ماده 1 ـ
حدود كنوانسيون.
1 ـ زبالههاي ذيل كه مورد انتقال برونمرزي قرار ميگيرند براي منظورهاي اين كنوانسيون "زبالههاي مضر" محسوب ميشوند.
الف ـ زبالههايي كه جزء گروه مندرج در ضميمه 1 ميباشند، مگر آن كه داراي خصوصيات مذكور در ضميمه 3 نباشند، و
ب ـ زبالههايي كه مشمول بند (الف) نيستند، ولي طبق مقررات محلي كشورهاي عضو صادركننده و واردكننده يا عبور زبالههاي مضر محسوبميشوند.
2 ـ زبالههايي كه از گروه مندرج در ضميمه 2 هستند و مورد انتقال برونمرزي قرار ميگيرند، براي منظورهاي اين كنوانسيون "ساير انواع زباله" به شمارميآيند.
3 ـ زبالههايي كه به علت راديو اكتيو بودن مشمول سيستمهاي ديگر بينالمللي كنترل، از جمله اسناد بينالمللي مشخصاً قابل اجرا در مورد مواد راديواكتيو ميباشند، در چهارچوب اين كنوانسيون قرار نميگيرند.
4 ـ زبالههاي ناشي از عمليات عادي كشتيها، كه دفع آنها مشمول سند بينالمللي ديگري ميباشد، در چهارچوب اين كنوانسيون قرار نميگيرند.
ماده 2 ـ
تعريفها
براي منظورهاي اين كنوانسيون.
1 ـ "زبالهها" اجسام يا اشيايي است كه طبق مقررات قانون ملي دفع ميشوند يا بايد دفع شوند.
2 ـ "اداره" به معني جمعآوري، انتقال و دفع زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله، از جمله مراقبت بعدي از محلهاي دفع ميباشد.
3 ـ "انتقال برونمرزي" به معني انتقال زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله است از ناحيهاي تحت حاكميت ملي يك دولت به ناحيهاي تحت حاكميتملي يك دولت ديگر يا از طريق آن، يا به ناحيهاي يا از طريق ناحيهاي كه تحت حاكميت ملي دولت ديگري نباشد، مشروط بر آن كه لااقل دو دولت دراين انتقال ذيمدخل باشند،
4 ـ "دفع" به معني هر عملي است كه در ضميمه 4 اين كنوانسيون مشخص شده است،
5 ـ "محل يا وسايل مجاز" به معني محل يا وسايل دفع زبالههاي مضر و ساير انواع زباله است كه مرجع مربوط كشوري كه محل يا وسايل در آن قراردارد، آن را مجاز دانسته است،
6 ـ "مرجع ذيصلاح" به معني يك مرجع دولتي است كه يك كشور عضو در نواحي كه خود صلاح ميداند، تعيين مينمايد تا مسئول دريافت اطلاعيهمربوط به انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله اطلاعات مربوط به آن، و جوابگويي به آن اطلاعيه طبق ماده 6 باشد،
7 ـ "مركز " به معني واحد كشور عضوي است كه در ماده 5 بدان اشاره شده و مسئول دريافت يا ارائه اطلاعات پيشبيني شده در مواد 13 و 15ميباشد.
8 ـ "اداره زبالههاي مضر و ساير انواع زباله به نحو صحيح از لحاظ زيستمحيطي" به معني انجام اقدامات عملي است به منظور اداره زبالههاي مضر وساير انواع زباله به نحوي كه سلامت انسان و محيط زيست در برابر اثرات زيانبار احتمالي اين گونه زبالهها حفظ گردند،
9 ـ "ناحيه تحت حاكميت ملي يك دولت" به معني هر گونه اراضي، ناحيه دريايي يا هوايي است كه در داخل آن، يك دولت طبق حقوق بينالمللي دررابطه با سلامت انسان و محيط زيست مسئوليت اداري و انضباطي اعمال مينمايد،
10 ـ "كشور صدور" به معني كشور عضوي است كه قرار است انتقال برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله از آن جا آغاز شود،
11 ـ "كشور ورود" به معني كشور عضوي است كه انتقال برونمرزي زبالههاي مضر و يا ساير انواع زباله به منظور دفع آنها در آنجا يا به منظور بارگيريآن قبل از دفع در ناحيهاي كه تحت حاكميت ملي هيچ دولتي نيست انجام ميگيرد،
12 ـ "كشور عبور" به معني كشوري جز كشور صدور و يا كشور ورود است كه انتقال زبالههاي مضر و ساير انواع زباله از طريق آن انجام ميشود يا قراراست انجام شود.
13 ـ "كشورهاي ذيربط" به معني كشورهاي صدور، ورود يا عبور ميباشند، خواه عضو كنوانسيون باشند و خواه نباشند،
14 ـ "شخص" به معني شخص حقيقي يا حقوقي است.
15 ـ "صادركننده" به معني شخصي است كه تحت حاكميت دولت كشور صدوري ميباشد كه ترتيب صدور زبالههاي مضر و ساير انواع زباله راميدهد.
16 ـ "واردكننده" به معني شخصي است كه تحت حاكميت دولت كشور ورودي ميباشد كه ترتيب ورود زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را ميدهد.
17 ـ "انتقالدهنده" به معني شخصي است كه انتقال زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله را انجام ميدهد.
18 ـ "ايجادكننده" به معني شخصي است كه فعاليتش زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله ايجاد ميكند، يا هر گاه شخص ايجادكننده معلوم نباشد،شخصي است كه آن زبالهها را در اختيار دارد يا آن را كنترل ميكند،
19 ـ "دفعكننده" به معني شخصي است كه زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله براي او حمل ميشود تا آنها را دفع نمايد،
20 ـ "سازمان يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي" به معني سازماني است كه توسط دولتهاي داراي حاكميت ملي تشكيل شده است و دولتهايعضو آن سازمان صلاحيت مربوط به امور تحت اين كنوانسيون را به آن سازمان واگذار نمودهاند و داراي اختيارات تام طبق مقررات داخلي خودميباشند تا كنوانسيون را امضاء كند، تصويب نمايد، بپذيرد، با آن موافقت نمايد و رسماً آن را تأييد كند يا بدان ملحق گردد.
