پس از لازمالاجراء شدن كنوانسيون براي آن عضو طول بكشد. براي چارچوب تعيين شده، اعضاء بايد كاربرد بهترين اقدامات انجام شده زيست محيطي را گسترش دهند. در هنگام اجراي بهترين روشهاي موجود و بهترين تجربيات زيست محيطي، اعضاء بايد به رهنمودهاي عمومي درخصوص اقدامات جلوگيري و كاهش انتشار در ضميمه (ج) توجه نموده و راهنماهاي فني درخصوص بهترين روشهاي موجود و بهترين تجربيات زيست محيطي نيز بايد از طريق تصميمگيري مجمع اعضاء به روز گردد.
هـ ـ گسترش استفاده از بهترين روشهاي موجود و بهترين تجربيات زيست محيطي طبق طرح اقدام:
1 ـ براي منابع موجود قيدشده در دستهبندي منابع مندرج در بخش دوم ضميمه (ج) و دستهبندي منابع نظير آنهايي كه در قسمت سوم همان ضميمه قيدگرديده و
2ـ براي منابع جديد با توجه به دستهبندي منابع نظير آنچه كه در بخش سوم ضميمه (ج) قيد گرديده در صورتي كه يك عضو در جزء « هـ» قيد نشده باشد.
در هنگام تدارك بهترين روشهاي موجود و بهترين تجربيات زيست محيطي، اعضاء بايد به رهنمودهاي كلي مرتبط با اقدامات كاهش و جلوگيري از انتشار قيد شده در ضميمه (ج) توجه نمايند.
دستورالعملهـاي فنـي درخصـوص بهتـرين روشهـاي موجود و بهترين اقدامات انجـام شده زيست محيطي بايد از طريق تصميمگيري مجمع اعضاء به روز گردد.
و ـ از نظر اين بند و ضميمه (ج):
1ـ « بهترين روشهاي موجود» به معناي مؤثرترين و پيشرفتهترين مرحله در توسعه فعاليتها و روشهاي بهرهبرداري از آنها ميباشد كه بيانگر تجربيات مفيد به دست آمده از برخي روشها براي طراحي اصولي محدوديتهاي انتشار ميباشد كه براي جلوگيري و در جاهائي كه مقدور نيست به صورت كلي كاهش انتشار مواد شيميايي مندرج در قسمت اول ضميمه (ج) و اثر آنها روي محيط زيست به طور كلي ميباشد. در اين خصوص:
2ـ « فنون» كه شامل هر دو نوع فنآوري استفاده شده و در حال استفاده است كه تأسيسات بر پايه آن طراحي، ساخته، نگهداري، بهرهبرداري و از رده خارج ميگردد.
3ـ « در دسترس بودن فنآوريها» به معناي آن دسته از فنآوريها است كه براي بهرهبرداري قابل دستيابي بوده و در مقياسي وسيع وجود داشته كه در بخش صنايع مرتبط، تحت شرائط حياتي فني و اقتصادي با در نظرگرفتن هزينهها و مزايا براي اجرا مجاز شمرده ميشوند و؛
4ـ « بهترين» به معناي مؤثرترين در دستيابي به يك سطح عمومي بالا براي حفاظت محيط زيست به طور كلي بوده.
5 ـ « بهترين تجربيات زيست محيطي» به معناي كاربرد تركيبي از مناسبترين استراتژيها و اقدامات كنترلي زيست محيطي ميباشد.
6 ـ « منابع جديد» به معناي هر منبع كه به نحو مطلوبي ساخته شده يا جايگزين گرديده اطلاق ميشود كه حداقل يك سال پس از تاريخ:
الف ـ لازمالاجراشدن كنوانسيون براي عضو مورد نظر، يا
ب ـ لازمالاجراشدن كنوانسيون براي عضو مورد نظر براي ارائه اصلاحيه به ضميمه (ج) در صورتي كه منبع مذكور از شرايط اين كنوانسيون فقط به واسطه آن اصلاحيه پيروي كند.
ز ـ مقادير حد انتشار يا استانداردهاي اجرايي ميتواند توسط يك عضو براي عمل بهتعهدات آن جهت دستيابي به بهترين روشهاي موجود تحت اين بند استفاده گردد.
ماده 6 ـ
اقدامـات لازم براي كاهش يا جلوگيري انتشار آلودگي از وسائل از كارافتاده و پسماندها
1ـ هر عضو به منظور حصول اطمينان از اينكه وسائل از كارافتاده تشكيل شده از يا حاوي مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) يا (ب) و پسماندها شامل محصولات و وسائلي كه به صورت زائد در ميْآيند، تشكيل شده، حاوي يا آلوده شده با يكي از مواد شيميايي مندرج در ضميمههاي (الف)، (ب) يا (ج) ميباشند، از طريق يك روش حافظ سلامت انسان و محيط زيست مديريت ميشوند، بايد:
الف ـ خطمشي مناسبي به منظور شناسايي موارد زير دارا باشد:
(1) ـ وسائل ازكارافتاده تشكيل شده يا حاوي مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) يا (ب)
(2) ـ محصولات و وسائلي كه در حال استفاده ميباشند و پسماندهاي تشكيل شده، حاوي يا آلوده شده با يك ماده شيميايي مندرج در ضميمههاي (الف)، (ب) و (ج).
ب ـ تا حد امكان، وسائل ازكارافتاده تشكيل شده يا حاوي مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) يا (ب) براساس خطمشي بيان شده در جزء (الف) را شناسايي نمايد.
ج ـ وسائل ازكارافتاده به نحو مناسب از طريق يك روش زيست محيطي جامع، امن و كارا مديريت گردد. وسائل ازكارافتاده حاوي مواد شيميايي مندرج در ضميمه (الف) يا (ب) پس از اينكه بر طبق معافيت ويژه تعيين شده در ضميمه (الف) يا هر معافيت ويژه يا هدف قابل قبول تعيين شده در ضميمه (ب) مجاز به استفاده نيستند، به جز وسائل ازكارافتادهاي كه به منظور صادرات بر طبق بند (2) ماده (3) مجاز شمرده شدهاند، بايد بهعنوان پسماند به حساب آمده و طبق جزء (د) با آنها رفتار شود.
د ـ انجام تدابير مناسب براي آن دسته از پسماندها شامل محصولات و وسائلي كه در شرف تبديل به پسماند ميباشند، شامل:
(1) ـ پسماندهايي كه بر طبق روشهاي صحيح زيست محيطي جابجا، جمعْآوري، حمل ونقل و نگهداري شدهاند.
(2) ـ پسماندهاي دفع شده به روشي كه آلايندههاي آلي پايدار موجود يا تخريب شود و يا به شكل برگشتناپذير تغيير ماهيت دهد و در نتيجه خصوصيات مواد آلاينده آلي پايدار را از خود نشان ندهد. در غير اين صورت چنانچه اين روشهاي دفع انتظارات و اولويتهاي زيست محيطي را برآورده نسازد، يا مقدار آلايندههاي آلي پايدار در حد پايين باشد، بايد دستورالعملها، استانداردها و قوانين بينالمللي شامل مواردي كه پيرو بند (2) ميتواند تدوين و ايجاد گردد و نظامهاي مرتبط منطقهاي و جهاني حاكم بر مديريت پسماندهاي ويژه مدنظر قرارگيرد.
(3) ـ پسماندهايي كه مجاز به انجام عمليات دفع به روش بازيافت، بازيابي، احياء، استفاده مجدد مستقيم يا كاربردهاي ديگر آلايندههاي پايدار نميباشد، و
(4) ـ پسماندهايي كه بدون در نظرگرفتن دستورالعملها، استانداردها و قوانين بينالمللي مرتبط نميتوان از طريق مرزهاي بينالمللي حمل ونقل نمود.
هـ ـ به منظور تدوين راهكارهاي مناسب براي شناسائي مكانهاي آلوده به مواد شيميائي مندرج در ضميمههاي (الف) و (ب) يا (ج) تلاش گردد. در صورتي كه پاكسازي اين مكانها برعهده گرفته شود، بايد اين عمل بر طبق اصول صحيح زيست محيطي اجرا گردد.
2ـ مجمع اعضاء بايد با بخشهاي مناسب كنوانسيون بازل درخصوص كنترل نقل و انتقالات برونمرزي پسماندهاي ويژه و دفع آنها همكاري نزديك داشته باشد تا در اين ميان:
الف ـ اندازه يا سطح لازم براي تخريب يا تغيير ماهيت برگشتناپذير به منظور حصول اصمينان از عدم بروز خصوصيات آلايندههاي آلي پايدار به شكلي كه در بند (1) ضميمه (د) مشخص شده، ايجاد گردد.
ب ـ تعيين گردد منظور از روشهاي دفع صحيح زيست محيطي كه در بالا به آن اشاره شد، چه ميباشد و
ج ـ تلاش گردد تا غلظت مواد شيميايي مندرج در ضميمههاي (الف)، (ب) و (ج) آن طوري كه در شق (2) جزء (د) بند 1 از ضميمه (د) بدان اشاره شده، به نحو مناسب ايجاد گردد.
ماده 7ـ
طرحهاي اجرائي
1ـ هر عضو بايد:
الف ـ طرحي را براي اجراي تعهدات خود به موجب اين كنوانسيون تدوين و براي اجراي آن تلاش نمايد.
ب ـ طرح اجرايي خود را ظرف دو سال از تاريخ لازمالاجراشدن كنوانسيون براي آن كشور، به مجمع اعضاء تسليم نمايد، و
ج ـ به صورتي مناسب طرح اجرايي خود را براساس جدول زماني و به شكلي كه با تصميم مجمع اعضاء مشخص خواهد شد مورد بازنگري قرارداده و به روز درآورد.
2ـ اعضاء به طور مستقيم يا از طريق سازمانهاي منطقهاي، زير منطقهاي و جهاني در جاي مناسب همكاري نموده و با گروههاي مرتبط و مسؤول ملي خود از جمله گروههاي زنان و گروههاي درگير در امر بهداشت كودكان به منظور تسهيل تدوين، اجرا و به روز درآوردن طرحهاي اجرايي آنان مشورت نمايد.
3ـ اعضاء بايد به منظور كاربرد و در جاي مناسب ايجاد ابزار لازم براي وحدت نظر در طرحهاي اجرايي ملي براي آلايندههاي آلي پايدار براي تعيين خطمشي توسعه پايدار خود تلاش نمايند.
ماده 8 ـ
فهرستبندي مواد شيميايي در ضمائم (الف)، (ب) و (ج)
1ـ يك عضو ممكن است پيشنهادي را براي درج يك ماده شيميايي در ضمائم (الف)، (ب) و يا (ج) به دبيرخانه ارائه دهد. اين پيشنهاد شامل اطلاعات مشخص شده در ضميمه (د) خواهد بود. در تدوين يك پيشنهاد، يك عضو ميتواند از سوي ديگر اعضاء يا از سوي دبيرخانه مساعدت گردد.
2 ـ دبيرخانه بايد تعيين نمايد آيا پيشنهاد شامل اطلاعات مشخص شده در ضميمه (د) ميباشد يا خير، چنانچه دبيرخانه تأييد نمايد كه پيشنهاد شامل اطلاعات مذكور ميباشد، بايد پيشنهاد را به كميته تجديدنظر آلايندههاي آلي پايدار تسليم نمايد.
3ـ كميته مذكور بايد پيشنهاد را بررسي و چارچوب تعيين شده در ضميمه (د) را به شكلي شفاف و قابل انعطاف بكاربرده، همه اطلاعات تهيه شده را به روشي متوازن و منسجم مدنظر قرار دهد.
4ـ اگر كميته تصميم بگيرد كه:
الف ـ قانع شده كه چارچوب تعيين شده رعايت شده بايد از طريق دبيرخانه پيشنهاد را ارائه و ارزيابي كميته را در اختيار همه اعضاء و ناظرين قرارداده و آنان را بهارائه اطلاعات تعيين شده در ضميمه (هـ) دعوت نمايد و يا
ب ـ قانع نشده كه چارچوب تعيين شده رعايت شده بايد مراتب را از طريق دبيرخانه به همه اعضاء و ناظرين اطلاع و پيشنهاد را به همراه ارزيابي كميته در اختيار اعضاء قرارداده و پيشنهاد بايد كنارگذارده شود.
