1 ـ
به منظور ايجاد هماهنگي بين برنامههاي توسعه آموزش عالي با نيازهاي توسعه كشور و ايجاد توازن در تركيب جمعيت دانشجويي در رشتهها وسطوح تحصيلي و حفظ استانداردهاي كيفيت علمي مؤسسات آموزش عالي:
الف) وزارت علوم، تحقيقات و فناوري موظف است در اجراي مفاد تبصره 36 قانون برنامه دوم توسعه، برنامه جامع و بلندمدت تربيت نيروي انسانيمتخصص در سطوح مختلف آموزش عالي دولتي و غير دولتي را تا پايان شهريورماه سال 1380 تدوين كرده و به منظور تصويب به هيأت وزيرانپيشنهاد كند.
ب) دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي موظفند برنامه جامع و راهبردي آموزشي و پژوهشي خود را در چهارچوب طرح جامع و بلندمدت توسعهآموزش عالي كه از تصويب هيأت وزيران ميگذرد، طي مدت يك سال از تاريخ تصويب طرح مذكور تهيه و پس از تأييد هيأت امنا به تصويب شورايگسترش آموزش عالي مربوطه برسانند. برنامههاي مذكور به صورت مرحلهاي و با هماهنگي سازمان مديريت و برنامههاي كشور و پس از تأمين اعتباربه اجرا گذارده خواهد شد.
2 ـ
دستگاههاي اجرايي و واحدهاي آموزش عالي، اعم از دولتي و غير دولتي، موظف به رعايت و اجراي سياستهاي كلان توسعه آموزش عالي دربرنامه پنج ساله سوم به شرح زير و همچنين اهداف كمي مندرج در جداول برنامه ميباشند:
الف) در دورههاي كارشناسي تأكيد بر ارتقاي كيفيت، پرورش خلاقيت، مهارت و كارآفريني دانشجويان و همچنين اصلاح تركيب ظرفيت پذيرشدانشجويان در رشتههاي تحصيلي موجود با در نظر گرفتن نيازهاي توسعه منطقهاي و ملي و توسعه كمي در مقياس محدود، با حفظ كيفيت و درصورت وجود اعتبار، امكانپذير خواهد شد.
ب) در رشتههاي پزشكي، تأكيد بر عدم توسعه كمي، ارتقاي كيفيت آموزش و اخلاق پزشكي، توسعه پزشكي جامعه نگر و اصلاح تركيب جمعيتدانشجويي در رشتههاي پزشكي با توجه به نيازهاي جامعه.
ج) توسعه كمي و كيفي در دورههاي كارداني متناسب با نيازهاي كشور و بازار كار از طريق:
ـ توسعه دورههاي كارداني دانشگاه آزاد اسلامي به نحوي كه تا پايان برنامه پنج ساله سوم تركيب جمعيت دانشجويي آن در مقطع كارداني به حدمطلوب سي و پنج درصد (35%) از كل دانشجويان برسد.
ـ اجازه تأسيس آموزشكدههاي غير دولتي، غير انتفاعي صرفاً براي برگزاري دورههاي كارداني و توسعه جمعيت دانشجويي در اين مؤسسات با متوسطرشد سالانه 20 درصد.
ـ استفاده از ظرفيت مازاد واحدهاي آموزش عالي وابسته به دستگاههاي اجرايي با اخذ هزينه تحصيلي از پذيرفته شدگان و همچنين توسعه دورههايكارداني علمي ـ كاربردي.
ـ طراحي دورههاي جديد كارداني براساس نيازهاي عمومي و چند منظوره و متناسب با بازار كار.
ـ ارتقاي منزلت شغلي و اجتماعي دانش آموختگان دورههاي كارداني از طريق وضع قوانين و مقررات لازم و همچنين ارتقاي آگاهي عمومي نسبت بهنقش و بازدهي شغلي دورههاي كارداني و آموزشهاي فني و حرفهاي از طريق صدا و سيما و ديگر رسانههاي جمعي.
د) توسعه و ارتقاي كيفيت آموزشهاي از راه دور از طريق تمركز تلاش و اولويت تخصيص اعتبارات در دانشگاه پيام نور به تأليف كتابهاي خود آموز،تهيه فيلم و نوارهاي آموزشي، تجهيزات ديداري و شنيداري و برگزاري مطلوب آزمونها، به جاي توسعه ساختمانها و واحدها.