21 ـ "انتقال غير قانوني" به معني هر گونه انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله ميباشد كه در ماده 9 مشخص گرديده است.
ماده 3 ـ
تعريفهاي ملي از زبالههاي مضر
1 ـ هر عضو كنوانسيون بايد ظرف مدت شش ماه از تاريخ امضاء اين كنوانسيون دبيرخانه كنوانسيون را از موضوع زبالههايي (غير از زبالههايي كه درضميمههاي 1 و 2 ذكر شده است) كه طبق قوانين ملي خود به عنوان زبالههاي مضر در نظر گرفته يا تعريف كرده است، آگاه سازد و نيز شرايط مربوط بهشيوههاي انتقال برونمرزي قابل اجراء در مورد اين گونه زبالهها را به اطلاع دبيرخانه برساند.
2 ـ هر عضو كنوانسيون بايد دبيرخانه را متعاقباً از تغييرات عمده در اطلاعاتي كه طبق بند 1 ارائه داده است مطلع سازد.
3 ـ دبيرخانه بايد فوراً اطلاعاتي را كه به موجب بندهاي 1 و 2 دريافت داشته است به آگاهي همه اعضاء كنوانسيون برساند.
4 ـ اعضاء كنوانسيون بايد اطلاعاتي را كه دبيرخانه به آنها داده است در اختيار صادركنندگان خود بگذارند.
ماده 4 ـ
تعهدات عمومي
1 ـ
الف ـ اعضايي كه از حق خود در منع ورود زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله براي دفع استفاده ميكنند بايد اعضاي ديگر را از تصميم خود طبق ماده 13آگاه سازند.
ب ـ اعضاء كنوانسيون ميتوانند صدور زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را به كشور اعضايي كه ورود اين گونه زبالهها را منع كردهاند، هنگامي كه بهموجب بند فرعي (الف) فوق مطلع شدهاند منع نمايند يا، صدور آن را اجازه ندهند.
پ ـ اعضاء كنوانسيون ميتوانند صدور زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را، هر گاه كشور واردكننده كتباً در مورد خاصي از ورود زباله موافقت نكردهباشد، و در صورتي كه كشور واردكننده ورود اين گونه زباله را منع ننموده باشد، منع كنند، يا اجازه ندهند.
2 ـ هر عضو كنوانسيون بايد تدابير مناسب را جهت موارد ذيل اتخاذ نمايد.
الف ـ حصول اطمينان از اين كه ايجاد زبالههاي مضر و ساير انواع زباله در كشور خود به حداقل كاهش يابد، در اين مورد بايد جنبههاي اجتماعي،تكنولوژيكي و اقتصادي مد نظر باشد،
ب ـ حصول اطمينان از داشتن امكانات كافي دفع زباله، براي اداره زبالههاي مضر و ساير انواع زباله به نحو صحيح از لحاظ زيستمحيطي، به منظوراين كه در حد امكان اين زبالهها در همان سرزمين دفع شوند،
پ ـ حصول اطمينان از اين كه اشخاص دستاندركار اداره زبالههاي مضر و ساير انواع زباله در داخل آن سرزمين اقدامات لازم را جهت پيشگيري ازآلودگي ناشي از اداره اين گونه زبالههاي مضر و ساير انواع زباله به عمل آورند و هر گاه آلودگي پيش آمد عواقب آن را براي سلامت انسان و محيط زيستبه حداقل برسانند.
ت ـ حصول اطمينان از اين كه انتقال برون مرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله به حداقل تقليل يابد و با اداره زبالههاي مضر و ساير انواع زباله به نحوصحيح از لحاظ زيست محيطي مطابقت داشته باشد و اين عمل به طرزي انجام شود كه سلامت انسان و محيط زيست در برابر اثرات سوء ناشي از اينگونه انتقالات حفظ شود.
ث ـ جلوگيري از صدور زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله به كشور يا گروه كشورهاي عضو اين كنوانسيون، كه به يك سازمان يكپارچهسازي اقتصادي ويا سياسي تعلق دارند. خاصه كشورهاي در حال رشد، كه طبق قوانين خود هر گونه ورود زباله را ممنوع كردهاند، و نيز هر گاه اين كشورها تشخيص دهندكه زبالههاي مورد بحث طبق ضوابطي كه اعضاء كنوانسيون در اولين نشست خود درباره آنها تصميم ميگيرند، به نحو صحيحي از لحاظ زيست محيطياداره نخواهد شد.
ج ـ درخواست ارائه اطلاعات مربوط به انتقال برون مرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله طبق مفاد الحاقيه شماره 5 ـ الف ـ به كشورهاي ذيربط، باتبيين اثرات انتقال مورد نظر بر سلامت انسان و محيط زيست.
ج ـ جلوگيري از ورود زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، در صورتي كه تشخيص دهند كه زبالههاي مورد بحث به نحو صحيح از لحاظ زيست محيطياداره نخواهند شد.
ح ـ همكاري در فعاليتهاي اعضاي ديگر كنوانسيون و سازمانهاي ذينفع به طور مستقيم و از طريق دبيرخانه، از جمله توزيع اطلاعات درباره انتقالبرونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله ، به منظور بهبود اداره صحيح اين گونه زبالهها از لحاظ زيست محيطي و نيز جلوگيري از انتقالات غيرقانوني آن.
3 ـ اعضاء كنوانسيون اعلام ميدارند كه انتقال غير قانوني زبالههاي مضر و ساير انواع زباله عملي جنايتكارانه است.
4 ـ هر عضو كنوانسيون بايد تدابير مناسب اداري يا قانوني و غيره را جهت اجراي مفاد اين كنوانسيون، از جمله تدابيري به منظور جلوگيري و تنبيهاعمال مغاير اين كنوانسيون، اتخاذ نمايد.
