دولت جمهوري اسلامي ايران و دولت جمهوري آذربايجان كه منبعد « طرفهاي متعاهد» خوانده ميشوند؛ با تمايل به بسط و گسترش بيشتر روابط خود در زمينههاي سياسي، اقتصادي، بازرگاني، فرهنگي و مردمي؛ با تأكيد بر ارزشهاي مشترك خود در تمدن، فرهنگ، تاريخ و دين، براساس اصول احترام به استقلال، حاكميت، تماميت ارضي و عدم مداخله در امور داخلي يكديگر و با اعتقاد به اين كه مناسبات دوستانه و تفاهم متقابل دو كشور به عنوان معيار توسعه همكاريهاي گوناگون تلقي ميگردد، ضمن اعلام پايبندي به اهداف و اصول منشور ملل متحد و نيز معيارهاي پذيرفته شده حقوق بينالملل؛ با تأكيد بر اين كه روابط دو كشور پيوند ناگسستني با تحكيم صلح، امنيت و ثبات در سطوح منطقهاي و بينالمللي دارد؛ و با عنايت به وجود مرزهاي مشترك و با اعتقاد به اين كه روابط حسن همجواري متقابل جوابگوي علائق اصلي مردم دو كشور ميباشد؛ در موارد زير به توافق رسيدند:
ماده 1ـ
طرفهاي متعاهد به عنوان دولتهاي همسايه، دوست، متساويالحقوق و مستقل، مناسبات خود را بر مبناي اصول احترام به حاكميت و تماميت ارضي، عدم مداخله در امور داخلي يكديگر و ساير اصول و موازين كلي پذيرفته شده حقوق بينالملل توسعه خواهند داد.
ماده 2ـ
طرفهاي متعاهد با اعلام مرزهاي بين دو كشور به عنوان مرزهاي دوستي و با تأكيد بر اهميت احترام به حاكميت، تماميت ارضي و مصونيت مرزها، همكاريهاي مستمري را به منظور تقويت صلح، ثبات و امنيت در سطوح منطقهاي و بينالمللي بهعمل خواهند آورد. طرفهاي متعاهد براساس موافقتنامههاي جداگانه در زمينه همكاريهاي مرزي اقدام به فعاليت مشترك خواهند نمود.
ماده 3ـ
طرفهاي متعاهد تمامي اختلافات را از طريق مذاكرات و در جو تفاهم متقابل حل و فصل خواهند نمود. همچنين به منظور حفظ صلح، ثبات و امنيت، رايزنيهاي بيوقفه را به عمل خواهند آورد و در راستاي برطرف ساختن تهديد صلح، ثبات و امنيت تلاش خواهند نمود.
ماده 4ـ
طرفهاي متعاهد طبق اصول منشور ملل متحد، غيرقابل قبول بودن اقدامات تجاوزكارانه استفاده از زور و تهديد به استفاده از زور در روابط بين دولتها را مورد تأييد مجدد قرار داده و نتايج حاصل نقض مرزهاي شناخته شده بينالمللي با استفاده از زور را به رسميت نميشناسند و از حل و فصل مناقشات براساس اصول حاكميت، تماميت ارضي و مصونيت مرزها طرفداري ميكنند.
ماده 5 ـ
طرفهـاي متعاهـد از هـر حـركـت و اشكال فشار عليه تماميت ارضي، حق حاكميت و استقلال سياسي طرف ديگر خودداري خواهند كرد. طرفهاي متعاهد در قلمرو خود به سازمانها، گروهها و افراد امكان فعاليت عليه طرف متعاهد ديگر را نخواهند داد. آنها همچنين اجازه استفاده از قلمرو خود را به قصد تجاوز عليه طرف ديگر نخواهند داد.
ماده 6 ـ
طرفهاي متعاهد در مورد موضوعات مورد علاقه دو طرف در چارچوب سازمانها و نشستهاي بينالمللي اقدام به تبادل نظر و مشورتهاي متقابل خواهند كرد و كليه نمايندگيهاي سياسي و ديپلماتيك خود را تشويق به همكاري با يكديگر خواهند نمود.