5 ـ هر عضو ممكن است پيشنهاد را مجدداً براساس بند (4) فوق به كميتهاي كه پيشنهاد را كنار گذاشته، ارائه دهد. اين ارائه مجدد ميتواند شامل هرگونه ابراز نظر عضو و همين طور استدلال براي ملاحظات فوقالعاده كميته باشد. اگر به دنبال اين مرحله كميته مجدداً پيشنهاد را رد نمايد، كشور عضو ميتواند نسبت به تصميم كميته اعتراض و از مجمع اعضاء تقاضا نمايد كه موضوع را در اجلاس آتي خود بررسي نمايد. مجمع اعضاء ميتواند براساس چارچوب تعيين شده در ضميمه (د) و با احتساب ارزيابي كميته و هرگونه اطلاعات اضافي ديگري كه از سوي هر كشور عضو يا ناظر ارائه شود، آن پيشنهاد را مورد ارزيابي قراردهد.
6 ـ در جائي كه كميته تصميم گرفته كه چهارچوب مشخص رعايت شده يا مجمع اعضاء تصميم بگيرد كه پيشنهاد بايد مورد ارزيابي قراربگيرد، كميته پيشنهاد را مورد بررسي دقيقتر قرارداده و با در نظرگرفتن ديگر اطلاعات مرتبط دريافت شده، بايد يك طرح اوليه نمايه خطر براساس ضميمه (هـ) تهيه نموده و پيشنويس آن را از طريق دبيرخانه در اختيار همه اعضاء و ناظرين قرارداده، نظرات فني آنان را جمعآوري و با مدنظر قراردادن آن طرح نمايه خطر را تكميل نمايد.
7ـ اگر براساس طرح نمايه خطر كه مطابق با ضميمه (هـ) تهيه شده، كميته تصميم بگيرد كه:
الف ـ به نظر ميرسـد كه آن مـاده شيميايي در نتيجـه انتقـال درازمـدت در محيط زيست، اثرات سوء بر سلامت انسان و يا اثرات محيط زيست در مقياس جهاني برجاي ميگذارد، بايد پيشنهاد مورد ارزيابي قرارگيرد. فقدان اطمينان علمي كامل، طبعاً پيشنهاد را از پيشرفت باز نخواهد داشت. كميته از طريق دبيرخانه همه اعضاء و ناظرين را دعوت خواهد كرد با ملاحظات مشخص شده در ضميمه (هـ)، اطلاعات مربوطه را ارائه نمايند. سپس نتيجه ارزيابي مديريت خطر كه شامل تجزيه و تحليلي از تدابير كنترلي احتمالي درخصوص اين مواد شيميائي است را براساس آن ضميمه تهيه خواهد كرد، يا
ب ـ اگر قراراست پيشنهاد به پيش برده نشود، كميته از طريق دبيرخانه طرح اوليه نمايه خطر را در اختيار اعضاء و ناظرين قرارداده و سپس پيشنهاد را كنار خواهد گذاشت.
8 ـ براي هر پيشنهاد كنار گذاشته شده براساس جزء (ب) بند 7 فوق يك عضو ميتواند از مجمع اعضاء درخواست نمايد كه به كميته تكليف نمايد كه اطلاعات اضافي و فوقالعادهاي از كشور پيشنهاددهنده و ديگر اعضاء در ظرف مدتي كه بيش از يك سال طول نخواهد كشيد درخواست نمايد. پس از اين مدت و براساس هرگونه اطلاعات دريافتي، كميته پيشنهاد را براساس بند (6) و با اولويتهايي كه از سوي مجمع اعضاء تصميمگيري و ارائه خواهد شد، مورد تجديدنظر قرار ميدهند. چنانچه پس از طي اين مرحله كميته مجدداً پيشنهاد را باطل نمايد، آن عضو ميتواند نسبت به تصميم كميته اعتراض و مجمع اعضاء مسأله را در جلسه آتي خود مورد بررسي قراردهد. مجمع اعضاء ميتواند براساس طرح نمايه خطر كه براساس ضميمه (هـ) تهيه شده تصميمگيري نموده و با احتساب ارزيابي كميته و هرگونه اطلاعات فوقالعاده كه از سوي اعضاء و ناظرين ارائه ميشود، تصميم بگيرد كه پيشنهاد به پيش برود. اگر مجمع اعضاء تصميم بگيرد كه پيشنهاد بايد به پيش برود كميته بايد آنگاه طرح برآورد مديريت خطر را تهيه نمايد.
9ـ كميته براساس طرح نمايه خطر با توجه به بند (6) فوق و برآورد مديريت خطر كه در جزء (الف) بند (7) و يا بند (8) فوق اشاره شده، ميتواند توصيه نمايد كه آيا بايد آن ماده شيميايي توسط مجمع اعضاء در فهرستبندي ضمائم (الف)، (ب) و يا (ج) مورد توجه قرارگيرد؟
مجمع اعضاء با احتساب توصيههاي كميته و از جمله هرگونه عدم اطمينان علمي بايد به شكلي احتياطْآميز درخصوص در فهرست قرارگرفتن ماده شيميايي و تعيين تدابير كنترل مربوط با آن در ضمائم (الف)، (ب) و يا (ج) تصميم بگيرد.
ماده 9 ـ
تبادل اطلاعات
1ـ هر كشور عضو بايد تبادل اطلاعات مرتبط با موارد زير را تسهيل يا برعهده گيرد:
الف ـ كاهش و يا حذف توليد، استفاده و يا انتشار آلايندههاي آلي پايدار.
ب ـ جايگزينهاي آلايندههاي آلي پايدار شامل اطلاعات مربوط به خطرات آنها بههمراه هزينههاي اقتصادي و اجتماعي آن.
2 ـ كشورها بايد با توجه به بند (1) مستقيماً يا از طريق دبيرخانه اطلاعات را مبادله نمايند.
3ـ هر كشور عضو، يك مرجع ملي را براي تبادل اينگونه اطلاعات تعيين خواهد كرد.
4ـ دبيرخانه بايد به عنوان ساز وكار شفافسازي اطلاعات درخصوص آلايندههاي آلي پايدار از جمله اطلاعات تهيه شده توسط اعضاء سازمانهاي دولتي و غيردولتي ارائه خدمت نمايد.
5 ـ از نظر اين كنوانسيون، اطلاعات موجود درخصوص ايمني و بهداشت انسان و محيط زيست به عنوان اطلاعات محرمانه تلقي نخواهد شد. كشورهاي عضو كه اطلاعات ديگر مرتبط با اين كنوانسيون را مبادله ميكنند بايد براساس توافقنامه دو جانبه، هرگونه اطلاعات محرمانه را حفظ نمايند.
ماده 10 ـ
اطلاعات عمومي، آگاهي و آموزش
1 ـ هر عضو بايد در حد توان خود نسبت به تشويق و تسهيل موارد زير اقدام نمايد:
الف ـ ارتقاء آگاهي سياستگذاران و تصميمگيران مرتبط با آلايندههاي آلي پايدار.
ب ـ در اختيار عموم گذاشتن كليه اطلاعات موجود درخصوص آلايندههاي آلي پايدار با ملحوظ نمودن بند (5) از ماده (9).
ج ـ تدوين و اجراي برنامههاي آموزشي و اطلاعرساني عمومي خصوصاً براي زنان، كودكان و طبقه كمسواد در مورد آلايندههاي آلي پايدار و همين طور شامل اثرات بهداشتي و محيط زيستي و جايگزينها؛
د ـ مشاركت عموم در رسيدگي به آلايندههاي آلي پايدار و اثرات بهداشتي و محيطزيستي آن و توصيه در چارهجوئي لازم و از جمله ايجاد موقعيتهايي براي تهيه دادهها در سطح ملي با توجه به اجراي اين كنوانسيون؛
هـ ـ تعليم كارگران، متخصصين علمي، مربيان و كادر فني و مديريتي.
و ـ توسعه و مبادله موارد لازم براي آگاهي عمومي و آموزشي در سطح ملي و بينالمللي.
ز ـ توسعه و اجراي برنامههاي آموزشي و تعليماتي در سطوح ملي و بينالمللي.
2ـ هر كشور عضو بايد در چارچوب توان خود اطمينان حاصل نمايد كه عموم مردم به اطلاعات عمومي مورد نظر در بند (1) دسترسي داشته و اين اطلاعات را مرتباً به روز درآورد.
3ـ هر كشور عضو بايد در حد توان خود به تشويق استفادهكنندگان در صنعت و حرف مختلف پرداخته تا موجبات و تسهيلات لازم براي تأمين اطلاعات مورد اشاره بند(1) را در سطح ملي و به صورتي مناسب در سطوح زير منطقهاي و جهاني، فراهم آورد.
4ـ در تأمين اطلاعات درخصوص آلايندههاي آلي پايدار و جايگزين آنها اعضاء ميتوانند از برگههاي اطلاعات بهداشتي، گزارشات، رسانههاي گروهي و ديگر ابزار اطلاعرساني استفاده كرده و مراكز اطلاعاتي را در سطح ملي و منطقهاي ايجاد كنند.
5ـ هر كشور عضو بايد ملاحظاتي منسجم نسبت به توسعه ساختارهايي چون انتشار مواد آلاينده و ثبت حمل و نقل آنها داشته و نسبت به جمعآوري و انتشار اطلاعات در خصوص برآورد مقاديري كه هر سال از مواد مندرج در ضميمههاي (الف)، (ب) يا (ج) انتشار و يا در معرض تماس قرار گرفته، داشتهباشد.
ماده 11ـ
تحقيق، توسعه و نظارت
1ـ كشورهاي عضو بايد در چارچوب توان خود در سطوح ملي و بينالمللي بهتشويق پرداخته و يا تحقيقات مناسب، توسعه، نظارت و همكاري درخصوص آلايندههاي آلي پايدار را بعهده گرفته و در جاي مناسب، نسبت به مواد جايگزين و موادي كه بتواند جانشين آلايندههاي آلي پايدار و از جمله موارد ذيل شود اقدام نمايند:
الف ـ منابع و انتشار مواد در محيطزيست.
ب ـ نحوه حضور، مقادير و سرنوشت آن در انسان و محيطزيست.
ج ـ جابجايي در محيطزيست، سرنوشت و تغيير شكل آن.
د ـ آثار مواد بر بهداشت و سلامت انسان و محيطزيست.
هـ ـ تبعات اقتصادي ـ اجتماعي و فرهنگي.
و ـ كاهش انتشار و يا حذف.
ز ـ روشهاي هماهنگ براي تهيه سياهه منابع توليد كننده و روشهاي تجزيه براي اندازهگيري ميزان انتشار.
2 ـ نسبت به بعهده گرفتن اقدامات تحت بند (1) فوق، هر عضو بايد در حد توان خود به شرح ذيل اقدام نمايد:
الف ـ حمايت و توسعه بيشتر برنامههاي بينالمللي، شبكهها و سازمانهايي در جهت شناسائي، هدايت، تشخيص و تأمين بودجه تحقيقاتي، جمعآوري اطلاعات و نظارت با احتساب نياز به كاهش تلاشهاي موازي، آن طور كه مناسب باشد.
ب ـ حمايت از تلاشهاي ملي و بينالمللي در جهت گسترش توانهاي تحقيقاتي علمي و فني در جهت تشويق به رسيدگي و مبادله اطلاعات و تجزيه و تحليلها، خصوصاً در كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر.
ج ـ تأمل بر نگرانيها و نيازها خصوصاً در زمينه منابع فني و مالي در كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر و همكاري در بهينهسازي توان اين كشورها در ايجاد زمينه مشاركت در فعاليتهاي مورد اشاره در جزءهاي (الف) و (ب) فوق.
د ـ بعهده گرفتن امور تحقيقاتي در جهت از بين بردن آثار آلايندههاي آلي پايدار بربهداشت توليد مثل.
هـ ـ در اختيار گذاشتن نتايج تحقيقات و فعاليتهاي توسعه و نظارت كه در اين بند بدان اشاره شده براي عموم براساس برنامه زمانبندي و منظم.
و ـ تشويق و يا بعهده گرفتن همكاري، با توجه به ذخيرهسازي و تأمين اطلاعات، ناشي از تحقيق، توسعه و نظارت.
منابع و انتشار مواد در محيطزيست
ارتقاء آگاهي سياستگذاران و تصميمگيران مرتبط با آلايندههاي آلي پايدار.