هـ) توسعه كمي و كيفي دورههاي دكتراي تخصصي، فوق تخصص پزشكي و كارشناسي ارشد رشتههاي جديد در بخش دولتي با رعايت مقرراتمربوطه به منظور رفع كمبود اعضاي هيأت علمي و پژوهشگر مورد نياز كشور.
و) توسعه كمي و كيفي دورههاي دكتراي تخصصي و كارشناسي ارشد در گروههاي غير پزشكي در بخش دولتي عمدتاً به منظور تأمين بخشي از كمبوداعضاي هيأت علمي و پژوهشگران مورد نياز كشور.
ز) وزارت علوم، تحقيقات و فناوري موظف است تا پايان شهريورماه سال 1380 با هماهنگي دستگاههاي ذيربط، طرح جامعي به منظور هدايتصحيح استعدادها به سوي ضرورتهاي كشور در انتخاب رشتههاي تحصيلي و دانشگاهي، مشتمل بر نحوه همكاري رسانههاي گروهي و ساماندهينظام مشاوره تحصيلي تدوين و براي تصويب هيأت وزيران ارائه كند.
3 ـ
به منظور پيشگيري از افزايش فاصله علمي كشور و مراكز علمي آن با سطح علمي جهاني، وزارتخانههاي علوم، تحقيقات و فناوري، و بهداشت،درمان و آموزش پزشكي موظفند تا پايان شهريورماه سال 1380 اقدامات زير را به عمل آورند:
الف) انتخاب تعدادي از دانشگاهها و رشتههاي تحصيلي به عنوان قطبهاي دانشگاهي به منظور پرورش پيشتازان علمي، تأمين انديشمندان وپژوهشگران، توليد دانش و فناوري سازمان يافته در زمينههاي منتخب و محوريت يافتن پژوهش و برگزاري دورههاي دكتراي تخصصي در دانشگاههايمذكور.
ب) كاهش برنامههاي خدمات درماني و بهداشتي از دانشگاههاي علوم پزشكي منتخب و انتقال آن به سازمانهاي خدمات بهداشتي و درماني باهماهنگي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و شوراي عالي اداري، به منظور تمركز دانشگاههاي مذكور بر فعاليتهاي پژوهشي و آموزشهاي فوقتخصصي.
ج) برگزاري دورههاي دكتراي تخصصي مشترك كه توسط قطبهاي دانشگاهي با دانشگاهها و مراكز علمي معتبر جهاني و تبادل استاد در قالبقراردادهاي دو جانبه، در چهارچوب اصول سياست خارجي كشور و تأمين اعتبارات مورد نياز براي اجراي اين برنامه.
د) تخصيص حداكثر بيست درصد (20%) ظرفيت پذيرش دورههاي تحصيلي تكميلي دانشگاههاي منتخب به دانشجويان خارجي با اولويت كشورهاياسلامي و اخذ هزينه تحصيلي از آنها.
بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، معادل درآمد ارزي حاصله را در اختيار دانشگاههاي مذكور قرار خواهد داد تا براساس قانون نحوه انجام امور ماليو معاملاتي دانشگاهها مصوب سال 1369 هزينه كنند.
هـ) تدوين آيين نامه اجرايي و برنامه تربيت، جذب و بهبود تركيب مراتب اعضاي هيأت علمي دانشگاهها، افزايش حقوق و مزايا براساس طرحشايستگي و ارزيابي عملكرد علمي ساليانه هر عضو، ملحوظ كردن تسهيلات تبصره 40 قانون برنامه دوم و همچنين آيين نامه خاص مسافرتهايعلمي خارج از كشور و فرصتهاي مطالعاتي، با همكاري سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و ارائه آنها به هيأت وزيران براي تصويب.
تهيه برنامه مربوط به روزآمد كردن دانشگاهها، به ويژه قطبهاي دانشگاهي، از نظر دسترسي به اطلاعات علمي جهان، تأمين كتب، نشريات، تجهيزاتآموزشي و پژوهشي و شبكه اطلاع رساني و اجراي آن پس از تأييد هيأت وزيران و تأمين اعتبارات لازم.
