هيأت وزيران در جلسه مورخ 1380.4.20 بنا به پيشنهاد وزارت راه و ترابري موضوع نامه شماره 319.1567 ـ 105.6510 مورخ 1379.9.30سازمان مديريت و برنامهريزي كشور، و به استناد مواد (30) و (128) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب ـ 1379 آييننامه اجرايي مواد مذكور را به شرح زير، تصويب نمود:
ماده 1 ـ
كليات و تعاريف:
الف ـ كارفرما: وزارت راه و ترابري(شركت سهامي راهآهن جمهوري اسلامي ايران و شركتهاي تابعه).
ب ـ قرارداد زماني: قراردادي است كه بر اساس مفاد آن، طي مدت زمان مشخص بهره برداري از شبكه ريلي به اشخاص حقيقي يا حقوقي بخشغير دولتي(خصوصي، تعاوني) واگذار ميشود.
ج ـ قرارداد ظرفيتي: قراردادي است كه بر اساس مفاد آن، بهره برداري از شبكه ريلي با امكان استفاده از ظرفيت مشخصي از آن، به اشخاص حقيقي ياحقوقي بخش غير دولتي(خصوصي و تعاوني) واگذار ميشود.
د ـ خدمات ويژه: آن بخش از خدمات حمل و نقل بار و مسافر در راهآهن است كه علاوه بر وظايف قانوني به صورت فوقالعاده و خاص، به صاحبان باريا مسافران ارايه ميشود.
هـ ـ مجمع عمومي: مجمع عمومي شركت سهامي راهآهن جمهوري اسلامي ايران است.
ماده 2 ـ
خدمات توسعه و بهرهبرداري و نگهداري:
كارفرما ميتواند از طريق انعقاد قرارداد با اشخاص حقيقي يا حقوقي بخش غير دولتي(خصوصي، تعاوني)، در زمينه واگذاري خدمات و فعاليتهايخود در موارد زير اقدام كند:
1 ـ خدمات توسعه:
الف ـ مديريت طرح، مديريت جذب سرمايه و سرمايهگذار.
ب ـ مطالعات و طراحي مراحل مختلف پروژهها.
ج ـ فعاليتهاي پيمانكاري، ساخت و نصب تجهيزات.
د ـ امور آزمايشگاهي و تداركاتي و نظارت بر عمليات اجرايي.
هـ تأمين ناوگان متناسب با نيازهاي توسعه بازار حمل و نقل ريلي.
2ـ خدمات بهرهبرداري و نگهداري.
الف ـ امور بهرهبرداري از ظرفيتهاي شبكه ريلي از طريق انعقاد قرارداد زماني يا ظرفيتي.
ب ـ خدمات كارگزاري و بازاريابي از طريق اعطاي نمايندگي.
ج ـ امور تعميرات، بازسازي و نگهداري آلات ناقله ريلي و متعقلات.
د ـ امور تأمين و توليد قطعات، ماشين آلات، سيستمها و تجهيزات.
هـ ـ امور تعميرات و نگهداري زير بنايي، شامل: بهسازي و بازسازي خط و ابنيه فني، ارتباطات، ماشين آلات، ساختمانها و ايستگاهها و تأسيسات.
و ـ تجهيز و بهرهبرداري از مجتمعهاي انبار و پايانهها.
ز ـ راهبري قطارها و توسعه.
ح ـ امور نظارت، بازرسي و كنترل كيفيت در قالب دستورالعملها و استانداردهاي تدوين شده.
ط ـ خدمات مربوط به كارگاهها و اماكن تجاري ـ خدماتي.
ي ـ امور برقرساني، آبرساني، گازرساني، تأسيساتي، ساختماني، تعمير و نگهداري وسايط نقليه، خدمات بهداشتي، سرويسهاي اياب و ذهاب،تخليه و بارگيري، امور رفاهي، امور مالي و اداري، امور تبليغاتي.
ك ـ خدمات آموزشي، پژوهشي، رايانهاي، مطالعاتي و طراحي بهبود سيستمها.
ماده 3 ـ
واگذاري تجهيزات، امكانات و اموال:
كارفرما ميتواند تجهيزات، امكانات و اموال واحدها و فعاليتهاي واگذار شده را به شرط حفظ مالكيت دولت بر خطوط ريلي و جلوگيري از ايجادانحصار در بخش غير دولتي و تضمين استمرار خدمات و ساير شرايط مندرج در ماده (128) قانون برنامه سوم، به صورت بيع قطعي(به جز خطوطريلي)، اجازه به شرط تمليك(به جز خطوط ريلي)، اجازه و براساس قوانين و مقررات جاري به اشخاص حقيقي و حقوقي بخش غير دولتيداخلي(خصوصي، تعاوني)واگذار كند. اين واگذاري از طريق انعقاد قرارداد و در موارد زير انجام ميشود:
1ـ انتقال مالكيت اموال و دارايي مربوط به واحدهاي واگذار شده مربوط به حمل و نقل بار و مسافر، تعمير و نگهداري و بازسازي شبكه و ناوگان حملو نقل ريلي مربوط، شامل:
الف ـ وسايط نقليه ريلي ناوگان باري، مسافري و لوكوموتيوها.
ب ـ كارگاههاي تعميرات واگن باري و مسافري، دپوهاي سرويس و تعميراتي لوكوموتيو.
ج ـ كارخانهها و كارگاههاي تأمين و توليد قطعات، ماشين آلات، سيستمها و تجهيزات.