ماده 12ـ
كمكهاي فني
1ـ اعضاء معتقدند كه كمكهاي به موقع و مناسب در پاسخ به درخواست كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر، در اجراي موفق اين كنوانسيون بسيار حياتي است.
2ـ اعضاء براي تأمين كمك مناسب فني به كشورهاي در حال توسعه عضو و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر همكاري نموده و براي كمك به آنان با احتساب نياز خاص آنان نسبت به توسعه و گسترش توان اجرايي آنان در اجراي تعهدات ناشي از اين كنوانسيون براي آنان اقدام خواهند نمود.
3ـ در اين زمينه، كمك فني تأمين شده از سوي كشورهاي پيشرفته صنعتي عضو و ديگر اعضاء مطابق توان هركدام و شامل كمكهاي دوجانبه آنطور كه مناسب بوده و مورد توافق قرار گرفته و يا بصورت كمك فني براي توانمندسازي اين كشورها در رابطه با اجراي تعهدات اين كنوانسيون بوده، ميباشد. دستورالعمل بيشتر در اين زمينه از سوي مجمع اعضاء تهيه و تدوين خواهدشد.
4ـ اعضاء بايد بطور مناسب ترتيباتي به منظور تأمين كمكهاي فني و تشويق انتقال دانش فني و فنآوري به كشورهاي عضو در حال توسعه و اعضاي با اقتصاد در حال گذر، در رابطه با اجراي اين كنوانسيون، اتخاذ نمايند. اين ترتيبات شامل ايجاد مراكزي در سطـح منطـقهاي وزير منطقهاي براي توانمندسازي و انتقال دانش فني و براي كمك به كشورهاي عضو در حال توسعه و اعضاء با اقتصاد در حال گذر و در راستاي اجراي وظايف آنان تحت اين كنوانسيون خواهدبود. رهنمودهاي بيشتري نيز در اين مورد از سوي مجمع اعضاء فراهم خواهدشد.
5 ـ اعضاء براساس فحواي اين ماده و با احتساب كامل نيازهاي خاص و شرايط خاص، كشورهاي كمتر توسعه يافته و كشورهاي جزاير كوچك را در اقداماتشان در رابطه با كمكهاي فني ملحوظ خواهند نمود.
ماده 13ـ
رويه و منابع مالي
1ـ هر عضو در سطح توان خود حمايت و تشويقهاي مالي را با توجه به فعاليتهاي ملي، كه براي حصول اهداف اين كنوانسيون بر طبق اولويتهاي طرحهاي ملي و برنامههاي آن كشور حاصل آيد، بعهده ميگيرد.
2ـ كشورهاي توسعه يافته عضو، منابع جديد و فوقالعادهاي براي توانمندسازي كشورهاي در حال توسعه عضو و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر براي رسيدن به حد تأمين هزينههاي امحاء و تدابيري اجرايي كه بتواند تعهدات اين كنوانسيون را بين كشور عضو دريافت كننده و نهاد شركت كننده بر طبق ساز و كار تشريح شده در بند (6) اين ماده كه بين آن دو توافق شده، تأمين خواهند نمود. ديگر اعضاء نيز همچنين بصورت داوطلبانه و مطابـق تـوان خـود اينگونه منابـع مالـي را تأمين خواهند نمود. ايجاد مشاركتهايي از سوي ديگر منابع نيز بايد تشويق گردد. در اجراي اينگونه تعهدات بايد لزوم مناسبت، قابل پيشبيني بودن و انتقال به موقع منابع و اهميت دادن مشاركت اعضاء در بعهده گرفتن بار اين تعهدات در بين كشورهاي عضو مدنظر قرار گيرد.
3ـ كشورهاي توسعه يافته عضو و ديگر اعضاء براساس توان خود و براساس برنامهها و اولويتهاي طرحهاي ملي ممكن است همچنين براي اعضاء در حال توسعه و اعضاء با اقتصاد در حال گذر منابع مالي را در جهت كمك به اجراي اين كنوانسيون از طريق منابع و يا موافقتنامههاي دوجانبه منطقهاي و چندجانبه ديگر در اختيار قرار دهند.
4ـ ميزانيكه كشورهاي عضو در حال توسعه بصورت مؤثر به اجراي تعهداتشان تحت اين كنوانسيون خواهند پرداخت بسته به اجراي مؤثر آن از سوي كشـورهاي توسعه يافته و انجام به تعهدات آنان تحت اين كنوانسيون در رابطه با منابع مالي، كمكهاي فني و انتقال دانش فني است. واقعيت ايناست كه توسعه اقتصادي و اجتماعي پايدار و امحاء فقر از اولويتهاي اول و بارز كشورهاي در حال توسعه است و زماني بطور كامل به حساب خواهدآمد كه نياز به حفظ سلامت انسان و محيطزيست مورد توجه لازم قرار گيرد.
5 ـ اعضاء با توجه به نيازهاي خاص و نياز به توجه خاصي كه بايد به كشورهاي كمتر توسعه يافته و كشورهاي جزيرهاي در راستاي اقدام براي تأمين بودجه آنان بشود، اقدام خواهند نمود.
6 ـ رويه براي تأمين منابع مالي كافي و پايدار در كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر بصورت كمك و يا بصورت منابعي براساس تخصيص امتياز به كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي با اقتصاد در حال گذر در جهت اجراي كنوانسيون در اينجا تعريف ميگردد. از نظر اين كنوانسيون اين روش قوي، به نحو مقتضي و بصورت راهنما و محاسبه شده براي مجمع اعضاء عمل خواهد كرد و عملكرد آن بسته به يك واحد و يا بيشتر و از جمله واحدها و ارگانهاي موجود بينالمللي كه تأمين كمكهاي چندجانبه منطقهاي و دوجانبه مالي و فني را بعهده دارند سپرده خواهد شد. مشاركت در اين رويه نسبت به ديگر عملكردها بصورت پرداخت كمكهاي مالي به اعضاء در حال توسعه و اعضاء با اقتصاد در حال گذر آنطوري كه در بند (2) فوق منعكس گرديده بوده انجام شده و بر اين اساس بعنوان كمكهاي اضافي محسوب خواهدشد.
7ـ از نظر اين كنوانسيون و بند (6) فوق، مجمع اعضاء در اولين اجلاس خود براي تدوين اين رويه دستورالعمل موردنياز را تهيه و بايد با ارگان و يا ارگانهاي مشاركت كننده در اين ساز و كار مالي براساس توافقاتي كه جنبه اجرايي خواهدداشت به توافق برسد. اين رهنمودها در اين ميان به مسائل ذيل خواهد پرداخت:
الف ـ راسخ بودن سياستها، استراتژي و اولويتهاي برنامه و همينطور چارچوب روشن و مشروح و دستوركاري در رابطه با مجاز بودن دسترسي و استفاده از منابع مالي و از جمله نظارت و ارزيابي ادواري از اينگونه بهرهبرداريها.
ب ـ از سوي يك يا چند نهاد، گزارشهاي ادواري در مورد كفايت و تداوم و پايداري اين تأمين بودجه تهيه و در جهت فعاليتهاي مربوط به اجراي اين كنوانسيون، به مجمع اعضاء داده خواهدشد.
ج ـ تشويق و تمهيد گرايش به سوي تأمين بودجه چندجانبه.
د ـ چگونگي تصميمگيري به روش قابل پيشبيني و مشخص براي ميزان تأمين بودجه لازم و موجود براي اجراي اين كنوانسيون، با در نظر گرفتن اينكه امحاي آلايندههاي آلي پايدار ممكن است نيازمند تأمين بودجه مداوم باشد و شرايطي كه تحت آن مقدار بودجه بايد بصورت ادواري مورد بازنگري قرارگيرد.
هـ ـ چگونگي تأمين كمك به اعضاي علاقمند با بررسي نياز آنها، كسب اطلاعات در مورد منابع تأمين مالي و الگوهاي تأمين بودجه در جهت تسهيل هماهنگي در بين اين اعضاء.
8 ـ مجمع اعضاء در كمتر از زمان برگزاري دومين مجمع خود و بنابر اين بصورت مرتب مؤثر بودن رويه بوجود آمده تحت اين بند را مورد بررسي مجدد قرار داده و توان رسيدگي به نيازهاي در حال تغيير كشورهاي عضو در حال توسعه و اعضا با اقتصاد درحالگذر را در چارچوب دستورالعمل مورد اشاره در بند (7) فوق، ميزان تأمين بودجه و همينطور مؤثر بودن عملكرد نهادهاي موجود كه در جهت اجراي رويه مالي كار ميكنند را ارزيابي خواهدنمود. براساس اين بازنگري و در صورت لزوم بايد نسبت به اتخاذ تدابير لازم درخصوص ارتقاء كارايي اين ساز و كار از جمله با ارائه توصيهها و دستورالعملهايي در خصوص تدابير لازم براي حصول اطمينان از تأمين بودجه كافي و پايدار براي رفع نياز اعضاء ، اقدام نمايد.
ماده 14ـ
موافقتنامههاي مالي در دوران واسط
ساختار نهادي تسهيلات زيست محيطي جهاني كه مطابق موازين تأسيس تسهيلات زيست محيطي جهاني بازسازي شده در دوران گذر، نهادي خواهدبود كه اقدامات مربوط به رويه مالي كه در ماده (13) بدان اشاره شده را براي دوره مابين زمان لازمالاجرا شدن اين كنوانسيون و برگزاري اولين مجمع اعضاء براساس ماده (13) انجام خواهد داد. ساختار نهادين اين تسهيلات زيستمحيطي جهاني بايد تكافوي اقدام از طريق تدابير اجرايي و عملي مربوط به (خصوصاً) آلايندههاي آلي پايدار را نموده و ترتيبات جديدي كه در اين ارتباط ممكن است موردنياز باشد را مورد ملاحظه قرار دهد.
ماده 15ـ
گزارش دهي
1ـ هر عضو گزارشي از تدابير اتخاذ شده در جهت اجراي تداركات اين كنوانسيون و ميزان مؤثر بودن اين اقدامات در رسيدگي به اهداف اين كنوانسيون، ارائه خواهد داد.
2ـ هر عضو مطالب ذيل را براي دبيرخانه تهيه خواهد نمود:
الف ـ اطلاعات آماري درمورد ميزان كل توليد، واردات و صادرات هريك از مواد شيميايي مندرج در فهرست ضميمه (الف) و ضميمه (ب) و يا تخمين معقولي از اينگونه اطلاعات.
ب ـ در حد امكان فهرستي از كشورهايي كه هريك از اينگونه مواد را وارد كرده و كشوري كه هريك از اين مواد به آن صادر شده ارائه خواهدشد.
3ـ اينگونه ارائه گزارش در فاصله زماني معين و به شكلي كه در مجمع اعضاء تصميمگيري خواهد شد، در اولين مجمع ارائه خواهدشد.
ماده 16ـ
برآورد ميزان تأثيرگذاري
1ـ با شروع چهارسال پس از تاريخ لازمالاجراء شدن اين كنوانسيون و در فواصل زماني كه مدت آن توسط مجمع اعضاء تصميمگيري خواهد شد مجمع به بررسي مؤثر بودن اين كنوانسيون خواهد پرداخت.
2ـ به منظور تسهيل اين برآورد، مجمع اعضاء در اولين نشست خود، ايجاد ترتيباتي را آغاز خواهد نمود كه بتواند براي خود اطلاعات پايش مقايسهاي در مورد وجود موارد مندرج در ضمائم (الف)، (ب) و (ج) و همينطور جابهجائي و انتقال محيطزيستي منطقهاي و جهاني، تهيه نمايد.
اين ترتيبات:
الف ـ بايد از سوي اعضاء براساس منطقهاي در هنگام مناسب و براساس توان فني و مالي آنان و با استفاده از برنامهها و ساز و كارهاي پايشي موجود به منظور بالابردن امكان و افزايش هماهنگيها در رويهها به اجرا درآيد.
ب ـ در جايي كه لازم باشد با احتساب اختلافات بين مناطق و توان آنها براي اجراي فعاليتهاي پايشي ضميمه گردد.
ج ـ شامل گزارشات مجمع اعضاء در مورد نتايج فعاليتهاي پايش در سطح منطقهاي و جهاني در فواصل زماني تعيين شده توسط مجمع اعضاء ميباشد.
