هيئت وزيران در جلسه مورخ 8/4/1384 بنا بهپيشنهاد وزارت راه و ترابري و بهاستناد ماده (128) تنفيذي قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، موضوع ماده (29) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ ، آييننامه اجرايي ماده مذكور را بهشرح زير تصويب نمود:
ماده 1 ـ
كليات و تعاريف:
الف ـ كارفرما: وزارت راه و ترابري (شركت سهامي راه آهن جمهوري اسلامي ايران و شركتهاي تابع).
ب ـ قرارداد زماني: قراردادي است كه بر اساس مفاد آن، طي مدت زمان مشخص، بهرهبرداري از شبكه ريلي به اشخاص حقيقي يا حقوقي بخش غيردولتي (خصوصي و تعاوني) واگذار ميشود.
ج ـ قرارداد ظرفيتي: قراردادي است كه بر اساس مفاد آن بهره برداري از شبكه ريلي با امكان استفاده از ظرفيت مشخصي از آن به اشخاص حقيقي يا حقوقي بخش غيردولتي (خصوصي و تعاوني) واگذار ميشود.
د ـ خدمات ويژه: آن بخش از خدمات حمل و نقل بار و مسافر در راه آهن است كه علاوه بر وظايف قانوني به صورت فوقالعاده و خاص به صاحبان بار يا مسافران ارايه ميشود.
هـ ـ مجمع عمومي: مجمع عمومي شركت سهامي راه آهن جمهوري اسلامي ايران است.
ماده 2 ـ
خدمات توسعه و بهره برداري و نگهداري:
كارفرما ميتواند از طريق انعقاد قرارداد با اشخاص حقيقي يا حقوقي بخش غيردولتي (خصوصي و تعاوني) در زمينه واگذاري خدمات و فعاليتهاي خود در موارد زير اقدامكند:
1 ـ خدمات توسعه:
الف ـ مديريت طرح، مديريت جذب سرمايه و سرمايهگذار.
ب ـ مطالعات و طراحي مراحل مختلف پروژهها.
ج ـ فعاليتهاي پيمانكاري، ساخت و نصب تجهيزات.
دـ امور آزمايشگاهي و تداركاتي و نظارت بر عمليات اجرايي.
هـ ـ تأمين ناوگان متناسب با نيازهاي توسعه بازار حمل و نقل ريلي.
2 ـ خدمات بهرهبرداري و نگهداري:
الف ـ امور بهرهبرداري از ظرفيتهاي شبكه ريلي از طريق انعقاد قرارداد زماني يا ظرفيتي.
ب ـ خدمات كارگزاري و بازاريابي از طريق اعطاي نمايندگي.
ج ـ امور تعميرات، بازسازي و نگهداري آلات ناقله ريلي و متعلقات.
د ـ امور تأمين و توليد قطعات، ماشينآلات، سيستمها و تجهيزات.
هـ ـ امور تعميرات و نگهداري زيربنايي شامل: بهسازي و بازسازي خط و ابنيه فني، ارتباطات، ماشينآلات، ساختمانها و ايستگاهها و تأسيسات.
و ـ تجهيز و بهرهبرداري از مجتمعهاي انبار و پايانهها.
ز ـ راهبري قطارها و توسعه.
ح ـ امور نظارت، بازرسي و كنترل كيفيت در قالب دستورالعملها و استانداردهاي تدوين شده.
ط ـ خدمات مربوط به كارگاهها و اماكن تجاري ـ خدماتي.
ي ـ امور برقرساني، آبرساني، گازرساني، تأسيساتي، ساختماني، تعمير و نگهداري وسايط نقليه، خدمات بهداشتي، سرويسهاي اياب و ذهاب، تخليه و بارگيري، امور رفاهي، امور مالي و اداري و امور تبليغاتي.
ك ـ خدمات آموزشي، پژوهشي، رايانهاي، مطالعاتي و طراحي بهبود سيستمها.
ماده 3 –
واگذاري تجهيزات، امكانات و اموال:
كارفرما ميتواند تجهيزات، امكانات و اموال واحدها و فعاليتهاي واگذارشده را بهشرط حفظ مالكيت دولت بر خطوط ريلي و جلوگيري از ايجاد انحصار در بخش غيردولتي و تضمين استمرار خدمات و ساير شرايط منـدرج در ماده (128) تنفيذي قانون برنامه سوم، به صورت بيع قطعي (به جز خطوط ريلي)، اجاره به شرط تمليك (به جز خطوط ريلي)، اجاره و بر اساس قوانين و مقررات جاري به اشخاص حقيقي و حقوقي بخش غيردولتي داخلي (خصوصي و تعاوني) واگذار كند. اين واگذاري از طريق انعقاد قرارداد و در موارد زير انجام ميشود:
1ـ انتقال مالكيت اموال و دارايي مربوط به واحدهاي واگذار شده مربوط به حمل و نقل بار و مسافر، تعمير و نگهداري و بازسازي شبكه و ناوگان حمل و نقل ريلي مربوط شامل:
الف ـ وسايط نقليه ريلي ناوگان باري، مسافري و لكوموتيوها.
ب ـ كارگاههـاي تعميـرات واگن بـاري و مسافـري، دپوهـاي سرويس و تعميـراتي لكوموتيو.
ج ـ كارخانههـا و كارگاههـاي تأميـن و توليـد قطعـات، ماشيـنآلات، سيستمهـا و تجهيزات.