5 ـ هيچ يك از اعضاء كنوانسيون نبايد اجازه دهد كه زبالههاي مضر و ساير انواع زباله به كشوري كه عضو كنوانسيون نيست صادر شود يا از كشوري كهعضو كنوانسيون نيست وارد گردد.
6 ـ اعضاء كنوانسيون موافقت مينمايند كه اجازه ندهند كه زبالههاي مضر و ساير انواع زباله براي دفع در داخل ناحيهاي در جنوب 60 درجه عرضجنوبي صادر گردد.
خواه اينگونه زبالهها مورد انتقالات برون مرزي قرار گيرند و خواه نگيرند
7 ـ علاوه بر اين، هر عضو كنوانسيون بايد.
الف ـ اجازه ندهد كه اشخاص تحت حاكميت ملي خود زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را منتقل يا دفع كنند، مگر آن كه اين اشخاص مختار يا مجازباشند كه اين گونه عمليات را انجام دهند.
ب ـ مقرر دارد كه زبالههاي مضر و ساير انواع زبالهاي كه مورد انتقالات برونمرزي قرار ميگيرند، و طبق مقررات و ضوابطي كه از لحاظ بينالمللي درزمينه بستهبندي و برچسبزني و حمل و نقل مورد قبول همگان است، بستهبندي، برچسبزني و حمل و نقل گردد و اين كه به ساير شيوههاي مربوطهشناخته شده بينالمللي توجه لازم مبذول گردد.
پ ـ مقرر دارد كه زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، داراي سند انتقال از نقطه آغاز تا نقطه دفع آن باشد.
8 ـ هر عضو كنوانسيون بايد بخواهد كه زبالههاي مضر يا ساير انواع زبالهاي كه قرار است صادر گردد به نحوي كه در كشور صدور يا هر جاي ديگر ادارهشود كه از لحاظ زيست محيطي سالم باشد، رهنمودهاي فني براي اداره زبالههاي مشمول اين كنوانسيون طبق ضوابط زيست محيطي توسط اعضاءكنوانسيون در نخستين اجلاسشان تعيين خواهد گرديد.
9 ـ اعضاء كنوانسيون بايد تدابير مناسب اتخاذ نمايند تا انتقال برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله فقط در موارد مجاز دانسته شود كه،
الف ـ كشور صدور ـ توانايي فني وسايل لازم، محلهاي دفع مناسب و ظرفيت كافي براي دفع زبالههاي مورد بحث به نحو مؤثر و از لحاظزيستمحيطي صحيح نداشته باشد، يا
ب ـ زبالههاي مورد بحث به عنوان مواد اوليه براي (Recycling) بازپروري يا صنايع بازسازي در كشور ورود لازم باشد، يا
پ ـ انتقال برونمرزي مورد بحث مطابق ضوابط ديگري باشد كه اعضاي كنوانسيون تعيين خواهند كرد، مشروط به اين كه آن ضوابط مغاير با اهدافاين كنوانسيون نباشد.
10 ـ تعهد كشورهايي كه زبالههاي مضر و ساير انواع زباله در آن جا ايجاد ميشود مبني بر اين كه اين زبالهها بايد به نحو سالم از لحاظ زيست محيطياداره شود، نبايد تحت هيچ شرايطي به كشورهاي ورود يا عبور منتقل گردد.
11 ـ هيچ چيز در اين كنوانسيون نبايد مانع شود كه يك كشور عضو كنوانسيون مقررات اضافي، كه با مفاد اين كنوانسيون و مقررات حقوق بينالمللمطابقت داشته باشد، به منظور حفظ بهتر سلامت انسان و محيط زيست وضع كند.
12 ـ هيچ چيز در اين كنوانسيون نبايد به هيچ وجه حاكميت ملي دولتها بر درياي ساحلي آنها طبق قوانين بينالملل و حقوق حاكمه و حاكميتي كهدولتها در مناطق اقتصادي انحصاري و فلات قاره خود طبق قوانين بينالملل و نيز به اعمال حقوق و آزاديهاي دريانوردي يا هوانوردي كشتيها وهواپيماها، كه به موجب حقوق بينالملل پيشبيني شده در اسناد مربوطه منعكس است، لطمه وارد آورد.
13 ـ اعضاء كنوانسيون بايد تعهد كنند كه در فواصل معين امكانات تقليل مقدار آلودگي احتمالي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را كه به كشورهايديگر، به ويژه كشورهاي در حال رشد، صادر ميشود، مورد تجديد نظر قرار دهند.
ماده 5 ـ
تعيين مراجع و مراكز صالح
به منظور اجراي اين كنوانسيون اعضاي كنوانسيون بايد.
1 ـ يك يا چند مرجع صالح و مركز تعيين يا تأسيس نمايند. در مورد كشور عبور يك مرجع صالح بايد جهت دريافت اطلاعيه تعيين شود.
2 ـ ظرف سه ماه از تاريخ به اجراء درآمدن اين كنوانسيون براي آنها، به دبيرخانه اطلاع دهند كه چه سازمانهايي را به عنوان مراجع صالح و مركز خودتعيين كردهاند.
3 ـ ظرف يك ماه از تاريخ تصميم خود، دبيرخانه را از تغييرات مربوط به تعيين مراجع صالح و مركز خود، طبق بند فوق، آگاه سازند.
ماده 6 ـ
انتقال برونمرزي بين اعضاي كنوانسيون.
1 ـ كشور صدور بايد كتباً و از طريق مرجع صالح كشور صدور، مرجع صالح كشورهاي ذينفع را از هر گونه انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا سايرانواع زباله كه در نظر دارد انجام دهد مطلع سازد، يا از ايجادكننده يا صادركننده زبالهها بخواهد كه چنين اقدامي را به عمل آورد. اين گونه اطلاعيه بايدمحتوي مطالب و اطلاعات مذكور در الحاقيه 5 الف و به زبان قابل قبول كشور ورود باشد. فقط يك اطلاعيه بايد به هر كشور ذينفع ارسال گردد.