3ـ نوع برآورد كه در بند (1) توصيف شده، بايد براساس اطلاعات علمي، محيطزيستي، فني و اقتصادي موجود باشد، از جمله:
الف ـ گزارشات و ديگر اطلاعات پايش تهيه شده پيرو بند (2).
ب ـ گزارشات ملي ارائه شده پيرو ماده (15).
ج ـ اطلاعات مبني بر ناهمخواني كه پيرو مراحل ايجاد شده در ماده (17) تهيه شدهاست.
ماده 17ـ
ناهمخواني
مجمع اعضاء در اولين فرصت عملي خود مراحل و رويههاي نهادين را براي مشخص كردن ناهمخوانيها با پيشبينيها و تداركات اين كنوانسيون و براي تصحيح عملكرد اعضاء در مواردي كه ناهمخواني اطلاق ميشود، تدوين و به تصويب خواهد رسانيد.
ماده 18ـ
حل و فصل اختلافات
1ـ اعضاء بايد هرگونه اختلاف بين آنان در مورد تفسير و يا اجراي اين كنوانسيون را از طريق مذاكره يا ساير طرق صلحآميز به انتخاب خود حل و فصل نمايند.
2ـ در هنگام تصويب، قبول، تائيد و يا الحاق به اين كنوانسيون و يا در هر زمان بعد از آن يك عضو كه عضو يك سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي نباشد، ميتواند بصورت كتبي و ارائه يادداشت به امانتدار اين كنوانسيون، در رابطه با هرگونه اختلاف درخصوص تفسير و يا كاربرد اين كنوانسيون، از طريق يك و يا هر دو ابزار ذيل براي حل اختلاف در ارتباط با هر عضو كه آن تعهدات را ميپذيرد، اقدام نمايد:
الف ـ داوري براساس مراحلي كه از سوي مجمع اعضاء بصورت يك ضميمه در اولين فرصت عملي به تصويب خواهد رسيد.
ب ـ ارجاع اختلاف به ديوان بينالمللي دادگستري.
3ـ يك عضو كه متشكل از سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي باشد ميتواند بيانيهاي با محتواي مشابه در رابطه با داوري براساس مراحلي كه در جزء (الف) بند (2) بهآن اشاره شده، ايراد نمايد.
4ـ بيانيهاي كه پيرو بند (2) يا بند (3) به قوت خود باقي بماند و تا آن زمانكه براساس شرايط و يا تا سه ماه پس از ارائه يادداشت رسمي درخصوص لغو آن به امين سپرده شود جنبه اجرايي خواهدداشت.
5 ـ سر رسيد بيانيه / يادداشت فسخ و يا اظهارنامه جديد، به هيچ وجه نبايد در مراحل پيشرفت موضوع مطروحه در يك ديوان بينالمللي دادگستري اثري داشته باشد، مگر اينكه طرفين دعوي به نحو ديگري موافقت كنند.
6 ـ چنانچه طرفين يك اختلاف با هيچ راه حل و يا همان مرحله پيرو بند (2) بهتوافق نرسند و چنانچه آنها نتوانسته باشند دعوي خود را ظرف دوازده ماه پس از تذكر ارائه شده از سوي يكي از طرفين به ديگري كه بين آنها اختلاف وجود دارد سامان دهند، اين دعوي براساس درخواست هريك از طرفين دعوي بنحوي به كميسيون ارائه داده خواهـدشد. كميسيـون حل اختلاف سپس بايد نسبت به تهيه يك گزارش به همراه توصيههايي اقدام نمايد. ديگر مراحل در رابطه با كميسيون حل اختلاف شامل ضميمهاي خواهدبود كه از سوي مجمع اعضاء در زماني قبل از برگزاري دومين اجلاس به تصويب خواهد رسيد.
ماده 19ـ
مجمع اعضاء
1ـ به موجب اين سند مجمع اعضاء تشكيل گرديد.
2ـ اولين نشست مجمع اعضاء توسط مدير اجرايي برنامه محيطزيست سازمان ملل قبل از لازمالاجرا شدن اين كنوانسيون برگزار خواهدشد. سپس جلسات عادي مجمع اعضاء در فواصل منظمي كه در مورد آن تصميمگيري خواهد شد برگزار خواهد گرديد.
3ـ اجلاسهاي فوقالعاده مجمع اعضاء در زمانهايي كه لازم به نظر برسند از سوي مجمع و يا به درخواست هر عضو به نحوي كه مورد حمايت حداقل يك سوم اعضاء باشد، برگزار خواهد شد.
4ـ مجمع اعضاء به اتفاق آرا در اولين اجلاس خود در مورد آئيننامه اجرايي و قوانين مالي خود و در مورد هرگونه ارگان فرعي و همينطور تداركات مالي حاكم برعملكرد دبيرخانه تصميمگيري و اصولي را به تصويب خواهد رسانيد.
5 ـ مجمع اعضاء بررسي مداوم و ارزيابي اجراي اين كنوانسيون را تحت نظر خواهدداشت. اين مجمع امور واگذار شده از سوي كنوانسيون را انجام و به اين منظور:
الف ـ براساس نيازهاي بند (6)، نهادهاي فرعي، آنطور كه لازم براي اجراي اين كنوانسيون باشد را تشكيل خواهد داد.
ب ـ در جاي مناسب با سازمانهاي بينالمللي ذيصلاح و ارگانهاي بينالدولي و غيردولتي همكاري خواهد نمود.
ج ـ بصورت دورهاي همه اطلاعات پيرو ماده (15) در دسترس اعضاء قرار گرفته و از جمله ملاحظات در مورد ميزان مؤثر بودن شماره (3) جزء (ب) بند (2) از ماده (3) را بررسي خواهد نمود.
د ـ هرگونه اقدام فوقالعاده كه براي حصول اهداف اين كنوانسيون ممكن است لازم باشد را مورد توجه قرار داده و بعهده خواهد گرفت.
6 ـ مجمع اعضاء در اولين نشست خود ارگاني فرعي بعنوان كميته بررسي آلايندههاي آلي پايدار را با هدف انجام اقداماتي كه آن كميته از سوي كنوانسيون بدان مكلف شده را بوجود خواهد آورد و در اين رابطه:
الف ـ اعضاء كميته بررسي آلايندههاي آلي پايدار از سوي مجمع اعضاء منصوب خواهندشد. اعضاي اين كميته متشكل از متخصصين گمارده شده از سوي دولتها جهت بررسي و مديريت شيميايي خواهند بود. و براساس توزيع عادلانه جغرافيايي منصوب خواهندشد.
ب ـ مجمع اعضاء در مورد نحوه رسيدگي، سازماندهي و عملكرد كميته تصميم خواهدگرفت.
ج ـ كميته از هرگونه تلاش براي تصويب توصيههاي خود به اتفاق آرا دريغ نخواهد ورزيد. چنانچه همه تلاشها انجام و توافق حاصل نشد اين توصيهها بايد نهايتاً از سوي دوسوم اكثريت اعضاء حاضر و با رأيگيري به تصويب برسد.
7ـ مجمع اعضاء در سومين نشست خود، نياز مداوم براي مراحل مشمول در جزء (ب) بند (2) از ماده (3) شامل ملاحظه ميزان تأثيرگذاري را ارزيابي خواهد نمود.
8 ـ سازمان ملل و سازمانهاي تخصصي آن و سازمان بينالمللي انرژي اتمي و همينطور هر حكومت غير عضو اين كنوانسيون ميتواند در جلسات مجمع اعضاء بعنوان ناظر شركت نمايد. هر نهاد و يا آژانس، اعم از ملي و بينالمللي، دولتي و يا غيردولتي، با صلاحيت در امور مشمول اين كنوانسيون كه تمايل خود براي شركت در يك اجلاس مجمع اعضاء بعنوان ناظر را به دبيرخانه اعلام كرده باشد، ميتواند مورد پذيرش واقع شود. مگر اينكه حداقل يك سوم از اعضاي حاضر بر اين امر مخالفت نمايند. پذيرش و شركت ناظرين بسته به آئيننامه مصوب مجمع اعضاء خواهدبود.
ماده 20ـ
دبيرخانه
1ـ به موجب اين سند دبيرخانه تشكيل گرديد.
2ـ وظايف دبيرخانه عبارت خواهد بود از:
الف ـ ترتيبات لازم براي مجمع اعضاء و ارگانهاي جنبي و تداركات خدمات براي آنها در صورت لزوم.
ب ـ تسهيل كمك به اعضاء خصوصاً در حال توسعه و اعضاء با اقتصاد در حال گذر برحسب درخواست براي اجراي كنوانسيون.
ج ـ اطمينان از هماهنگي لازم با دبيرخانه ديگر نهادهاي بينالمللي مربوط.
د ـ تهيه و در دسترس گذاشتن گزارشات ادواري مبتني بر اطلاعات دريافت شده پيرو ماده (15) و ديگر اطلاعات موجود براي اعضاء.
هـ ـ براي ورود به ترتيبات اداري و قراردادي آنطور كه براي اجراي مؤثر وظايف آن لازم باشد براساس رهنمون كلي مجمع اعضاء اقدام خواهد نمود.
و ـ براي انجام امور ديگر دبيرخانه كه در كنوانسيون در مورد آن تصريح شده و كارهاي ديگر به نحوي كه مجمع اعضاء تعيين خواهدكرد.
3ـ امور دبيرخانه براي اين كنوانسيون توسط مدير اجرايي برنامه محيطزيست سازمان ملل به اجرا درخواهد آمد مگر اينكه مجمع اعضاء تصميم بگيرد كه با سه چهارم اكثريت اعضاء حاضر و با رأيگيري وظايف دبيرخانه را به يك يا چند سازمان بينالمللي ديگر محول كند.
ماده 21ـ
اصلاحيه كنوانسيون
1ـ اصلاحات در مورد اين كنوانسيون ميتواند از سوي هر عضو پيشنهاد شود.
2ـ اصلاحات در مورد اين كنوانسيون در نشست مجمع اعضاء بهتصويب خواهد رسيد. متن هرگونه اصلاحات پيشنهادي به اعضاء از سوي دبيرخانه حداقل شش ماه قبل از نشست كه پيشنهاد در آن براي تصويب مطرح ميگردد، تسليم خواهدشد. دبيرخانه نيز اصلاحات پيشنهادي را جهت اطلاع به امضاءكنندگان اين مجمع و به امانتدار اين كنوانسيون ارائه خواهد داد.
3ـ تمامي اعضاء سعي خود را بكار خواهند بست تا در مورد هر پيشنهاد اصلاحي بهاين كنوانسيون به اتفاق آرا به توافق برسند. چنانچه تمامي تلاشها براي اجماع، انجام و توافق حاصل نشد، اصلاحيه در آخرين مرحله با سه چهارم اكثريت آراي اعضاء و با رأيگيري به تصويب خواهد رسيد.
4ـ اصلاحات از سوي امانتدار جهت تصويب يا قبول و يا تائيد به همه اعضاء فرستاده خواهد شد.
5 ـ تصويب، قبول يا تائيد يك اصلاحيه بصورت كتبي به اطلاع امانتدار كنوانسيون خواهد رسيد.
اصلاحيهاي كه براساس بند (3) به تصويب برسد موقعي براي اعضاء جنبه اجرايي خواهدگرفت كه ظرف مدت نود روز از تاريخ ارائه آن را تصويب، قبول و يا تائيد و قبولي آن توسط حداقل سه چهارم اعضاء مورد تصويب قرار گرفته باشد. سپس اصلاحيه براي هر عضو ديگر پس از روز نودم بعد از تاريخي كه آن عضو سند تصويب، قبول و يا تائيد آن اصلاحيه را ارائه دهد، جنبه اجرائي خواهد گرفت.
ماده 22ـ
تصويب و اصلاحيه ضمائم
1ـ ضمائم اين كنوانسيون به جز مواردي كه به نحو ديگري معين شود بعنوان بخشي جدا نشدني از آن محسوب خواهد شد. اشاره به اين كنوانسيون به منزله اشاره بهضمائم آن نيز ميباشد.
2ـ هرگونه ضمائم اضافي بايد به امور علمي، فني، اداري و يا روندكار محدود شود.
3ـ روند ذيل بايد در مورد پيشنهاد، تصويب و لازمالاجراء شدن ضمائم اضافي اين كنوانسيون بكار برده شود:
الف ـ ضمائم اضافي بايد براساس مراحل مندرج دربندهاي (1)، (2) و (3) ماده (21) پيشنهاد شود.