ماده 7 ـ
طرفهاي متعاهد با ابراز رضايت از سطوح همكاريهاي بين دو كشور در چارچوب سازمانهاي بينالمللي و منطقهاي بر تقويت بيشتر اين همكاريها به ويژه در سازمان ملل متحد، سازمان كنفرانس اسلامي و سازمان همكاريهاي اقتصادي (اكو) تأكيد مينمايند.
ماده 8 ـ
طرفهاي متعاهد همكاريهايي را كه با هدف تعميق ثبات، صلح و امنيت پايدار كشورهاي منطقه انجام ميگيرد، افزايش خواهند داد و به منظور تحكيم و افزايش بهرهوري سيستمهاي امنيتي منطقهاي و بينالمللي تلاشهايي را معمول خواهند داشت.
ماده 9ـ
طرفهاي متعاهد طرفداري خود را از تسريع گفت وگوها درخصوص رژيم حقوقي درياي خزر براساس اتفاق آراء كليه كشورهاي ساحلي درياي خزر و نزديك كردن مواضع يكديگر اعلام ميدارند. طرفهاي متعاهد اطمينان دارند كه درياي خزر، درياي صلح، دوستي و همكاري باشد. آنها مخالفت خود را با نظامي كردن درياي خزر اعلام ميدارند و خواستار افزايش همكاريهاي كشورهاي ساحلي درياي خزر براي حفاظت از محيط زيست و منابع زنده اين دريا ميباشند. آنها مسؤوليت كشورهاي ساحلي درياي خزر را درخصوص وضعيت محيط زيست درياي خزر مورد تأييد قرار ميدهند.
ماده 10ـ
طرفهاي متعاهد با هدف ايجاد تسهيلات بيشتر براي اتباع خود، پايبندي خويش را به اجراي موافقتنامههاي قضايي منعقده بين دو كشور به ويژه معاضدت قضايي، استرداد مجرمين و انتقال محكومان اعلام ميدارند.
ماده 11ـ
طرفهاي متعاهد به طور فعال در زمينه مبازره با جرايم سازمان يافته و بينالمللي، قاچاق مواد مخدر، تروريسم، عمليات عليه امنيت هواپيمايي كشوري، خروج غيرقانوني اموال فرهنگي، صيد غيرقانوني ماهيان خاوياري و قاچاق خاويار و كالا همكاري خواهند نمود. طرفهاي متعاهد در اين زمينهها يا ديگر زمينههاي مورد علاقه متقابل، قراردادهاي جداگانهاي را منعقد خواهند نمود.
ماده 12ـ
طرفهاي متعاهد مناسبات بين دو كشور را در زمينههاي سياسي، اقتصادي، بازرگاني، كشاورزي، علمي و فناوري، حمل ونقل، فرهنگ، هنر، تبادل اطلاعات، گردشگري، ورزش و ساير زمينهها از طريق موافقتنامههاي جداگانه امضاء شده براساس اصول كلي شناخته شده حقوق بينالملل، اعتماد متقابل و همكاري سودبخش متقابل گسترش خواهند داد.
ماده 13ـ
طرفهاي متعاهد با در نظر گرفتن اينكه مسائل مربوط به همكاريهاي بازرگاني و اقتصادي بخش مهمي از مناسبات فيمابين را تشكيل ميدهد توافق نمودند كه زمينه مناسب را جهت رساندن حجم مبادلات تجاري به سطح مطلوب و سرمايهگذاريهاي مشترك فراهم آورند.
ماده 14ـ
طرفهاي متعاهد از توسعه مناسبات اقتصادي، تجاري، علمي و فني در سطوح مشروح زير اطمينان حاصل خواهند كرد:
ـ نهادهاي اداري و دولتي.
ـ نظام بانكي و مالي.
ـ استانها و ديگر مناطق مرزي ـ مراجع خودگردان محلي و سرزميني.
ـ مؤسسات، اتحاديهها و تعاونيها.