2 ـ كشور ورود بايد كتباً به كشور اطلاعدهنده پاسخ دهد و موافقت خود را تحت شرايطي يا بدون قيد و شرط اعلام دارد، از اجازه انتقال امتناع ورزد يااطلاعات بيشتري درخواست نمايد. يك نسخه از پاسخ نهايي كشور ورود بايد به جاي مراجع صالح كشورهاي ذينفع كه اعضاي كنوانسيون هستندارسال گردد.
3 ـ تا زماني كه كشور صدور تأييد كتبي مبني بر موارد ذيل را دريافت نكرده است نبايد به ايجادكننده يا صادركننده زباله اجازه شروع انتقال برونمرزي رابدهد.
الف ـ اطلاعدهنده موافقت كتبي كشور ورود را دريافت كرده است. و
ب ـ اطلاعدهنده تأييديه وجود قرارداد بين صادركننده و دفعكننده را، كه طي آن اداره صحيح زيست محيطي زبالههاي مورد نظر تصريح گرديده است،دريافت نموده است.
4 ـ هر كشور عبور عضو كنوانسيون بايد فوراً وصول اطلاعيه را به طرف اطلاعدهنده اعلام دارد. اين كشور ميتواند متعاقباً ظرف شصت روز موافقتخود را با انتقال زباله تحت شرايطي يا بدون قيد و شرط كتباً به آگاهي طرف اطلاعدهنده برساند يا از دادن اجازه امتناع ورزد و يا درخواست اطلاعاتاضافي بنمايد. كشور صدور نبايد تا موافقت كتبي كشور عبور را دريافت نكرده است اجازه انتقال برونمرزي را بدهد، ولي هر گاه در هر زمان يك عضوكنوانسيون تشخيص دهد كه موافقت كتبي قبلي ـ يا به طور كلي و يا در موارد خاص ـ براي عبور زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله ضرورت ندارد، ياهر گاه شرايط را تغيير دهد، بايد طبق ماده 13 فوراً اعضاي ديگر كنوانسيون را از تصميم خود مطلع سازد. در اين صورت اگر ظرف مدت شصت روز ازتاريخ وصول اطلاعيهاي كه توسط كشور عبور داده شده است، كشور صدور پاسخي دريافت نكند، كشور صدور ميتواند اجازه شروع صدور زباله را ازطريق كشور عبور صادر نمايد.
5 ـ در موردي كه انتقال برونمرزي زباله فقط طبق قوانين كشور صدور مضر شناخته شده باشد،
الف ـ الزامات بند 9 اين ماده كه شامل حال واردكننده يا دفعكننده و كشور واردكننده ميشود، و با اعمال تغييرات لازم در مورد صادركننده و كشورصدور نيز قابل اجراء ميباشد.
ب ـ در صورتي كه كشور ورود يا كشورهاي ورود و عبور كه اعضاء كنوانسيون هستند، زباله را مضر تشخيص داده باشند، الزامات بندهاي 1 و 3 و 4 و6 اين ماده كه شامل حال صادركننده و كشور صدور ميباشد، با اعمال تغييرات لازم در مورد واردكننده يا دفعكننده و كشور ورود نيز قابل اجراء خواهدبود، يا
پ ـ هر گاه فقط كشور عبور اين زبالهها را مضر تشخيص داده باشد، مفاد بند 4 شامل حال آن كشور خواهد بود.
6 ـ كشور صدور ميتواند ، در صورت موافقت كتبي كشورهاي ذيربط، در موارد زير به ايجادكننده يا صادركننده اجازه دهد كه از يك اطلاعيه كلياستفاده كند. در موردي كه زبالههاي مضر يا ساير انواع زبالهاي كه خصوصيات فيزيكي و شيميايي آنها تغيير نميكند، زبالهها به طور مرتب از طريقگمرك خروج معين و واحد كشور صدور، از طريق گمرك ورود معين و واحد كشور ورود و در مورد عبور از طريق گمرك ورود و خروج معين و واحدكشور يا كشورهاي عبور براي دفعكننده معين و واحد ارسال ميگردد.
7 ـ كشورهاي ذيربط ميتوانند موافقت كتبي خود را مبني بر استفاده از يك اطلاعيه كلي مذكور در بند 6 در صورت ارائه برخي اطلاعات مانند مقاديردقيق يا ليست ادواري زبالههاي مضر و ساير انواع زبالهاي كه ارسال خواهد شد اعلام دارند.
8 ـ ممكن است اطلاعيه كلي و موافقت كتبي مورد اشاره در بندهاي 6 و 7 شامل محمولههاي متعدد زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله طي يك دورهحداكثر 12 ماه باشد.
9 ـ اعضاء كنوانسيون بايد بخواهند كه هر شخصي كه مسئول انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله است مدرك انتقال را به محض تحويليا دريافت زبالههاي مورد نظر امضاء نمايد. آنها همچنين بايد بخواهند كه دفعكننده دريافت زبالهها را توسط دفعكننده و در زمان مناسب و تاريخ خاتمهدفع را، همان گونه كه در اطلاعيه مشخص شده است، به اطلاع صادركننده و مرجع صالح كشور صدور برسانند. هر گاه اين امر به اطلاع كشور صدورنرسيده باشد مرجع صالح كشور صدور يا صادركننده بايد كشور ورود را مطلع سازد.
10 ـ اطلاعيه و پاسخ مندرج در اين ماده بايد به مرجع صالح اعضاي ذيربط، يا در مورد كشورهاي غير عضو به هر مرجع دولتي مناسب، تسليم شود.
11 ـ هر انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله بايد تحت پوشش بيمه، يا هر گونه ضمانتنامهاي قرار گيرد كه كشور ورود يا كشور عبور كهعضو كنوانسيون هستند مناسب تشخيص دهند.
ماده 7 ـ
انتقال برونمرزي از يك كشور عضو كنوانسيون از طريق كشورهايي كه عضو كنوانسيون نيستند.
بند 2 ماده 6 كنوانسيون با تغييرات لازم حسب مورد، شامل انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله از يك كشور عضو كنوانسيون از طريقيك كشور يا كشورهايي كه عضو كنوانسيون نيستند، خواهد بود.