د ـ كارگاههـاي امـور تعميـرات و نگهـداري و بازسازي خط و ابنيـه فنـي، علايـم و ارتباطات.
هـ ـ ساختمانها و تأسيسات اداري، پايانهها، انبارها و باراندازها.
و ـ ماشين آلات، دستگاهها، تجهيزات و امكانات مربوط.
2ـ اجاره دادن واحدهاي ذكر شده در بند (1) به بخش غيردولتي داخلي (خصوصي و تعاوني).
3ـ سرمايهگذاري بخش غيردولتي داخلي (خصوصي و تعاوني) براي راهاندازي و فعال كردن خدمات ويژه راه آهن در حوزههاي تحت مالكيت راه آهن.
4ـ احداث خطوط جديد با رعايت مفاد قانون احداث پروژههاي عمراني بخش راه و ترابري از طريق مشاركت.
تبصره ـ كارفرمـا ميتوانـد بـر اساس قوانيـن و مقـررات جـاري كمكهـاي فنـي و اقتصادي به متقاضيان سرمايهگذاري ارايه كند.
ماده 4 ـ
كارفرما ميتواند بخشي از فعاليتهاي خود را از طريق تشكيل شركتهاي مشترك با بخش غيردولتي داخلي (خصوصي و تعاوني) و پس از تأييد مجمع عمومي شركت انجام دهد.
تبصره 1 ـ كارفرما در ايجاد اين شركتها ميتواند با استفاده از بخشي يا تمام اموال واحدهاي تحت مالكيت خود مندرج در بند (1) ماده (3) آورده خود را تأمين كند.
تبصره 2 ـ سهام كارفرما در شركتهاي جديد نبايد بيش از چهل و نه درصد سهام باشد.
ماده 5 ـ
به منظور تأمين امنيت حقوقي و اقتصادي و تضمين مالكيت فردي و امكان دسترسي و بهرهبرداري آسان توسط بخش غيردولتي از شبكه ريلي، ضوابط و مقررات مربوط توسط هيئت مديره شركت سهامي راه آهن جمهوري اسلامي ايران تهيه ميشود و پس از تصويب مجمع عمومي شركت قابل اجرا خواهد بود.
ماده 6 ـ
اجراي روشهاي تشويقي از قبيل تضمين يا بيمه سرمايهگذاري، پرداخت مابهالتفاوت نرخ تعرفه تكليفي با بهاي قيمت تمام شده، تضمين سودآوري واحدهاي واگذار شده در قالب قوانين و مقررات مصوب مجمع عمومي شركت امكانپذير است.
ماده 7ـ
شركت سهامي راه آهن جمهوري اسلامي ايران موظف است در صورت واگذاري واحدهاي تابع، آموزشهاي تخصصي لازم را براي انتقال دانش فني به بخش غيردولتي ارايه كند.
ماده 8 ـ
در صورتي كه اشخاص حقيقي و حقوقي غيردولتي (خصوصي و تعاوني) طرف قرارداد به همراه واحد واگذار شده، انتقال كاركنان و كارگران واحدهاي مزبور را نيز بپذيرند، كارفرما بر اساس قرارداد تنظيمي ميتواند تسهيلات ويژهاي را با رعايت قوانين كه به تصويب مجمع عمومي شركت ميرسد، براي آنها قايل شود.
ماده 9ـ
تعيين تكليف خسارتهاي سوانح ناشي از خدمات و فعاليتهاي واگذار شده، بر اساس دستورالعملي خواهدبود كه در آن تكليفهاي مقرر دو طرف و شخص ثالث (استفادهكنندگان از حمل و نقل ريلي) را مشخص كرده و به تصويب مجمع عمومي شركت خواهد رسيد. وضعيت ساير خسارتها در قراردادهاي منعقد شده مشخص ميشود.
ماده 10 ـ
قيمتگذاري خدمات حمل و نقل ريلي موضوع اين آييننامه به شرط آن كه بيش از سي درصد بازار مربوط در اختيار يك شخص حقيقي يا حقوقي غيردولتي نباشد، مشمول نرخگذاري دولتي نخواهد بود.
ماده 11ـ
در صورتـي كه مجمـوع ميـزان ارايـه خدمات حمـل و نقل ريـلي توسط اشخاص حقيقي يا حقوقي غيردولتي در حمل و نقل بار يا مسافر در هر محور راه آهن از حد چهل درصد ظرفيت آن محور (مبدأ - مقصد) فراتر رود، قيمتگذاري خدمات مزبور در آن محور براي راه آهن نيز رقابتي ميشود.
تبصره ـ ظرفيت هر يك از محورهاي راه آهن در ابتداي هر سال پس از تصويب وزير راه و ترابري مشخص خواهد شد.
ماده 12ـ
همزمان و به موازات اقدامهاي مربوط به خصوصيسازي فعاليتهاي موضوع اين آييننامه، كارفرما موظف است پس از انجام بازنشستگي زودرس، بازخريدي و انتقال كاركنان خود به واحدهاي ديگر، تغييرات ساختاري و تشكيلاتي خود را با اصلاح و حذف تشكيلات مربوط به فعاليتها و خدمات واگذار شده تهيه و پس از طي مراحل قانوني براي تصويب به سازمان مديريت و برنامهريزي كشور ارسال كند.
[امضاء]
معاون اول رئيسجمهور ـ محمدرضا عارف