ب ـ هر عضوي كه قادر به قبول ضمائم اضافي نباشد بايد عدم قبول خود را كتباً ظرف يكسال از تاريخ تسليم اطلاعيه آن ضميمه اضافه، به اطلاع برساند. امانتدار بايد اين اطلاعيه دريافتي را بدون تأخير به اطلاع همه اعضاء برساند. يك عضو ميتواند در هر زمان اطلاعيه عدم قبول خود نسبت به ضميمه اضافي و ضميمهاي كه براي آن عضو جنبه اجرايي به خود گرفته و عدم موافقت خود در رابطه با موضوع جزء «ج» اين بند را پس بگيرد.
ج ـ پس از سررسيد يكسال از تاريخ مكاتبه امين كنوانسيون در مورد تصويب ضميمه اضافي، آن ضميمه بايد براي اعضايي كه اقدام به تسليم اطلاعيه براساس مفاد جزء «ب» اين بند نكرده باشند جنبه اجرايي به خود بگيرد.
4ـ پيشنهاد، تصويب و لازمالاجراء شدن اصلاحات نسبت به ضميمههاي (الف)، (ب) يا (ج) بايد موكول به طي همان مراحلي شود كه براي پيشنهاد، تصويب و لازمالاجرا شدن ضمائم اضافي به اين كنوانسيون وجود دارد، مگر اينكه اصلاحيهاي كه نسبت بهضميمههاي (الف)، (ب) يا (ج) در رابطه با هر عضوي كه اعلاميهاي در رابطه با اصلاحيه به آن ضمائم براساس بند (4) ماده (25) ارائه داده اجرا نشده باشد. در آن صورت، هرگونه اصلاحيه اين چنين براي آن عضو، در روز نودم بعد از ارائه همراه با سند تصويب، قبول و يا الحاق با توجه به آن اصلاحيه، جنبه اجرائي بخود خواهدگرفت.
5 ـ مراحل ذيل بايد نسبت به پيشنهاد، تصويب و لازمالاجراء شدن هر اصلاحيه نسبت به ضمائم (د)، (هـ) يا (و) بكار برده شود:
الف ـ اصلاحيهها بايد مطابق مراحل بندهاي (1) و (2) ماده (21) ارائه شود.
ب ـ اعضاء بايد در مورد اصلاحيه نسب به ضمائم (د)، (هـ) يا (و) با اجماع تصميم بگيرند.
ج ـ تصميمگيري براي اصلاح ضمائم (د)، (هـ) يا (و) بايد بدنبال اطلاع اعضاء توسط امانتدار كنوانسيون انجام گردد. آن اصلاحيه بايد براي تمامي اعضاء در تاريخي كه در تصميمگيري مشخص ميشود اجرا گردد.
6 ـ چنانچه ضمائم اضافي يا اصلاحيهاي نسبت به يك ضميمه مربوط به اصلاحيه نسبت به اين كنوانسيون باشد، ضميمه اضافي يا اصلاحيه تا زماني كه اصلاحيه نسبت بهكنوانسيون وارد مرحله اجرايي نشود، جنبه اجرائي نخواهد داشت.
ماده 23ـ
حق رأي
1ـ هر عضو اين كنوانسيون يك رأي خواهد داشت مگر در مواردي كه بند (2) پيشبيني كردهاست.
2ـ يك سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي در مورد مسائل مورد صلاحيت خود ميتواند از حق رأي خود معادل رأي تعداد اعضاي آن اتحاديه كه اعضاء اين كنوانسيون باشند، استفاده كند. در صورتي كه هريك از كشورهاي عضو اين سازمان كه عضو اين كنوانسيون نيز ميباشند از حق رأي خود استفاده نمايد حق رأي آن كشور از سازمان گرفته ميشود و برعكس.
ماده 24ـ
امضاء
اين كنوانسيون براي امضاء در استكهلم از سوي همه كشورها و سازمانهاي همگرايي اقتصادي منطقهاي در تاريخ 22 مه 2001 ميلادي برابر با (1 خرداد 1380 هجري شمسي) و در مقر سازمان ملل در نيويورك از 24 مه 2001 ميلادي برابر با (3خرداد 1380 هجري شمسي) لغايت 22 مه 2002 ميلادي برابر با (1 خرداد 1381 هجري شمسي) مفتوح خواهد بود.
ماده 25ـ
تصويب، قبول، تأييد يا الحاق
1ـ اين كنوانسيون موكول به تصويب، قبول، تائيد كشورها و سازمانهاي همگرايي اقتصادي منطقهاي خواهد بود، جهت الحاق كشورها و سازمانهاي همگرايي اقتصادي منطقهاي، از روز پس از تاريخي كه كنوانسيون براي امضاء گذاشته ميشود، الحاق به آن آزاد خواهد بود. اسناد تصويب، قبول، تائيد و يا الحاق بايد به امانتدار سپرده شود.
2ـ هر سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي كه عضو اين كنوانسيون شود بدون اينكه هيچكدام از كشورهاي عضو آن، عضو شوند، نسبت به تعهدات اين كنوانسيون مقيد خواهد بود. در صورتي كه اينگونه سازمانها يك و يا تعداد بيشتري از اعضايش به عضويت اين كنوانسيون درآيند، سازمان و اعضايش در مورد مسؤوليتهاي خود براي اجراي تعهدات تحت اين كنوانسيون، تصميم خواهند گرفت. در اينگونه موارد، سازمان و اعضايش از حق خود تحت اين كنوانسيون توأماً استفاده نخواهند كرد.
3ـ در سند تصويب، قبول، تائيد و يا الحاق يك سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي، آن سازمان نسبت به اظهار صلاحيت خود در خصوص مسائل مورد حل و فصل در اين كنوانسيون، اقدام خواهد نمود. هريك از اين سازمانها همچنين نسبت به ارائه سند تصويب خود و همچنين در مورد هرگونه تغيير مربوط به ميزان صلاحيت مراتب را بهاطلاع اعضاء خواهد رسانيد.
4ـ در سند تصويب، قبول، تائيد و يا الحاق، هر عضو ميتواند اظهار نمايد كه در مورد آن عضو، هرگونه اصلاحيه نسبت به ضميمههاي (الف)، (ب) و (ج) صرفاً در صورت ارائه سند تصويب، قبول، تائيد و يا الحاق با توجه به آن كنوانسيون جنبه اجرايي خواهد گرفت.
ماده 26ـ
لازمالاجرا شدن
1ـ اين كنوانسيون در روز نودم پس از ارائه پنجاهمين سند تصويب، قبول، تائيد و الحاق جنبه اجرايي بخود خواهد گرفت.
2ـ براي هر كشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي كه پس از ارائه پنجاهمين سند تصويب، قبول و تائيد، اين كنوانسيون را تصويب، قبول و تائيد نموده يا بدان ملحق شود، اين كنوانسيون در روز نودم پس از تاريخ ارائه سند آن كشور يا سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي، دائر بر تصويب، ، قبول، تائيد و يا الحاق جنبه اجرايي بخود خواهد گرفت.
3ـ از نظر بندهاي (1) و(2)، هرگونه سند ارائه شده از سوي يك سازمان همگرايي اقتصادي منطقهاي براي كشورهاي عضو آن سازمان بعنوان مورد اضافه بر اسناد ارائه شده تلقي نخواهد شد.
ماده 27ـ
حق شرطها
هيچگونه حق شرطي نميتوان بر اين كنوانسيون قائل شد.
ماده 28ـ
كنارهگيري
1ـ در هر زمان پس از سه سال از تاريخي كه اين كنوانسيون براي يك عضو جنبه اجرايي بخود ميگيرد، آن كشور ميتواند با دادن اعلاميه كتبي به امانتدار از كنوانسيون كنارهگيري كند.
2ـ هرگونه كنارهگيري بايد تا پايان مدت يكسال از تاريخ دريافت اظهارنامه كنارهگيري و يادداشت مربوط به آن، انجام و يا در مدتي ديرتر چنانچه در اظهارنامه كنارهگيري مشخص شده، صورت گيرد.
ماده 29ـ
امانتدار
امين و امانتدار اين كنوانسيون همان دبير كل سازمان ملل خواهد بود.
ماده 30ـ
سنديت متن
نسخه اصل اين كنوانسيون كه از آن به زبانهاي عربي، چيني، انگليسي، فرانسه، روسي و اسپانيولي نيز تهيه شده داراي اعتبار يكسان بوده و در نزد دبير كل سازمان ملل به امانت گذارده خواهد شد.
با تائيد مفاد اين كنوانسيون امضاء كنندگان تامالاختيار ذيل، كه بدين ترتيب مجاز ميباشند نسبت به امضاي اين كنوانسيون اقدام نمودهاند
تنظيم شده در استكهلم در 22 مه 2001 ميلادي (1خرداد 1380 هجري شمسي)
ضميمه (الف)
ماده شيميايي |
فعاليت |
معافيت ويژه |
آلدرين٭ |
توليد |
ندارد |
CAS NO: 309-002 |
مصرف |
انگل (خارجي) كش بومي، حشرهكش |
كلردان٭ |
توليد |
مجاز براي اعضائي كه در فهرست ثبت درخواست هستند |
CAS NO: 57-74-9 |
مصرف |
انگل (خارجي) كش بومي، حشرهكش |
|
|
موريانه كش، |
|
|
موريانه كش در ساختمانها و سدها |
|
|
موريانه كش در راهها |
|
|
افزودني در چسب تخته چندلا |
ديلدرين٭ |
توليد |
ندارد |
CAS NO:60-57-1 |
مصرف |
در عمليات كشاورزي |
اندرين٭ |
توليد |
ندارد |
CAS NO: 75-20-8 |
مصرف |
ندارد |
هپتاكلر٭ |
توليد |
ندارد |
CAS NO: 76-44-8 |
مصرف |
موريانه كش |
|
|
موريانه كش در ساختمان خانهها |
|
|
موريانه كش (زيرزميني) |
|
|
تصفيه چوب |
|
|
در حال استفاده در جعبههاي كابل زيرزميني |
هگزاكلروبنزن |
توليد |
مجاز براي اعضائي كه در فهرست ثبت درخواست هستند |
CAS NO: 118-74-1 |
مصرف |
تركيب واسطه |
|
|
حلال در آفت كش |
|
|
تركيب واسطه در سيستم بسته مكان محدود |
مايركس٭ |
توليد |
مجاز براي اعضائي كه در فهرست ثبت درخواست هستند |
CAS NO: 2385-85-5 |
مصرف |
موريانه كش |
توكسافن٭ |
توليد |
ندارد |
CAS NO: 8001-35-2 |
مصرف |
ندارد |
بيفنيلهاي چندكلره٭ |
توليد |
ندارد |
(PCBS) |
مصرف |
وسائل در حال استفاده بر طبق مقررات |
|
|
بخش دوم اين ضميمه |
تذكرات:
1ـ بجز در موارد تعيين شده دراين كنوانسيون، مقاديري ازيك ماده شيميايي كه بصورت غيرعمدي سبب آلودگي جزئي در محصولات و وسائل گرديده، نبايد در ليست اين ضميمه قلمداد گردد.
2ـ اين تذكر نبايد در خصوص معافيت ويژه توليد و كاربرد مطروحه در بند(2) ماده(3) مد نظر قرار گيرد. مقاديري از مواد شيميايي كه در زمان لازمالاجراء شدن تعهدات مربوطه با توجه به آن ماده شيميايي يا قبل از آن، بعنوان جزئي از ساختمان وسائل بكار رفته يا قبلاً مورد استفاده قرار گرفتهاند، نبايد بعنوان مواد موجود در فهرست اين ضميمه قرار بگيرند مگر آن كه عضو مورد نظر، دبيرخانه را از كاربرد آن نوع خاص وسيله در داخل كشورش مطلع كرده باشد. دبيرخانه نيز بايد آن اطلاعيه را در اختيار عموم قرار دهد.