ماده 8 ـ
وظيفه ورود مجدد ـ در صورتي كه انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله، كه كشورهاي ذيربط در مورد آن موافقت نمودهاندنتواند با توجه به مفاد اين كنوانسيون، طبق شرايط قرارداد به طور كامل انجام گيرد، كشور صدور بايد زبالههاي مورد نظر را توسط صادركننده ظرف نودروز از تاريخي كه كشور واردكننده كشور صدور و دبيرخانه را مطلع ساخته است يا طي مدت زمان ديگري كه كشورهاي ذيربط توافق نمايند به كشورصدور باز گرداند. بدين منظور، كشور صدور و هر كشور طرف عبور زباله نبايد از اعاده آن زبالهها به كشور صدور مخالفت نمايد.
ماده 9 ـ
انتقال غير قانوني.
1 ـ براي منظور اين كنوانسيون، در موارد ذيل انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله غير قانوني محسوب ميشود.
الف ـ انتقال بدون اطلاع به كشورهاي ذيربط طبق مقررات اين كنوانسيون، يا
ب ـ انتقال بدون موافقت كشور ذيربط طبق مقررات اين كنوانسيون، يا
پ ـ انتقال با موافقت كشورهاي ذيربط از طريق جعل، قلب واقعيت يا تقلب، يا
ت ـ در صورتي كه نحوه انتقال عملاً با مدارك مربوط مغاير باشد، يا
ث ـ در صورتي كه انتقال منجر به دفع عمدي (مانند دامپينگ) زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله بر خلاف مقررات اين كنوانسيون و اصول كلي قوانينبينالمللي گردد.
2 ـ در مورد انتقال برونمرزي غير قانوني زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله در نتيجه رفتار صادركننده يا ايجادكننده، كشور صدور بايد اقداماتي انجامدهند تا زبالههاي مورد نظر.
الف ـ توسط صادركننده يا ايجادكننده، يا در صورت لزوم توسط خود او به كشور صدور بازگردانده شود، يا هر گاه اين كار عملي نباشد،
ب ـ به نحو ديگري كه با مقررات اين كنوانسيون مطابقت داشته باشد، ظرف مدت 30 روز از تاريخي كه مورد انتقال غير قانوني به كشور صدور اطلاعداده شده است، يا طي مدت زماني كه طرفهاي ذيربط توافق كنند، خود آنها را دفع نمايد.
بدين منظور طرفهاي ذيربط نبايد با اعاده زبالهها به كشور صدور مخالفت نمايند يا موانعي در راه آن ايجاد كنند.
3 ـ در مورد انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زبالهاي كه در اثر عمل واردكننده يا دفعكننده، غير قانوني شناخته شده است، كشور ورود بايدمطمئن گردد كه زبالههاي مورد بحث توسط واردكننده يا دفعكننده به نحوي دفع ميشود كه از لحاظ زيست محيطي سالم است، يا در صورت لزومظرف 30 روز در تاريخي كه كشور ورود از انتقال غير قانوني مطلع شده است يا طي مدت زمان ديگري كه مورد توافق كشورهاي ذيربط قرار گيرد،توسط خود كشور واردكننده دفع گردد. بدين منظور طرفهاي ذيربط بايد حسب ضرورت در مورد دفع زبالهها به نحو صحيح و سالم از لحاظ زيستمحيطي با يكديگر همكاري نمايند.
4 ـ در مواردي كه مسئوليت انتقال غير قانوني را نتوان به صادركننده يا ايجادكننده يا واردكننده يا دفعكننده منتسب دانست، طرفهاي ذيربط يا سايراعضاي كنوانسيون حسب ضرورت بايد از طريق همكاري اقداماتي نمايند تا زبالههاي مورد نظر در اسرع وقت به نحوي سالم از لحاظ زيست محيطي يادر كشور صدور يا در كشور ورود يا به مناسبت در هر جاي ديگر دفع گردد.
5 ـ هر عضو كنوانسيون بايد مقررات ملي مناسبي به منظور جلوگيري از انتقال غير قانوني زباله يا مجازات اين عمل وضع نمايد، اعضاي كنوانسيونبايد جهت تحقق اهداف اين ماده يا يكديگر همكاري نمايند.
ماده 10 ـ
همكاري بينالمللي
1 ـ اعضاي اين كنوانسيون بايد به منظور بهبود و اداره صحيح وسايل زبالههاي مضر و ساير انواع زباله از لحاظ زيست محيطي با يكديگر همكارينمايند.
2 ـ بدين منظور اعضاء كنوانسيون بايد"
الف ـ در صورت تقاضا، اطلاعاتي، خواه به طور دوجانبه و خواه چندجانبه، با توجه به ترغيب اداره صحيح و سالم زبالههاي مضر و ساير انواع زباله ازلحاظ زيست محيطي از جمله با در نظر گرفتن هماهنگي در ضوابط و رويههاي فني بر اين اداره مناسب زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، در اختياربگذارند.
ب ـ در نظارت بر اثرات اداره زبالههاي مضر بر سلامت انسان و محيط زيست با يكديگر همكاري كنند.
پ ـ با توجه به قوانين، مقررات و سياستهاي داخلي خود در زمينه توسعه و استفاده از تكنولوژيهاي جديد و سالم از لحاظ زيست محيطي و مولدحداقل زباله و بهبود تكنولوژيهاي موجود به منظور در حد امكان حذف توليد زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله و دستيابي به روشهاي مؤثر اداره صحيحآنها به طريقي سالم از نظر زيست محيطي، از جمله بررسي اثرات اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي استفاده از اين تكنولوژيهاي جديد ياتكامليافته، همكاري نمايند.
ت ـ با توجه به قوانين، مقررات و سياستهاي داخلي خود در زمينه انتقال تكنولوژي و سيستمهاي اداره مربوط به اداره صحيح زبالههاي مضر و سايرانواع زباله از لحاظ زيست محيطي، فعالانه همكاري كنند. آنها بايد همچنين در مورد توسعه ظرفيت فني بين اعضاي كنوانسيون، به ويژه اعضايي كهممكن است كه مساعدت فني در اين زمينه نياز داشته باشد يا درخواست مساعدت فني نمايند همكاري كنند.