د ـ كارگاههاي امور تعميرات و نگهداري و بازسازي خط و ابنيه فني، علايم و ارتباطات.
هـ ـ ساختمانها و تأسيسات اداري، پايانهها، انبارها و باراندازها.
و ـ ماشين آلات دستگاهها، تجهيزات و امكانات مربوط.
2ـ اجاره دادن واحدهاي ذكر شده در بند(1) به بخش غير دولتي داخلي خصوصي، تعاوني).
3ـ سرمايهگذاري بخش غير دولتي داخلي(خصوصي، تعاوني) براي راهاندازي و فعال كردن خدمات ويژه راه آهن در حوزههاي تحت مالكيت راهآهن.
4ـ احداث خطوط جديد با رعايت مفاد قانون احداث پروژههاي عمراني بخش راه و ترابري از طريق مشاركت.
تبصره - كارفرما ميتواند بر اساس قوانين و مقررات جاري كمكهاي فني و اقتصادي به متقاضيان سرمايهگذاري ارايه كند.
ماده 4 ـ
تشكيل شركتهاي مشترك با بخش غير دولتي:
كارفرما ميتواند بخشي از فعاليتهاي خود را از طريق تشكيل شركتهاي مشترك با بخش غير دولتي داخلي (خصوصي، تعاوني) و پس از تاييدمجمع عمومي شركت انجام دهد.
تبصره 1 ـ كارفرما در ايجاد اين شركتها، ميتواند با استفاده از بخشي يا تمام اموال واحدهاي تحت مالكيت خود مندرج در بند (1) ماده (3) آوردهخود را تأمين كند.
تبصره 2 ـ سهام كارفرما در شركتهاي جديد نبايد بيش از چهل و نه درصد (49%) سهام باشد.
ماده 5 ـ
به منظور تأمين امنيت حقوقي و اقتصادي و تضمين مالكيت فردي و امكان دسترسي و بهرهبرداري آسان توسط بخش غير دولتي از شبكهريلي، ضوابط و مقررات مربوط توسط هيأت مديره شركت سهامي راهآهن جمهوري اسلامي ايران تهيه ميشود و پس از تصويب مجمع عموميشركت، قابل اجرا خواهد بود.
ماده 6 ـ
اجراي روشهاي تشويقي، از قبيل تضمين يا بيمه سرمايهگذاري، پرداخت مابهالتفاوت نرخ تعرفه تكليفي با بهاي قيمت تمام شده، تضمينسودآوري واحدهاي واگذار شده در قالب قوانين و مقررات مصوب مجمع عمومي شركت امكانپذير است.
ماده 7 ـ
شركت سهامي راهآهن جمهوري اسلامي ايران، موظف است در صورت واگذاري واحدهاي تابعه، آموزشهاي تخصصي لازم را براي انتقالدانش فني به بخش غير دولتي ارايه كند.
ماده 8 ـ
در صورتي كه اشخاص حقيقي و حقوقي غير دولتي(خصوصي، تعاوني) طرف قرارداد، به همراه واحد واگذار شده، انتقال كاركنان و كارگرانواحدهاي مزبور را نيز بپذيرند، كارفرما بر اساس قرارداد تنظيمي ميتواند تسهيلات ويژهاي را با رعايت قوانين كه به تصويب مجمع عمومي شركتميرسد، براي آنها قايل شود.
ماده 9 تعيين تكليف خسارات سوانح ناشي از خدمات و فعاليتهاي واگذار شده بر اساس دستورالعملي خواهد بود كه در آن تكاليف مقرر دو طرف وشخص ثالث (استفاده كنندگان از حمل و نقل ريلي) را مشخص كرده و به تصويب مجمع عمومي شركت خواهد رسيد. وضعيت ساير خسارات درقراردادهاي منعقد شده مشخص ميشود.
ماده 10 ـ
قيمتگذاري خدمات حمل و نقل ريلي موضوع اين آييننامه، به شرط آنكه بيش از 30 درصد بازار مربوط در اختيار يك شخص حقيقي ياحقوقي غير دولتي نباشد، مشمول نرخگذاري دولتي نخواهد بود.
ماده 11 ـ
در صورتي كه مجموع ميزان ارايه خدمات حمل و نقل ريلي توسط اشخاص حقيقي يا حقوقي غير دولتي در حمل و نقل بار يا مسافر در هرمحور راهآهن از حد چهل 40 درصد (40%) ظرفيت آن محور(مبدا ـ مقصد) فراتر رود، قيمتگذاري خدمات مزبور در آن محور براي راه آهن نيز رقابتيميشود.
تبصره - ظرفيت هر يك از محورهاي راه آهن، در ابتداي هر سال، پس از تصويب وزير راه و ترابري مشخص خواهد شد.
ماده 12 ـ
همزمان و به موازات اقدامات مربوط به خصوصي سازي فعاليتهاي موضوع اين آييننامه، كارفرما موظف است، پس از انجام بازنشستگيزودرس، بازخريدي و انتقال كاركنان خود به واحدهاي ديگر، تغييرات ساختاري و تشكيلاتي خود را با اصلاح و حذف تشكيلات مربوط به فعاليتهاو خدمات واگذار شده، تهيه نمايد و پس از طي مراحل قانوني براي تصويب به سازمان مديريت و برنامهريزي كشور ارسال كند.
[امضاء]
معاون اول رييس جمهور ـ حسن حبيبي