طرفهاي متعاهد امكان سرمايهگذاري متقابل در كشورهاي يكديگر را فراهم نموده و نسبت به ايجاد شرايط مساعد اقتصادي، مالي، حقوقي، فعاليتهاي كارفرمايي، شركت در مناقصههاي پروژههاي يكديگر و ساير فعاليتهاي اقتصادي كمك خواهند كرد. همچنين فرصتهاي لازم را به منظور توليد محصولات كشاورزي، صنعتي، معدني و تجهيزات و تأسيس مؤسسات تجاري مشترك فراهم خواهند نمود. به علاوه در مورد گسترش سطح همكاريهاي دو جانبه در زمينههاي اكتشاف، استخراج، پالايش، خريد، فروش، انتقال نفت و گاز و همچنين منابع انرژي مورد استفاده در احداث صنايع مربوط و مؤسسات پتروشيمي موافقت نمودند.
ماده 15ـ
طرفهاي متعاهد با توجه به جايگاه حمل و نقل در توسعه همه جانبه همكاريهاي بين دو كشور، ضمن تأمين مساعدترين نظام حمل و نقل بار و مسافر از طريق بنادر، فرودگاهها، شبكه راهْآهن و جادهاي خود موافقتنامههاي جداگانهاي را درخصوص تنظيم امور حمل و نقل بار و مسافر بر اساس قواعد ورود و خروج خويش امضاء خواهند نمود.
ماده 16ـ
طرفهاي متعاهد با تشويق روابط مستقيم ميان دانشگاهها، مؤسسات آموزش عالي، مراكز تحقيقاتي و فناوري دو كشور، با توجه به همكاري در زمينه علمي و تحقيقاتي به ويژه تحقق طرحهاي تحقيقاتي مشترك در زمينه فناوري پيشرفته در جهت توسعه همكاريهاي علمي و فني دو كشور تلاش خواهند نمود. طرفهاي متعاهد مساعدت لازم را براي تبادل استادان، دانشجويان، محققان و متخصصان يكديگر به عمل خواهند آورد.
ماده 17ـ
طرفهاي متعاهد شرايط لازم را به منظور تبادلات فرهنگي دو كشور كه داراي ميراث فرهنگي مشترك ميباشند فراهم آورده و به همين منظور نسبت به ايجاد مراكز فرهنگي و هنري مشترك كه نقش مهمي در توسعه روابط بين دو كشور دارد مساعدت لازم را مبذول خواهند داشت. طرفها در زمينه حفظ ميراث فرهنگي و تاريخي مساعدت همه جانبه نموده و همچنين اهميت ويژهاي را به همكاري در زمينههاي فرهنگي، معماري و هنرهاي زيبا در سطح بينالمللي معطوف خواهند داشت. طرفهاي متعاهد توسعه ارتباطات و همكاري در زمينه زبان و ادبيات دو كشور را تشويق و حمايت خواهند نمود. با توجه به ارزشهاي مشترك ديني بين مردم دو كشور، طرفهاي متعاهد در زمينه امور ديني در چارچوب قانون خود همكاري خواهند كرد.
ماده 18ـ
طرفهاي متعاهد در زمينه مخابرات، ارتباطات، مطبوعات، انتشارات، راديو و تلويزيون، خبرگزاريها و ديگر وسائل ارتباط جمعي همكاري خواهند نمود.
ماده 19ـ
طرفهاي متعاهد تلاش خواهند نمود زمينههاي همكاري متقابل بين مجالس، نهادها و سازمانهاي عمومي، احزاب سياسي، مؤسسات تجاري و اتحاديههاي صنفي و سفرهاي متقابل نمايندگان اين ارگانها را فراهم آورند.
ماده 20ـ
طرفهاي متعاهد در زمينه حفظ محيط زيست همكاريهاي همه جانبه خود را گسترش داده و اجراي تصميمات اتخاذ شده در سطوح منطقهاي و بينالمللي را ترغيب خواهند نمود. همچنين در زمينه ايجاد سيستمهاي امنيت محيط زيست بينالمللي از جمله احياء و حفظ محيط زيست درياي خزر همكاري و فعاليت متقابل خواهند نمود.