3ـ اين تذكر كه براي يك ماده شيميايي داراي نشان ستاره در انتهاي نام آن در ستون مواد شيميايي بخش يكم اين ضميمه، بكار نميرود، نبايد به عنوان يك معافيت ويژه براي كاربرد يا توليد با اهداف بند(2) ماده (3) مورد توجه قرار گيرد. با تعيين اينكه مقادير مواد شيميايي كه انتظار ميرود در طي توليد و يا كاربرد مواد شيميايي حد واسط در سيستمها يا مكانهاي بسته به بدن انسان و محيط زيست وارد شود ناچيز (كمتر از حد استاندارد ملي يا بينالمللي) باشد، يك عضو با توجه به اطلاعيهاي كه به دبيرخانه تسليم نموده است، ميتواند مجاز به توليد و استفاده مقاديري از يك ماده شيميايي مندرج در اين ضـميمه به عنوان مواد شيميايي حـد واسط در سيـستمها يا مكانهـاي بستـه كه به صورت شيميايي به ديگر فرآوردههاي شيميايي تغيير ماهيت داده و ضوابط موجود در بند(1) از ضميمه (د) را مورد توجه قرار ميدهد، باشد. اما اين مواد نبايد خصوصيات آلايندههاي آلي پايدار را از خود بروز دهند. اين اطلاعيه بايد شامل اطلاعاتي در خصوص كل توليد و استفاده از آن ماده شيميايي يا يك برآورد مسـتند از آن اطلاعـات و اطلاعـات موجـود بـا توجـه به طبيعت فرآيندهاي سيستم بسته و مكان محدود شامل مقادير هر كدام از آلودگيهاي تغيير ماهيت نيافته (تبديل نشده) و غير عمدي ناچيز از آلايندههاي آلي پايدار مواد اوليه در توليد نهايي باشد. اين روش بجز براي موارد ديگر كه در اين ضميمه مشخص شده بكار ميرود. دبيرخانه بايد آن اطلاعيه را در دسترس كليه اعضاء مجمع قرار دهد. آن توليد يا كاربرد نبايد به عنوان يك معافيت ويژه براي توليد يا كاربرد به حساب آيد. آن توليد و كاربرد بايد پس از يك دوره ده ساله متوقف شده تا هنگامي كه عضو مورد نظر يك اطلاعيه جديد به دبيرخانه تسليم نمايد، كه در آن صورت دوره زماني براي ده سال ديگر تمديد شده تا هنگامي كه مجمع اعضاء پس از بازنگري توليد و كاربرد، تصميم ديگري اتخاذ نمايد. رويه اعلان اطلاعيه ميتواند تكرار شود.
4ـ تمامي معافيتهاي ويژه در اين ضميمه ميتواند توسط اعضائي كه درخواست معافيت نمودهاند با توجـه به زمـان مراجـعه آنـان و برطبق مـاده(4) به استثناء استفاده از « بيفنيلهاي چندكلره» (PCBS) در وسائل در حال استفاده بر طبق مقررات بخش دوم اين ضميمه كه ميتواند توسط كليه اعضاء اعمال گردد، بكار برده شود.
بخش دوم بيفنيلهاي چندكلره هر عضو بايد:
الف ـ با توجه به حذف كاربرد بيفنيلهاي چندكلره در ابزارآلات (نظير ترانسفورماتورها، خازنها يا ديگر ظروف حاوي سيالات مستعمل) تا پايان سال 2025 ميلادي پيرو بازنگري انجام شده توسط مجمع اعضاء براساس اولويتهاي ذيل اقداماتي انجام دهد:
1ـ اقدامات تشخيص به منظور شناسايي، علامت گذاري و حذف كاربرد وسائل حاوي بيش از ده درصد (10%) بيفنيلهاي چندكلره در حجمهاي بيش از پنج ليتر.
2ـ اقدامات تشخيصي به منظور شناسايي، علامت گذاري و حذف كاربرد وسائل حاوي بيش از پنج صدم درصد (05/0%) بيفنيلهاي چندكلره در حجمهاي بيش از پنج ليتر.
3ـ به منظور شناسايي و حذف كاربرد وسائل حاوي بيش از پنج هزارم درصد (005/0%) بيفنيلهاي چندكلره در حجمهاي بيش از پنج صدم درصد (05/0%) ليتر تلاش نمايد.
ب ـ همگام با اولويتهاي بند (الف)، تدابير زير را به منظور كاهش تماس و خطر براي كنترل كاربرد بيفنيلهاي چندكلره ترويج نمايد:
1ـ كاربرد اين ماده فقط در وسائل صدمه نديده و بيعيب و وسائلي كه داراي نشت نميباشند و فقط در فضاهايي كه خطر انتشار زيست محيطي در حداقل ممكن باشد و سريعاً بتوان نسبت به رفع آلودگي اقدام نمود.
2ـ در وسائلي كه در مكانهاي مرتبط با توليد و فرآوري مواد غذايي يا خوردني هستند بكاربرده نشود.
3ـ هنـگامي كـه در مكـانهاي پرجمعيـت استفاده شده، نظير مدارس و بيمارستانها، تمامي تدابير مستدل به منظور حفاظت از خرابيهاي الكتريكي كه ميتواند سبب آتش سوزي شود و بازرسي مستمر وسائل به منظور حصول اطمينان از عدم نشت انجام گردد.
ج ـ با وجود موارد ذكر شده در بند(2) ماده (3)، اطمينان حاصل نمايد كه وسائل حاوي بيفنيلهاي چند كلره، به همان صورتي كه در زير بند (الف) توضيح داده شد، نبايد وارد يا صادر گردد، بجز با هدف مديريت جامع زيست محيطي پسماندها.
د ـ بجز براي فعاليتهاي خدماتي، تعمير و نگهداري، بازيافت سيالات حاوي درصد بيفنيلهاي چندكلره، بيش از پنج هزارم درصد (005/0%) با هدف استفاده مجدد در ديگر وسائل مجاز نميباشد.
هـ ـ طراحي اقدامات تشخيصي به منظور اجراي مديريت جامع زيست محيطي پسـماندها براي سيـالات حـاوي بيفنـيلهاي چندكلره و وسائل آلوده به بيفنيلهاي چندكلره داراي بيش از پنج هزارم درصد (005/0%) PCBS بر طبق بند(1) ماده (6) در حداقل زمان ممكن، به نحوي كه قبل از سال 2028 ميلادي با توجه به تجديد نظر مجمع اعضاء باشد.
وـ به جاي تذكر (2) در بخش اول اين ضميمه، به منظور شناسايي ديگر وسائل حاوي بيش از پنج هزارم درصد (005/0%) بيفنيلهاي چندكلره «نظير كابل پوششدار، مواد مصرفي در نقاشي و بتونهگيري (صافكاري)»و مديريت آنها برطبق بند(1) ماده (6)، تلاش نمايد.
ز ـ يك گزارش هر پنج سال در خصوص پيشرفت در حذف بيفنيلهاي چندكلره تهيه و آن را به مجمع اعضاء مطابق ماده (15) ارائه نمايد.
ح ـ گزارشات توضيح داده شده در جزء (ز) فوق بايد به نحو مناسب توسط مجمع اعضاء در جلسه تجديد نظر در خصوص بيفنيلهاي چندكلره مورد توجه قرار گيرد. مجمع اعضاء بايد فرآيند پيشرفت درجهت حذف بيفنيلهاي چندكلره در خلال هر پنج سال يا ديگر دورههاي زماني را با مدنظر قراردادن اين گزارشات مورد بازنگري قرار دهد.
ضميمه (ب)
ماده شيميايي |
فعاليت |
مقاصد قابل قبول يا |
معافيت ويژه |
ددت(DDT) |
توليد |
مقاصد قابل قبول |
(1،1،1ـ تري كلروـ2،2ـ بيس |
|
كنترل بيماريهاي بومي طبق بخش2 اين ضميمه |
«4ـ كلروفنيل» اتان) |
|
معافيت ويژه: |
CAS NO: 50-29-3 |
|
تركيب واسطه در توليد ديكوفول واسطه |
|
|
مقاصد قابل قبول: |
|
كاربرد |
كنترل بيماريهاي بومي طبق بخش 2 اين ضميمه |
|
|
معافيت ويژه: |
|
|
توليد ديكوفول واسطه |
تتذكرات
1ـ به جزء در موارد تعيين شده در اين كنوانسيون مقاديري از يك ماده شيميايي كه به صورت غير عمدي سبب آلودگي جزئي در محصولات و وسائل گرديده، نبايد در ليست اين ضميمه قلمداد گردد.
2ـ اين تذكر نبايد به عنوان يك هدف قابل قبول براي كاربرد و توليد يا معافيت ويژه از نظر بند(2) ماده (3)مورد توجه قرارگيرد. مقاديري از يك ماده شيميائي كه به عنوان جزئي از ساختمان وسائل ساخته شده يا وسائلي كه قبل يا در تاريخ لازمالاجراء شدن تعهدات مربوط با توجه به آن ماده شيميايي در حال استفاده بودهاند، نبايد در فهرست اين ضميمه قرار گيرند، در صورتي كه عضو موردنظر دبيرخانه را از نوع خاصي از وسيله كه توسط آن عضو در حال استفاده باقي مانده است، آگاه ساخته باشد، دبيرخانه نيز بايد آن اطلاعيه را در دسترس عموم قرار دهد.
3ـ از نظر بند (2) ماده (3) اين تذكر نبايد به عنوان معافيتهاي ويژه ااستفاده و توليد مورد توجه قرار گيرد. در صورتي كه مقاديري از آن ماده شيميايي كه انتظار ميرود در طي توليد و استفاده از يك تركيب واسطه در سيستم بسته، محل محدود به انسان و محيط زيست برسد، جزئي باشد، يك عضو بسته به اطلاعيهاي كه به دبيرخانه ارائه مينمايد، مجاز به توليد و كاربرد مقاديري از يك ماده شيميائي مندرج در اين ضميمه به عنوان يك تركيب واسطه در سيستم بسته، محل محدود ميباشد كه آن ماده به صورت شيميايي در توليد ديگر مواد شيميايي با احتساب ضوابط موجود در بند (1) از ضميمه (د) تغيير ماهيت داده و خصوصيات آلايندههاي آلي پايدار را از خود بروز نميدهد. اين اطلاعيه بايد حاوي اطلاعات در خصوص كل توليد و كاربرد آن ماده شيميايي با يك برآورد مستدل از آن اطلاعات و اطلاعاتي در خصوص طبيعت فرآيند سيستم بسته، محل محدود شامل مقدار هر يك از آلودگي جزئي غيرعمدي يا تغيير ماهيت نداده آن آلايندههاي آلي پايدار از مواد مصرفي اوليه در محصول نهائي باشد. اين روش بجز موارد تعيين شده در اين ضميمه به كار ميرود. دبيرخانه بايد آن اطلاعيهها را در دسترس كليه اعضاء مجمع و عموم قرار دهد. آن توليد يا كاربرد نبايد به عنوان يك معافيت ويژه بـراي توليـد يا كـاربرد به حساب آيد و بايد پس از يك دوره ده ساله متوقف شده تا هنگامي كه عضو موردنظر يك اطلاعيه جديد به دبيرخانه تسليم نمايد، كه در آن صورت دوره زماني براي ده سال ديگر تمديد شده تا هنگامي كه مجمع اعضاء پس از بازنگري توليد و كاربرد تصميم ديگري اتخاذ نمايد. رويه اعلان اطلاعيه ميتواند تكرار شود.
4ـ تمامي معافيتهاي ويژه در اين ضميمه ميتواند توسط اعضائي كه ثبت درخواست نمودهاند با توجه به آنها بر طبق ماده (4) اعمال گردد. بخش2 د د ت (1و1و1ـ تري كلرو ـ 2و2ـ بيس «4ـ كلروفيل» اتان)
1ـ از توليد و كاربرد (DDT) بايد جلوگيري شود، بجز براي اعضائي كه دبيرخانه را از قصدشان مبني بر توليد و يا استفاده آن آگاه نمودهاند. بدين وسيله يك ثبت درخواست (DDT) ايجاد شده و بايد در دسترس همگان قرار گيرد. دبيرخانه بايد درخواست ثبت (DDT) را به پيش ببرد.
2ـ هر عضو كه (DDT) توليد و يا مصرف مينمايد بايد آن توليد و يا مصرف را براي كنترل بيماريهاي بومي بر طبق توصيهها و دستورالعملهاي سازمان بهداشت جهاني (WHO) در خصوص استفاده (DDT) و هنگامي كه از نظر محلي گزينههاي ايمن، مؤثر و قابل تهيه براي عضو مورد نظر در دسترس نباشند، محدود نمايد.