ث ـ در زمينه تهيه رهنمودها و يا شيوههاي عمل مناسب فني همكاري نمايند.
3 ـ اعضاي كنوانسيون بايد طرق و وسايل مناسب را به منظور مساعدت به كشورهاي در حال رشد در اجراي بندهاي فرعي (الف)، (ب) و (پ)، بند 2ماده 4 به كار گيرند.
4 ـ با در نظر گرفتن نيازهاي كشورهاي در حال رشد، همكاري بين اعضاي كنوانسيون و سازمانهاي ذيصلاح بينالمللي به منظور آگاهي عمومي، توسعهتكنولوژيهاي مناسب اداره صحيح زبالههاي مضر و ساير انواع زباله از لحاظ زيست محيطي و استفاده از تكنولوژيهايي كه حداقل زباله را توليد مينمايد،ترغيب ميگردد.
ماده 11 ـ
موافقتنامههاي دو جانبه، چندجانبه و منطقهاي
1 ـ با وجود مقررات ماده 4، بند 5 اعضاء كنوانسيون ميتوانند به انعقاد موافقتنامههاي دو جانبه ، چندجانبه و منطقهاي يا اتخاذ ترتيباتي مربوط بهانتقال برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، با اعضاي كنوانسيون يا كشورهاي غير عضو كنوانسيون مبادرت نمايند. مشروط به اين كه اينموافقتنامهها يا ترتيبات از اداره صحيح زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله، طبق شرايط اين كنوانسيون، عدول ننمايد. اين موافقتنامهها يا ترتيبات بايدحاوي مقرراتي باشد كه در مقايسه با مقررات اين كنوانسيون در ارتباط با اداره سالم زبالهها از لحاظ زيست محيطي كاستي نداشته باشد، به ويژه بايدمصالح و منافع كشورهاي در حال رشد در آنها ملحوظ گردد.
2 ـ اعضاء كنوانسيون بايد دبيرخانه را از موافقتنامهها يا ترتيبات دوجانبه، چندجانبه يا منطقهاي مذكور در بند 1 يا آنهايي كه قبل از به اجراء درآمدن اينكنوانسيون براي آنها، به منظور كنترل انتقالات برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله بين طرفهاي آن موافقتنامه، منعقد نمودهاند آگاه سازند.مقررات اين كنوانسيون نبايد بر انتقالات برونمرزي كه طبق اين گونه موافقتنامهها انجام ميگيرد، اثر بگذارد مشروط به آن كه آن موافقتنامهها به ادارهصحيح زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله طبق مقررات اين كنوانسيون خللي وارد ننمايد.
ماده 12 ـ
مشاوره در مورد مسئوليتها
اعضاي كنوانسيون بايد جهت تهيه يك پروتكل، در اسرع وقت، به منظور وضع مقررات و اتخاذ شيوههاي مربوط به مسئوليت و جبران زائد خساراتناشي از انتقال و دفع برون مرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، با يكديگر همكاري نمايند.
ماده 13 ـ
انتقال اطلاعات
1 ـ اعضاء كنوانسيون بايد در صورت اطلاع از بروز حادثهاي در جريان انتقال برون مرزي يا دفع زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله، كه احتمالاً ممكناست موجب خطراتي براي سلامت انسان يا محيط زيست در كشورهاي ديگر باشد ، آن كشورها را فوراً مطلع سازند.
2 ـ اعضاء كنوانسيون بايد يكديگر را از طريق دبيرخانه در موارد ذيل آگاه سازند.
الف ـ تغييرات مربوط به تعيين مراجع ذيصلاح يا مراكز، طبق ماده 5،
ب ـ تغييرات مربوط به تعريف مقامات كشور خود از زبالههاي مضر، طبق ماده 3، و در اسرع وقت.
پ ـتصميمات اتخاذ شده توسط آنها مربوط به عدم موافقت كلي يا جزئي يا ورود زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله جهت دفع در داخل منطقه تحتحاكميت ملي خود.
ت ـ تصميمات اتخاذ شده توسط آنها به منظور محدود يا منع كردن حدود زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله،
ث ـ هر گونه اطلاعات ديگري كه طبق بند 4 اين ماده لازم باشد.
3 ـ اعضاء كنوانسيون بايد با درنظر گرفتن قوانين و مقررات ملي خود گزارش درباره سال قبل حاوي اطلاعات ذيل، از طريق دبيرخانه، قبل از پايان يافتنهر سال به كنفرانس اعضاء كنوانسيون كه به موجب ماده 15 تشكيل ميگردد، تسليم نمايند.
الف ـ مراجع ذيصلاح و مراكز كه توسط آنها طبق ماده 5 تعيين گرديدهاند.
ب ـ اطلاعات مربوط به انتقال برونمرزي زبالههاي مضر يا ساير انواع زبالهاي كه در آنها دخالت داشتهاند، شامل.
1 ـ مقدار زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله صادر شده، نوع، خصوصيات، مقصد، هر كشور محل عبور و شيوه دفع آنها همانگونه كه در پاسخ اطلاعيههااعلام گرديده است،
2 ـ مقدار زبالههاي مضر و ساير انواع زباله وارد شده، نوع، خصوصيات، مبداء و شيوههاي دفع آنها.
3 ـ موارد دفع كه طبق شيوههاي مورد نظر انجام نگرديده است.
4 ـ اقدامات لازم جهت كاهش مقدار زبالههاي مضر يا ساير انواع زباله مورد انتقال برونمرزي.
پ ـ اطلاعات مربوط به تدابير اتخاذ شده توسط آنها در اجراي اين كنوانسيون.
ت ـ اطلاعات درباره آمار رسمي گردآوري شده درباره اثرات ايجاد نقل مكان و دفع زبالههاي مضر، ساير انواع زباله بر سلامت انسان و محيط زيست.
ث ـ اطلاعات درباره موافقتنامهها و ترتيبات دوجانبه، چند جانبه و منطقهاي منعقد و اتخاذ شده، طبق ماده 11 اين كنوانسيون.