ماده 21ـ
طرفهــاي متعـاهد با توجه بـه اهميت احداث سـدهاي « خـدا آفرين» و « قيزقلعه سي» در گسترش همكاريهاي مشترك دو كشور بر اجراي مفاد يادداشت تفاهم همكاريهاي دو جانبه دولت جمهوري اسلامي ايران و دولت جمهوري آذربايجان در زمينه آب و برق منعقده در تاريخ 11/4/1373 هجري شمسي برابر با 2/7/1994 ميلادي مبني بر احداث سدها تأكيد نمودند.
ماده 22ـ
طرفهاي متعاهد ضمن ابراز خرسندي از توسعه مناسبات بين دو كشور بر لزوم اجراي توافقات حاصله بين دو دولت تأكيد نمودند.
ماده 23ـ
طرفهاي متعاهد با در نظرگرفتن كمبود انرژي در جمهوري خودمختار نخجوان در مورد احداث خط لوله گاز خوي ـ جلفا به منظور صدور گاز ايران به نخجوان موافقت نمودند.
ماده 24ـ
به منظور تقويت كريدور شمال ـ جنوب و ايجاد تسهيلات مناسب جهت تردد اتباع دو كشور، طرفهاي متعاهد در توسعه شبكههاي حمل ونقلي به ويژه بين پايتختهاي دو كشور تلاش خواهند نمود. طرفهاي متعاهد علاقمندي خود را به منظور احداث بزرگراه آستارا ـ باكو براساس موافقتنامهاي كه بين دو كشور امضاء خواهد شد و نيز تلاش در جهت تحقق اين پروژه اعلام كردند.
ماده 25ـ
طرفهاي متعاهد به عنوان دولتهاي مستقل و متساويالحقوق، همكاريهاي تنگاتنگ و فعاليتهاي متقابل را در زمينه دفاعي انجام خواهند داد. نحوه اين همكاريها طي موافقتنامه جداگانهاي تنظيم خواهد شد.
ماده 26ـ
هرگونه اصلاح اين معاهده منوط به توافق متقابل طرفهاي متعاهد خواهد بود. اصلاحات و ضمائم طي پروتكلهاي جداگانهاي كه طبق ماده (29) اين معاهده لازمالاجراء ميگردد، تنظيم ميشوند.
ماده 27ـ
اخـتلافات نـاشي از تفسـير و اجـراي ايـن معـاهده از طريق رايزني و گفت وگوهاي بين طرفهاي متعاهد حل وفصل خواهد شد.
ماده 28ـ
اين معاهده طبق ماده (102) منشور ملل متحد در دبيرخانه سازمان ملل متحد ثبت خواهد شد.
ماده 29ـ
اين معاهده طبق قوانين داخلي تصويب و از تاريخ مبادله اسناد تصويب لازمالاجراء خواهد شد.
ماده 30ـ
اين معاهده به مدت ده سال منعقد ميشود. در صورتي كه يكي از طرفهاي متعاهد حداقل شش ماه قبل از انقضاء مدت معاهده تمايل خود را به فسخ آن بهطرف متعاهد ديگر اطلاع ندهد به طور خود به خود براي ده سال ديگر تمديد ميشود.
اين معاهده در شهر تهران در تاريخ سيام ارديبهشت ماه 1381 هجري شمسي برابر با بيستم ماه مي 2002 ميلادي در دو نسخه هر كدام به زبانهاي فارسي، آذربايجاني و انگليسي به امضاء رسيد و هر دو متن اعتبار يكسان دارد. در صورت اختلاف در تفسير، متن انگليسي ملاك خواهد بود.
از طرف دولت جمهوري اسلامي ايران از طرف دولت جمهوري آذربايجان
سيدمحمد خاتمي حيدر علياف
رئيس جمهوري اسلامي ايران رئيس جمهوري آذربايجان