4 ـ
به منظور تقويت نظام ارزيابي و اعتبارسنجي علمي دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي و دانش آموختگان، وزارتخانههاي علوم، تحقيقات وفناوري، و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظفند تا پايان شهريورماه سال 1380 اقدامات زير را به عمل آورند:
الف) تدوين نشانگرها و استانداردهاي جامع ارزيابي علمي، حمايت و استفاده از انجمنهاي علمي، تخصصي، حرفهاي و فرهنگستانها در ارزيابيمستقل علمي مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي.
ب) كارآمد كردن نظام ارزيابي و اعتبارسنجي علمي در وزارتخانههاي علوم، تحقيقات و فناوري، و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، از طريق اصلاحدر وظايف، اختيارات و تشكيلات ستادي با تصويب شوراي عالي اداري.
ج) فراهم كردن امكان ارزيابي و مقايسه علمي دانش آموختگان دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي، از طريق برگزاري آزمونهاي جامع و تخصصيسراسري در رشتهها و مقاطع تحصيلي، به منظور حفظ كيفيت و استانداردهاي دانش آموختگي، امكان استفاده از نتايج آن توسط مؤسسات آموزشعالي در ارزيابي دروني براي اصلاح و بهبود نظام آموزشي خود و پذيرش داوطلبان در مقاطع تحصيلي بالاتر.
د) فراهم كردن امكان مقايسه تخصصي و كارآيي حرفهاي دانش آموختگان متقاضي مشاغل براي كارفرمايان، از طريق برگزاري آزمونهاي حرفهاي وامكان صدور گواهي تأييد صلاحيت توسط انجمنهاي تخصصي و حرفهاي و همچنين اتخاذ سياستهاي حمايتي از انجمنهاي مذكور توسط دولت.
5 ـ
به منظور ايجاد تحول در نظام برنامه ريزي آموزشي و شيوههاي آموزش، وزارتخانههاي علوم، تحقيقات و فناوري، و بهداشت، درمان و آموزشپزشكي موظفند تا پايان شهريورماه سال 1380 اقدامات زير را به عمل آورند:
الف) اعطاي اختيارات برنامه ريزي درسي به دانشگاههاي داراي هيأت مميزيه و انجام پژوهش در برنامه ريزي درسي توسط دانشگاهها به منظورروزآمدكردن محتواي رشتههاي تحصيلي با توجه به نيازهاي متنوع و در حال تحول جامعه.
ب) تدوين استانداردها و شاخصهاي كيفي آموزش عالي و ارائه آن به شوراي عالي برنامه ريزي و نظارت بر اجراي مصوبات شوراي مذكور دردانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي دولتي و غير دولتي.
ج) تأكيد بر پرورش خلاقيت، نوآوري، مهارت، كارآفريني و فرهنگ خود اشتغالي و برگزاري كارگاههاي روش تدريس در اين موارد.
6 ـ
به منظور هدفمندشدن پژوهشهاي دانشگاهي، توسعه تحقيقات مرتبط با نياز بخشهاي صنعتي، كشاورزي و خدمات، اقدامات زير به عملخواهد آمد:
الف) به هر ميزاني كه دانشگاه درآمد اختصاصي تحقيقات وصول كند، در سال بعد، از محل اعتبارات رديف متمركزي كه به همين منظور پيش بينيميشود، به اعتبارات برنامه تحقيقات دانشگاهي آن دانشگاه اضافه خواهد شد.
ب) تسهيل در وصول و هزينه درآمد اختصاصي تحقيقات دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي در چهارچوب قانون نحوه انجام امور مالي و معاملاتيدانشگاهها مصوب سال 1369 و مستشاران از شمول قوانين و مقررات عمومي و مؤسسات دولتي ـ بجز ماده 31 قانون محاسبات عمومي.
ج) اجازه صدور گواهي تشخيص صلاحيت و رتبه بندي فني به دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي توسط مراجع مربوطه در زمينههاي تخصصي ويژه بهمنظور تسهيل در ارائه بهتر خدمات علمي و پژوهشي و فني دانشگاهها به مراكز صنعتي، كشاورزي و خدماتي و همچنين معافيت دانشگاهها و مراكزتحقيقاتي از مقررات و قوانين تأمين اجتماعي در قراردادهاي تحقيقاتي.