ج ـ اطلاعات درباره حوادث پيشآمده طي انتقال و دفع برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله و مربوط به تدابير اتخاذ شده جهت جبران آن.
چ ـ اطلاعات مربوط به طرق دفع در محدوده حاكميت ملي آنها.
ح ـ اطلاعات درباره تدابير انجام شده براي اتخاذ تكنولوژيهايي جهت كاهش و يا پيشگيري از ايجاد زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، و
خ ـ امور ديگري كه كنفرانس كنوانسيون اعضاء مناسب تشخيص دهند.
4 ـ اعضاي كنوانسيون بايد، با توجه به قوانين و مقررات ملي خود، اطمينان حاصل كنند كه نسخههايي از اطلاعيه مربوط به هر انتقال برونمرزيزبالههاي مضر يا ساير انواع زباله و پاسخ آن ـ هنگامي كه يك عضو كنوانسيون كه تشخيص داده است كه آن انتقال برونمرزي براي محيط زيستشزيانآور بوده است، چنين درخواستي كرده باشد ـ به دبيرخانه ارسال گردد.
ماده 14 ـ
جنبههاي مالي
1 ـ اعضاء كنوانسيون موافقت مينمايند كه حسب نيازهاي خاص مناطق و مناطق فرعي مختلف، مراكز منطقهاي و زير منطقهاي براي آموزش و انتقالتكنولوژي مربوط به اداره زبالههاي مضر و ساير انواع زباله و به حداقل رساندن ايجاد آنها تأسيس گردد. اعضاء كنوانسيون بايد در مورد برقراريمكانيسمهاي مناسب و داوطلبانه تأمين مالي تصميم بگيرند.
2 ـ اعضاء كنوانسيون بايد برقراري يك تنخواهگردان را به منظور مساعدت موقت در موارد اضطراري جهت به حداقل رساندن خسارات مربوط بهحوادث ناشي از انتقال برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله يا هنگام دفع آن زبالهها، مد نظر قرار دهند.
ماده 15 ـ
كنفرانس اعضاء.
1 ـ يك كنفرانس اعضاء كنوانسيون بدين وسيله تشكيل ميگردد، نخستين جلسه كنفرانس اعضاء بايد توسط مدير اجرايي UNEP قبل از پايان يكسال از تاريخ لازمالاجراء شدن اين كنوانسيون تشكيل شود. پس از آن جلسات عادي كنفرانس اعضاء بايد در فواصل زماني كه كنفرانس در نخستيننشست خود تعيين مينمايد، برگزار گردد.
2 ـ جلسات فوقالعاده كنفرانس اعضاء بايد در هر زماني كه كنفرانس لازم بداند يا به درخواست هر يك از اعضاي كنوانسيون تشكيل شود، مشروط بهآن كه ظرف شش ماه از تاريخي كه چنين درخواستي از طرف دبيرخانه به آنها ابلاغ ميشود، مورد تأييد لااقل يكسوم اعضاء كنوانسيون قرار گرفتهباشد.
3 ـ كنفرانس اعضاء بايد به اتفاق آراء آييننامه خود يا آييننامه هر ارگان فرعي را كه ممكن است تأمين نمايد، و نيز مقررات مالي براي بالاخص تعيينمشاركت مالي اعضاي اين كنوانسيون را تصويب كند.
4 ـ اعضاء كنوانسيون بايد در نخستين جلسه خود هر گونه تدابير ديگري را كه براي مساعدت در ايفاي مسئوليتهاي خود در ارتباط با حفظ و حمايتمحيط زيست دريايي در چهارچوب اين كنوانسيون ضروري تشخيص داده شود، اتخاذ نمايد.
5 ـ كنفرانس اعضاء بايد اجراي مؤثر اين كنوانسيون را به طور مستمر مورد بررسي و ارزيابي قرار دهند، علاوه بر اين بايد،
الف ـ هماهنگسازي سياستها، خط مشيها و تدابير مناسب جهت به حداقل رساندن زيان زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را براي سلامت انسانترغيب نمايند.
ب ـ در صورت لزوم اصلاحيهها و ضمائمي براي اين كنوانسيون، با توجه به ـ از جمله ـ اطلاعات علمي، فني، اقتصادي و زيست محيطي تهيه وتصويب كنند،
پ ـ هر گونه اقدام ديگري را كه بر اساس تجربههاي حاصل از عملكرد كنوانسيون و عملكرد موافقتنامهها و ترتيبات پيشبيني شده در ماده 11، براينيل به اهداف اين كنوانسيون لازم بدانند، مورد توجه و عمل قرار دهند.
ت ـ حسب ضرورت پروتكلهايي را مورد توجه و تصويب قرار دهند، و
ث ـ حسب نياز ارگانهاي فرعي به منظور اجراي اين كنوانسيون تأسيس كنند.
6 ـ سازمان ملل، ارگانهاي تخصصي آن، و همچنين هر كشوري كه عضو اين كنوانسيون نيست، ميتوانند به عنوان ناظر در جلسات كنفرانس اعضاءكنوانسيون نماينده اعزام دارند. هر ارگان يا سازمان ديگري، خواه ملي، خواه بينالمللي، دولتي يا غير دولتي، كه در زمينههاي مربوط به زبالههاي مضر ياساير انواع زباله واجد شرايط باشد و تمايل خود را به اعزام نماينده به عنوان ناظر به جلسات كنفرانس اعضاء كنوانسيون به اطلاع دبيرخانه رسانده باشد،ميتواند در جلسات شركت كند، مگر آن كه لااقل يكسوم اعضاء حاضر با اين امر مخالفت نمايند. پذيرش و شركت ناظران مشمول آييننامهاي خواهدبود كه كنفرانس اعضاء تصويب مينمايد.