3ـ در يك پيشامد كه يك عضو در فهرست ثبت درخواست براي (DDT) نميباشد و نياز به (DDT) براي كنترل بيماريـهاي بومـي باشـد، بايد در اسـرع وقت دبيرخانه را به منظور اضافه كردن فوري نام آن عضو به ثبت درخواست (DDT) آگاه سازد. همچنين در همان زمان بايد سازمان بهداشت جهاني را نيز مطلع نمايد.
4ـ هر عضو كه (DDT) مصرف مينمايد، بايد هر سه سال يكبار اطلاعاتي درخصوص مقدار استفاده شده، شرايط كاربرد و ارتباط آن با استراتژي مديريت بيماريها براي آن عضو، در چهارچوبي كه توسط مجمع اعضاء با مشورت سازمان بهداشت جهاني تنظيم ميگردد به دبيرخانه و سازمان بهداشت جهاني ارائه نمايد.
5 ـ با هدف كاهش و نهايتاً جلوگيري از مصرف (DDT)، مجمع اعضا بايد:
الف ـ هر عضوي را كه از (DDT) استفاده ميكند به تدوين و استقرار يك طرح اقدام به عنوان بخشي از طرح استقرار تعيين شده در ماده(7) تشويق نمايد. آن طرح اقدام بايد شامل موارد ذيل باشد:
(1) ـ تدوين مقررات و ديگر رويهها به منظور حصول اطمينان از اينكه مصرف (DDT) محدود به كنترل بيماريهاي بومي شده است.
(2)ـ بكـارگـيري محـصولات، روشـها و استـراتژيهـاي جايـگزين مناسب شامل استراتژيهاي مديريت پايدار به منظور حصول اطمينان از ادامه تأثير اين جايگزينها.
(3)ـ انجام تدابير براي تقويت مراقبتهاي بهداشتي و كاهش شيوع بيماريها.
ب ـ كليه اعضاء را با توجه به قابليتهاي موجود، به منظور ارتقاء سطح تحقيق و توسعه براي محصولات شيميايي و غير شيميايي جايگزين و بيخطر، روشها و استراتژيهايي براي اعضائي كه (DDT) مصرف مينمايند، مرتبط با شرايط آن كشورها و با هدف كاهش بار اقتصادي و انساني بيماريها. فاكتورهايي كه در هنگام توجه به جايگزينها يا تركيبي از جايگزينها مورد توجه قرار ميگيرند، بايد شامل مخاطرات سلامت انسان و الزامات زيست محيطي آن جايگزينها باشد. مواد جايگزينهاي سازگار با محيط زيست، بايد سبب مخاطرات كمتر براي سلامت انسان و محيط زيست شود و مناسب براي كنترل بيماريها بر اساس شرايط عضو مورد نظر بوده و با اطلاعات پايش، پشتيباني گردد.
6 ـ در اولين جلسه و حداقل هر سه سال پس از آن، مجمع اعضاء بايد با مشورت سازمان بهداشت جهاني، ادامه نياز به (DDT) براي كنترل بيماريهاي بومي براساس اطلاعات اقتصادي، زيست محيطي، فني و علمي موجود را برآورد نمايد كه شامل موارد ذيل است:
الف ـ توليد و مصرف (DDT) و شرايط تنظيم شده در بند (2) و ب ـ در دسترس بودن، مناسب بودن و اجرائي بودن جايگزينها براي (DDT) وج ـ پيشرفت در تقويت ظرفيت كشورها براي انتقال ايمن با تكيه بر آن جايگزينها.
7ـ يك عضو ميتواند در هر زمان، نام خود را از فهرست ثبت درخواست (DDT) از طريق يك اطلاعيه كتبي به دبيرخانه حذف نمايد. حذف نام بايد در تاريخ تعيين شده در اطلاعيه صورت پذيرد.
ضميمه (ج)
توليد غيرعمد
بخش اول
آلايندههاي آلي پايدار طبق ماده (5)
اين ضميمه زماني اجرا ميشود كه آلايندههاي آلي پايدار ذيل در نتيجه فعاليتهاي انساني به طور غيرعمد (ناخواسته) تشكيل و در محيط رها ميشود.
مواد شيميايي
دي بنزو پارا دياكسينهاو ديبنزو فورانهاي چندكلره (PCDF/PCDD)
هگزاكلروبنزن (CAS NO. 118-74 -1) (HCB)
بيفنيل هاي چند كلره (PCB)
بخش دوم
دستهبندي منابع
دي بنزو پارادي اكسينها و دي بنزو فورانهاي چندكلره، هگزاكلرو بنزن و بيفنيلهايي چند كلره طي فرآيندهاي حرارتي بين مواد آلي و كلر در اثر واكنش شيميايي يا احتراق ناقص به طور غيرعمد (ناخواسته) تشكيل ميشوند. گروههاي منابع صنعتي ذيل پتانسيل نسبتاً بالايي در توليد و آزادسازي اين مواد شيميايي در محيط را دارند:
الف ـ زباله سوزها، شامل زباله سوزهاي شهري، خطرناك يا بيمارستاني يا لجن فاضلاب.
ب ـ كورههاي سيمان كه پسماندهاي خطرناك را ميسوزانند.
ج ـ صنايع توليد خمير كاغذ با استفاده از كلر آزاد (عنصر كلر) يا مواد شيميايي ديگري كه كلر آزاد براي سفيدكنندهها توليد ميكنند.
د ـ فرآيندهاي حرارتي ذيل در صنعت متالوژي:
1ـ توليد ثانويه مس.
2ـ واحدهاي ذوب در صنعت آهن و فولاد.
3ـ توليد ثانويه آلومينيوم.
4ـ توليد ثانويه روي.
بخش سوم
دستهبندي منابع
دي بنزوپارادي اكسينها و دي بنزو فورانهاي چندكلره، هگزا كلروبنزن و بيفينلهاي چندكلره ممكن است در نتيجه فعاليت منابع زير نيز به طور غير عمد (ناخواسته) تشكيل و رها گردند:
الف ـ سوزاندن پسماند در فضاي باز شامل: سوزاندن زباله در محلهاي دفن.
ب ـ فرآيندهاي حرارتي در صنعت متالوژي كه دربخش دوم ذكر نشده است.
ج ـ منابع احتراق دائمي.
د ـ ديگهاي جوش صنعتي و دستگاههايي كه سوخت فسيلي مصرف ميكنند.
هـ ـ دستگاههايي كه هيزم يا ساير سوختهاي زيستي (حاصل فعاليتهاي موجودات زنده) مصرف ميكنند.
و ـ فرآيندهاي توليد مواد شيميايي خاص كه به طور غير عمد (ناخواسته) باعث تشكيل آلايندههاي آلي پايدار ميشوند به ويژه توليد كلروفنلها و كلرآنيل.
ز ـ لاشه سوزها (كورههاي لاشه سوز).
ح ـ وسائط نقليه موتوري، به ويژه آنهايي كه بنزين حاوي سرب ميسوزانند.
ط ـ تجزيه لاشه حيوانات.
ي ـ نساجي و رنگرزي چرم (با كلرآنيل) و عمليات تكميلي (با محلول قليايي).
ك ـ واحدهاي برش فلزات جهت از رده خارج كردن وسائط نقليه.
ل ـ سوزاندن كابلهاي مسي.
م ـ واحدهاي تصفيه دوم روغن.
بخش چهارم
تعاريف
1ـ از نظر اين ضميمه:
الف ـ « بيفنيلهاي چندكلره» عبارت است ازتركيبات معطر (آروماتيك) تشكيلشده به نحـوي كه اتمهاي هيـدروژن موجود در مولكول بيفنيـل (دو حلقهبندي با اتصـال ساده كربن ـ كربن) ميتواند با حداكثر 10 اتم كلر جايگزين شود، و
ب ـ « دي بنزو پارادي اكسينهاي چندكلـره» و «دي بنـزو فورانهاي چندكلره» تركيبات حلقوي هستند كه از اتصال دو حلقه بنزي به دو اتم اكسيژن در دياكسينها و اتصال يك اتم اكسيژن و يك اتصال كربن ـ كربن در فورانها تشكيل شده و اتمهاي هيدروژن در هر دو تركيب با حداكثر هشت اتم كلر جايگزين ميشود.
2ـ در اين ضميمه، سميت دي بنزو پارادياكسينهاي چند كلره و ديبنزو فورانهاي چندكلره براساس مفهوم سميت معادل بيان شده، بدين ترتيب كه سميتزدايي ساير همانندهاي ديبنزو پارادياكسينها و ديبنزو فورانهاي چندكلره و همسانهاي بيفنيلهاي چندكلره با سميتزايي 2و 3و7و8 ـ تتراكلرو ديبنزو پارادي اكسين مقايسه ميشوند. مقادير معادل سميت مورد استفاده در اين كنوانسيون براي ديبنزو پارادياكسينها و ديبنزو فورانهاي چندكلره و همسانهاي بيفنيلهاي چندكلره بايد مطابق با استانداردهاي بينالمللي باشد كه در سال 1998 ميلادي از سوي سازمان بهداشت جهاني براي مقادير معادل سميت اين مواد مطرح شد. غلظتها برحسب معادل سميت بيان ميشود.
بخش پنجم
راهنماي كلي براي بهترين روشهاي موجود و بهترين اقدامات زيست محيطي
اين بخش در مورد جلوگيري يا كاهش انتشار مواد شيميايي فهرست شده در بخش اول، رهنمودهاي كلي به اعضاء ميدهد.
1ـ اقدامات كلي پيشگيرانه در ارتباط با بهترين روشهاي موجود و بهترين اقدامات زيست محيطي
رهيافتهايي كه مانع از تشكيل و انتشار مواد شيميايي فهرست شده در بخش اول ميگردد را بايد در اولويت قرارداد. اقدامات مفيد عبارتند از:
الف ـ بكارگيري فن آوري با توليد پسماند كمتر:
Waste Technology - Low
ب ـ مصرف مواد كم خطر.
ج ـ اقدام به بازيافت و استفاده مجدد پسماند و موادي كه در طول فرآيند ايجاد و مصرف ميشود.
د ـ جايگزيني مواد خامي كه آلايندههاي آلي پايدار هستند تا زماني كه ارتباط مستقيم بين مواد و انتشار آلايندههاي آلي پايدار وجود دارد.
هـ ـ مديريت صحيح در امور داخلي و برنامههاي نگهداري پيشگيرانه.
و ـ بهبود مديريت پسماند با اين هدف كه سوزاندن پسماندها در فضاي باز و هر نوع سوزاندن كنترل نشده به انضمام سوزاندن محلهاي لندفيل متوقف گردد. هنگامي كه ساخت تجهيزات جديد براي دفع پسماند پيشنهاد ميشود، بايد گزينههايي را مدنظر قرار داد مانند اقداماتي جهت كمينهسازي زباله شهري و بيمارستاني، همچنين بازيافت، استفاده مجدد، بازچرخش، جداسازي پسماند و تشويق به توليد با پسماند كمتر. در اين روش، بهداشت عمومي بايد دقيقاً رعايت گردد.
ز ـ كمينه سازي اين مواد شيميايي به عنوان آلودگي در محصولات.
ح ـ پرهيز از مصرف كلرآزاد يا مواد شيميايي مولد كلرآزاد جهت رنگبري.
2ـ بهترين روشهاي موجود
عبارت بهترين روشهاي موجود به مفهوم تجويز هرگونه روش يا فنآوري نيست، بلكه عبارت است از منظور كردن خصوصيات فني تأسيسات مورد نظر، مكان جغرافيايي و شرايط زيست محيطي آن محل.
روشهاي مناسب كنترل جهت كاهش انتشار مواد شيميايي موجود در فهرست بخش اول نيز عموماً به همين مفهوم است. جهت تعيين بهترين روشهاي موجود بايد عوامل ذيل به طور كلي يا در موارد خاص مورد توجه قرار گيرند، ضمن اينكه منفعتها و هزينههاي مربوط به اقدام و رعايت احتياط و پيشگيري نيز بايد مدنظر قرار گيرند:
الف ـ ملاحظات كلي.
1ـ ماهيت، اثرات و ميزان انتشار مورد نظر: روشها بسته به اندازه منبع متغير هستند.
2ـ تاريخ تأسيس تجهيزات جديد يا موجود.
3ـ زمان مورد نياز جهت معرفي بهترين روش موجود.
4ـ مصرف و ماهيت مواد خام مصرفي در فرآيند و راندمان انرژي آن.