د) تغيير جهتگيري نظام آموزش به سوي پژوهش و تغيير نقش آن از انتقال دانش به توليد دانش، ابداع، نوآوري و توازن آموزش و پژوهش دردانشگاهها و حمايت ويژه از پايان نامههاي تخصصي كه موضوع آن پرداختن به حل يكي از معضلات كشور باشد.
هـ) بازنگري و اصلاح آيين نامههاي ارتقا و ارزيابي سالانه شايستگي اعضاي هيأت علمي در جهت تقويت نقش پژوهش و مشاركت عضو در حلمسائل علمي كشور.
7 ـ
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري موظف است با همكاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تا پايان شهريورماه سال 1380 لايحه نظامآموزش عالي و نحوه اداره دانشگاههاي دولتي و غير دولتي را با رعايت موارد زير تهيه و براي تصويب به هيأت دولت ارائه كند:
ـ تمركززدايي در فعاليتهاي اجرايي بخش آموزش عالي، افزايش اختيارات و همچنين مسئوليتهاي هيأتهاي امنا، تقويت تركيب اعضاي هيأتهايامنا، تعريف مسئوليتهاي متقابل دولت و هيأتهاي امنا، كاهش اختيارات حوزههاي ستادي در امور دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي،افزايش اختيارات شوراهاي علمي و مديريتهاي اجرايي دانشگاهها در امور آموزشي، پژوهشي و اجرايي، وضع قوانين و مقررات خاص مالي واستخدامي براي اداره امور دانشگاهها، همراه با ساماندهي و كارآمد نمودن نظام ارزيابي، اعتبارسنجي و نظارت بر عملكرد دانشگاهها و مؤسساتآموزش عالي و پژوهشي.
ـ بازنگري در نظام اداره واحدهاي دانشگاه آزاد اسلامي و مديريت بهينه واحدهاي بزرگ و مجموعه واحدهاي هر استان يا منطقه از طريق تشكيلتدريجي هيأت امنا و شوراهاي علمي جداگانه، به منظور افزايش رقابت علمي، پويايي و ارتقاي كيفيت در آموزش عالي كشور.
8 ـ
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف هستند تا پايان شهريورماه سال 1380 اقدامات زير را به عملآورند:
الف) بازيافت بخشي از هزينههاي خدماتي و رفاهي از دانشجويان استفاده كننده در اقساط بلندمدت پس از فراغت تحصيل.
ب) فراهم كردن تسهيلات بانكي به منظور ايجاد تأسيسات رفاهي و خدماتي خودگردان و مشاركت دانشجوياني كه از تمكن كافي برخوردارند درهزينههاي رفاهي خود.
ج) اجازه خودگردان كردن بخش هايي از خدمات مانند چاپ و انتشارات به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي و تحقيقاتي.
د) ايجاد تحول در شيوه توزيع اعتبارات دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي متناسب با شاخصهاي كمي و كيفي به نحوي كه با كارآيي و اثربخشيخارجي مؤسسه ارتباط يافته و موجب افزايش بهره وري گردد.
9 ـ
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري موظف است با همكاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري دردانشگاهها، تا پايان شهريورماه سال 1380 اقدامات زير را در امور فرهنگي و اسلامي شدن دانشگاهها به عمل آورد:
الف) با مدنظر قرار دادن ديدگاههاي حضرت امام خميني رحمهْْ ا... عليه و مقام معظم رهبري و انجام معاملات لازم توسط پژوهشگران صاحب نظر،نسبت به استخراج راهبردها و تدوين برنامه جامع و بلندمدت دستيابي به دانشگاه اسلامي با ويژگيهاي زير اقدام و مراتب را براي بررسي و تصويبنهايي به مراجع ذيصلاح گزارش كند.
ويژگيهاي «دانشگاه مطلوب اسلامي» عبارتند از: محيطي براي حضور و تربيت انسان هايي عالم، حقيقت جو، آزاده، مزكي و داراي التزام اجتماعي،فضايي براي شكوفايي استعدادها، توليد و عرضه علم مفيد و اهتمام در به كارگيري آن در خدمت فلاح جامعه، نهادي توانمند و امين و مرجع مشاورهمسئولان و نهادهاي حكومتي و اجتماعي براي حل مسائل جامعه، و شرايطي مناسب براي حضور انديشمندان و طرح آزادانه افكار و نقد آراي متكي برسنت اسلامي بحث علمي آزاد.
ب) تدوين آيين نامهها و برنامه اجرايي مربوط به سياستهاي زير و ارائه آن به مراجع ذيصلاح براي تصويب:
ـ قانونمند كردن فعاليتهاي فرهنگي و سياسي دانشگاهيان به منظور فراهم آوردن محيطي سالم و مطمئن براي بحث و گفتگوي آزاد و نقد آراء به منظورارتقاي انديشه و اعتلاي علمي و فرهنگي و گسترش مشاركت دانشگاهيان در نهادهاي سياسي از طريق اصلاح قوانين و مقررات مربوطه.
ـ حمايت مديريتي، مادي و معنوي از كانونهاي خودجوش مذهبي، فرهنگي، هنري و علمي دانشجويي به منظور غناي ابعاد شخصيتي و شكوفايياستعدادهاي فرهنگي و اجتماعي دانشجويان با جهتگيري اعتلاي معنويت، اخلاق و ترويج باورها و ارزشهاي اسلامي و آگاهي اجتماعي و سياسيو ايجاد ظرفيتهاي فيزيكي براي فعاليتهاي فوق.
ـ حمايت از پژوهشهاي مشترك بين صاحب نظران حوزه و دانشگاه در حل مسائل روز و مبتلا به جامعه در حوزههاي هنري، از قبيل مباني توسعهپايدار، اقتصاد، فرهنگ، مديريت، تعامل علم و دين و همچنين استخراج و تبيين نظريههاي حضرت امام «ره» در مسائل مختلف اجتماعي، سياسي وفرهنگي و كمك به نشر و ترويج نظريههاي ايشان از طرق مختلف، از جمله برگزاري همايش، جشنواره، نكوداشت و مانند آن و همچنين اصلاح درشرح وظايف سازمانها و مراكز موجود به منظور تسهيل و تسريع در تحقق مراتب فوق.
ـ اصلاح و تدوين متون درسي، به ويژه دروس علوم انساني، با توجه به مباني اسلامي و بازنگري در برنامه آموزش گروههاي علوم انساني با توجه بهنيازهاي روز جامعه و نقش مؤثر فارغ التحصيلان اين رشتهها در تحولات فرهنگي كشور و حذف فعاليتهاي موازي غير ضرور در اين خصوص.
10 ـ
به منظور حفظ استانداردها و كيفيت علمي مؤسسات آموزش عالي و همچنين حفظ تناسب منابع مالي با برنامههاي آموزش عالي كشور:
وزارتخانههاي علوم، تحقيقات و فناوري، و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظفند برنامه سالانه آموزش عالي كشور، شامل ايجاد واحدهايآموزش عالي و پژوهشي، رشتههاي جديد و ظرفيت پذيرش دانشجو را با در نظر گرفتن منابع مالي، امكانات، عضو هيأت علمي و نيازهاي منطقهاي وملي پيش بيني و پس از تأييد شوراي گسترش آموزش عالي يا شوراي گسترش آموزش پزشكي (حسب مورد) براي تأمين منابع اعتباري مورد نياز قبل ازتدوين بخشنامه بودجه به سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور ارائه نمايند. بديهي است اجرايي شدن برنامه مذكور منوط به تصويب اعتبارات موردنياز توسط هيأت وزيران خواهد بود.
دولت تأمين كننده اصلي منابع مالي و امكانات براي تربيت نيروي متخصص در حد خودكفايي كشور، فراهم كردن فرصت دسترسي استعدادهايبرخاسته از گروههاي كم درآمد به آموزش عالي و حفظ و ارتقاي كيفيت علمي دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي دولتي بوده و مكلف است اعتباراتلازم براي برنامههاي سالانه آموزش عالي دولتي مصوب هيأت وزيران را در لايحه بودجه پيش بيني كند. هيأتهاي امنا و مديريت دانشگاهها ومؤسسات آموزش عالي دولتي مجاز به ايجاد تعهد جديد براي دولت يا توسعه فعاليت بيش از برنامهها و اعتبارات مصوب نميباشند، مگر آن كهاعتبارات و امكانات آن قبلاً توسط هيأت امنا از منابعي غير از بودجه عمومي به طور كامل تأمين شده باشد.