5 ـ نياز به جلوگيري يا كاهش اثرات كلي انتشار در محيط و خطرات مربوطه.
6 ـ نياز به جلوگيري از بروز حوادث و كمينهسازي عواقب آن براي محيط زيست.
7ـ نياز به تضمين سلامت و امنيت كاركنان در محل كار.
8 ـ روشهاي عملياتي، امكانات يا فرآيندهاي قابل مقايسه كه در مقياس صنعتي با موفقيت انجام شدهاند.
9ـ تغييرات و پيشرفتهاي فني در اطلاعات و دانش علمي.
ب ـ اقدامات عمومي جهت كاهش انتشار: هنگامي كه پيشنهاد ساخت وسايل جديد يا اصلاح اساسي وسايل موجود بررسي ميشود، بايد دقت كرد كه اگر فرآيندهاي مورد استـفاده باعـث انتشـار مـواد شيميايي اشاره شده در ضميمه ميگردد، بايد اولويت را به فرآيندها، تكنيكها يا روشهايي داد كه سودمندي مشابهي دارند اما تشكيل و انتشار چنين موادي صورت نميگيرد. در مواردي كه چنين وسايلي ساخته يا اصلاح اساسي ميشود، علاوه بر اقدامات جلوگيري كه در قسمت (1) بخش پنجم شرح داده شده است، اقدامات كاهشي ذيل نيز ميتواند در تعيين بهترين روشهاي موجود منظور شود:
1ـ استفـاده از روشهـاي پيشـرفته براي تصفـيه جريان گـاز (خـروجـي) نظير اكسيداسيون كاتالتيكي يا حرارتي، رسوبدهي گرد و غبار يا جذب (شيميايي).
2ـ تصفيه مواد باقيمانده، فاضلاب، پسماندها و لجن فاضلاب شهري توسط مثلاً تصفيه حرارتي يا بيحركتسازي آنها يا فرآيندهاي شيميايي كه سبب سميتزدايي آنها ميشود.
3ـ تغييـرات فرآينـدي كه سبب كاهش يا حذف انتشارات نظير انتقال به سيستمهاي بسته ميشود.
4ـ اصلاح طراحيهاي فرآيند به منظور بهبود شرايط احتراق و جلوگيري از تشكيل مواد شيميايي مندرج در اين ضميمه، از طريق كنترل پارامترهايي نظير درجه حرارت يا زمان ماند در سيستمهاي زباله سوز.
3ـ بهترين تجربيات زيست محيطي
مجمع اعضاء ميتواند با توجه به بهترين تجربيات زيست محيطي راهنماي فني تدوين نمايد.
ضميمه (د)
اطلاعات موردنياز و معيار تصحيح
1ـ يك عضو كه پيشنهادي براي در فهرست گذاشتن يك ماده شيميايي در ضمائم (الف)، (ب) و يا (ج) ارائه ميكند، بايد آن ماده شيميايي را براساس جزء (الف) تعريف نموده و اطلاعاتي درخصوص آن ماده شيميايي تهيه نمايد و در جائي كه مرتبط است محصولات تبديلي آن را با توجه به معيار تصحيح در جزءهاي (ب) الي (هـ) بيان نمايد:
الف ـ شناسايي موادشيميايي:
(1) ـ نامهاي آن ماده شيميايي شامل نام يا نامهاي تجاري، بازرگاني و نام يا نامهاي مترادف، شماره ثبت سرويس كدگذاري موادشيميايي (CAS NO)، نام مورد استفاده اتحاديه بينالمللي شيمي محض و كاربردي (IUPAC) و
(2) ـ ساختار شيميايي، شامل خصوصيات ايزومرها در جائي كه قابل انجام باشد و ساختار گروه شيميايي آن ماده.
ب ـ پايداري:
(1) ـ با مدرك ثابت نمايد كه نيمه عمر آن ماده شيميايي در آب بيش از دو ماه يا نيمهعمر آن در خاك بيش از شش ماه، نيمه عمر آن در رسوبات نيز بيش از شش ماه ميباشد، يا
(2) ـ با مدرك ثابت نمايد اينكه آن ماده شيميايي به اندازهاي پايداري دارد كه بتوان ملحوظ نمودن آن را در زمره اين كنوانسيون توجيه نمود.
ج ـ تجمع دربافتهاي زنده:
(1)ـ با مدرك ثابت نمايد كه فاكتور تجمع بيولوژيكي يا تغليظ در بافتهاي زنده در گونههاي محيط آبي براي آن ماده شيميايي بيش از 5000 يا در صورت نبودن اين اطلاعات، تعيين نمايد كه KOW بيش از 5 ميباشد.
(2) ـ با مدرك ثابت نمايد كه آن ماده شيميايي دلايل ديگري براي وجود نگراني نظير تجمع بيولوژيكي زياد در ديگر گونهها، سميت زياد يا سميت محيطي از خود نشان دهد.
(3) ـ اطلاعات پايش درخصوص تنوع زيستي كه مشخص نمايد قابليت تجمع بيولوژيكي آن ماده شيميايي براي توجيه ملحوظ نمودن آن ماده در زمره مواد اين كنوانسيون كافي ميباشد.
د ـ قابليت انتقال به محيطهاي زيستي دوردست:
(1) ـ مقادير اندازهگيري شده آن ماده شيميايي در مكانهاي دور از منبع انتشار آن ماده كه سبب ايجاد نگراني درخصوص قابليت انتقال آن ميگردد، يا
(2)ـ اطلاعات پايش كه بيانگر انتقال در مسافتهاي طولاني در محيط زيست آن ماده شيميايي با قابليت انتقال به يك محيط پذيرنده كه ميتواند توسط هوا، آب يا گونههاي مهاجر اتفاق بيفتد، باشد.
(3)ـ اثرات نهايي حضور آن ماده در محيط زيست و يا نتايج مدلسازي آن ماده شيميايي كه ثابت ميكند آن ماده شيميايي قابليت انتقال در مسافتهاي طولاني در محيط زيست از طريق هوا، آب يا گونههاي مهاجر با قابليت انتقال به يك محيط پذيرنده در محلي دور از منبع انتشار آن ماده شيميايي را دارد.
براي يك ماده شيميايي كه مشخصاً از طريق هوا تغيير مكان ميدهد، نيمه عمر آن در هوا بايد بيش از دو روز باشد، و
هـ ـ اثرات زيانبار:
(1)ـ با مدرك ثابت نمايد كه اثرات زيانبار بر سلامت انسان يا محيط زيست دارد كه ملحوظ نمودن آن را در زمره مواد اين كنوانسيون توجيه نمايد يا
(2)ـ اطلاعات سميت يا سميت محيطي كه مشخص نمايد اين ماده شيميايي قابليت صدمه زدن به سلامت انسان يا محيط زيست را دارا ميباشد.
2ـ عضو پيشنهاددهنده بايد درجائي كه ممكن باشد، مطالبي مكتوب براي دلايل ايجاد نگراني، شامل يك مقايسه اطلاعات سميت يا سميت محيطي با مقادير مشاهده شده يا پيشبيني شده ماده شيميايي كه در نتيجه يا اينكه در اثر انتقال در مسافتهاي طولاني در محيط زيست، پيشبيني شده به همراه خلاصهاي كوتاه كه بيانگر نياز به كنترل جهاني آن ميباشد تهيه نمايد.
3ـ عضو پيشنهاددهنده بايد تا اندازه ممكن و با احتساب قابليتهاي آن ماده شيميايي، اطلاعات اضافي براي كمك به بازنگري پيشنهاد با توجه به بند (6) ماده (8) تهيه نمايد. يك عضو ميتواند در تدوين يك پيشنهاد از كارشناسان فني هر منبع استفاده نمايد.
ضميمه (هـ)
اطلاعات موردنياز براي تهيه نمايه خطر
پيشنهاد بازنگري به منظور برآورد احتمال ايجاد و آثار زيانبار شاخص بر سلامت انسان و يا محيطزيست نظير مواردي كه نياز به انجام اقداماتي در سطح جهاني دارد، درنتيجه انتقال يك ماده شيميايي در مسافتهاي طولاني در محيط زيست ميباشد.
به ايـن منـظور يـك نمـايه خـطر بايد به نحوي تدوين شود كه اطلاعات مربوط به ضميمه (د) را برآورد و به طور كامل در بربگيرد و در صورت امكان شامل انواع اطلاعات زير ميباشد:
الف ـ منابع كه به نحو مقتضي شامل موارد زير ميباشد:
1ـ اطلاعات محصول شامل مقدار و محل.
2ـ كاربردها و
3ـ انتشار، نظير تخليه، هدررفتن و پراكنده شدن در محيط زيست.
ب ـ ارزيابي خطر براي نقطه يا نقاط نهايي نگراني شامل ملحوظ نمودن واكنشهاي سمشناسي كه دربرگيرنده چندين ماده شيميايي باشد.
ج ـ سرنوشت ماده شيميايي در محيط زيست شامل اطلاعاتي درخصوص خصوصيات فيزيكي و شيميايي آن ماده همچنين پايداري و چگونگي ارتباط آن با نقل و انتقال زيستمحيطي در و بين بخشهاي مختلف محيطزيست، تجزيه و تغيير ماهيت به ديگر موادشيميايي ميباشد. تعيين فاكتور تجمع بيولوژيكي يا تغليظ در بافتهاي زنده براساس مقادير اندازهگيري شده بايد بجز مواقعي كه اطلاعات پايش اين نياز را برآورده ميكنند در دسترس باشد.
د ـ اطلاعات پايش.
هـ ـ در معرض قرارگرفتن در مناطق محلي و مخصوصاً در نتيجه انتقال در مسافتهاي طولاني در محيطزيست و حاوي اطلاعات با توجه به در دسترس بودن موجودات زنده.
و ـ برآورد علامتگذاري و طبقهبندي خطر در صورتي كه در دسترس باشد و ارزيابيها يا نمايههاي خطر ملي و بينالمللي و اطلاعات علامتگذاري و طبقهبندي خطر در صورتي كه دردسترس باشد و
ز ـ وضعيت ماده شيميايي در قبال كنوانسيونهاي بينالمللي.
ضميمه (و)
اطلاعات درخصوص ملاحظات اجتماعي ـ اقتصادي
يك برآورد بايد با توجه به تدابير كنترلي ممكن براي موادشيميايي مشمول اين كنوانسيون، دربرگيرنده بخشهاي گسترده شامل مديريت و حذف باشد. به اين منظور اطلاعات مربوطه بايد با توجه به ملاحظات اجتماعي اقتصادي مرتبط با تدابير كنترلي ممكن به منظور ايجاد امكان تصميمگيري توسط مجمع اعضاء تهيه گردد. اين اطلاعات بايد با توجه به تفاوت توانائيها و شرايط به اعضاء منعكس شده و بايد شامل ملاحظات موارد فهرست خبري زير باشد:
الف ـ اثرات و كارايي تدابير كنترلي ممكن در رعايت اهداف كاهش:
1ـ امكان سنجي فني، و
2ـ هزينهها شامل هزينههاي بهداشتي و زيستمحيطي.
ب ـ جايگزينها (محصولات و فرآيندها):
1ـ امكانسنجي فني.
2ـ هزينهها شامل هزينههاي بهداشتي و زيستمحيطي.
3ـ اثرات.
4ـ خطرات.
5 ـ موجوديت، و
6 ـ قابل دستيابي بودن.
ج ـ اثرات مثبت و يا منفي روي جامعهاي كه تدابير كنترلي ممكن اجرا ميشود:
1ـ بهداشت، شامل بهداشت حرفهاي، محيطي و عمومي.
2ـ كشاورزي شامل كشت آبي و جنگلداري.
3ـ تنوع زيستي (Biota) .
4ـ جنبههاي اقتصادي.
5 ـ حركت به سمت توسعه پايدار.
6 ـ هزينههاي اجتماعي.
د ـ مسائل مربوط به دفع و پسماند (مخصوصاً سموم فاسدشده و پاكسازي مكانهاي آلوده):
1ـ امكان سنجي فني، و
2ـ هزينهها.
هـ ـ دسترسي به اطلاعات و آموزش عمومي.
و ـ وضعيت ظرفيتهاي موجود درخصوص پايش و كنترل و
ز ـ هرگونه اقدامات كنترلي منطقهاي و ملي انجام شده شامل اطلاعات درخصوص جايگزينها و ديگر اطلاعات مديريت خطر.