7 ـ كنفرانس اعضاء بايد سه سال بعد از به اجراء درآمدن اين كنوانسيون و پس از آن حداقل هر شش سال يك بار، مؤثر بودن كنوانسيون را مورد ارزيابيقرار دهد. و در صورت لزوم منع كامل يا جزئي انتقالات برونمرزي زبالههاي مضر و ساير انواع زباله را با توجه به آخرين اطلاعات علمي، زيستمحيطي، فني و اقتصادي اعمال نمايد.
ماده 16 ـ
دبيرخانه
1 ـ وظايف دبيرخانه از اين قرار است.
الف ـ ترتيب دادن و ارائه خدمات به جلسات پيشبيني شده در مواد 15 و 17.
ب ـ تهيه و ارسال گزارشهايي بر اساس اطلاعات كسب شده طبق مواد 3 و 4، 6، 11، 13 و همچنين بر اساس اطلاعات حاصل از جلسات ارگانهايفرعي تأسيسيافته به موجب ماده 15 و نيز بر اساس اطلاعات مناسب ارائه شده توسط سازمانهاي بينالدول و غير دولتي مربوط.
پ ـ تهيه گزارشهايي درباره فعاليت انجام شده خود در ايفاي وظايفش به موجب اين كنوانسيون و ارائه آن گزارشها به كنفرانس اعضاء.
ت ـ انجام هماهنگي لازم با ارگانهاي بينالمللي مربوط به ويژه اتخاذ ترتيبات زايد حسب ضرورت براي ايفاي مؤثر وظايف خود.
ث ـ برقراري تماس با مراكز و مراجع ذيصلاحي كه طبق ماده 5 اين كنوانسيون تأسيس شدهاند،
ج ـ گردآوري اطلاعات مربوط به محلها و امكانات موجود اعضاء كه براي دفع زبالههاي مضر و ساير انواع زباله آنها فراهم شده است و ارائه ايناطلاعات به اعضاء كنوانسيون.
چ ـ دريافت اطلاعات درباره مواد ذيل از اعضاء كنوانسيون و انتشار آن بين آنها.
ـ منابع مساعدت و آموزش فني،
ـ دانش فني و علمي موجود،
ـ منابع نظرات و مشاورههاي كارشناسي كسب شده،
ـ نحوه دسترسي به منابع،
به منظور مساعدت ـ در صورت تقاضا ـ در زمينههاي،
ـ اجراي سيستم انتشار اطلاعات مربوط به اين كنوانسيون.
ـ اداره زبالههاي مضر و ساير انواع زباله،
ـ تكنولوژيهاي مناسب زيست محيطي مربوط به زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، از قبيل تكنولوژيهايي كه يا فضولات كمي توليد ميكند يا هيچ.
ـ ارزيابي امكانات و محلهاي دفع.
ـ كنترل زبالههاي مضر و ساير انواع زباله، و
ـ اقدامات اضطراري.
ح ـ حسب تقاضاي اعضاء تأمين اطلاعات درباره مشاوران و مؤسسات مشاورهاي كه داراي صلاحيت فني لازم براي ارائه مساعدت به اعضاء برايمنظورهاي ذيل ميباشد بررسي اخطار مربوط به انتقال برونمرزي، مقارنه حمل زباله مضر يا ساير انواع زباله با اعلام اخطار مربوط به آن و حصولاطمينان از اين كه وسايل و شيوههاي دفع زبالههاي مضر و ساير انواع زباله از لحاظ زيست محيطي بيخطر است. هزينه انجام اين گونه بررسيها بر عهدهدبيرخانه نخواهد بود.
خ ـ مساعدت به اعضاء در صورت تقاضاي آنها، در تعيين موارد حمل و نقل غير قانوني زباله و در جريان گذاردن فوري اعضاء ذيربط از انتقالات غيرقانوني كه در شرف انجام يافتن است.
د ـ همكاري با اعضاء و سازمانهاي ذيصلاح مربوط بينالمللي در تأمين كارشناس و تجهيزات به منظور مساعدت فوري به كشورها در صورت بروزشرايط اضطراري، و
ذ ـ ايفاي وظايف ديگري كه ممكن است كنفرانس اعضاء براي منظورهاي اين كنوانسيون در نظر بگيرند.
2 ـ وظايف دبيرخانه تا پايان نخستين جلسه كنفرانس اعضاء، كه طبق ماده 15 تشكيل ميگردد موقتاً توسط UNEP انجام ميگيرد.
3 ـ كنفرانس اعضاء در نخستين اجلاس خود دبيرخانه را از سازمانهاي صالح بينالدول موجود كه ابراز تمايل به ايفاي وظايف دبيرخانه به موجب اينكنوانسيون نمودهاند، تعيين خواهد كرد. كنفرانس اعضاء در اين اجلاس همچنين ايفاي وظايف محوله به ويژه وظايف تعيين شده طبق بند 1 فوق توسطدبيرخانه موقت را مورد ارزيابي قرار خواهد داد. و درباره ساختارهاي مناسب براي انجام آن وظايف تصميم خواهد گرفت.
ماده 17 ـ
اصلاح كنوانسيون
1 ـ هر عضو كنوانسيون ميتواند اصلاحيههايي براي اين كنوانسيون پيشنهاد نمايد و هر عضو پروتكل ميتواند پيشنهادهايي جهت اصلاح آن پروتكلبدهد. در اين اصلاحيهها بايد ملاحظات علمي و فني مربوط مورد توجه قرار گيرد.
2 ـ اصلاحيههاي اين كنوانسيون بايد در يكي از جلسات كنفرانس اعضاء تصويب گردد. اصلاحيههاي هر پروتكل بايد توسط اعضاي پروتكل مربوط دريكي از جلسات خود تصويب شود. متن هر اصلاحيه پيشنهادي كنوانسيون يا هر پروتكل هر گاه به نحو ديگري در پروتكل پيشبيني نشده باشد، بايدلااقل شش ماه قبل از جلسهاي كه قرار است آن را تصويب نمايد توسط دبيرخانه به اطلاع اعضاء برسد. دبيرخانه همچنين بايد اصلاحيههاي پيشنهاديرا براي آگاهي امضاءكنندگان اين كنوانسيون به آنها ابلاغ نمايد.
3 ـ اعضاء كنوانسيون بايد مساعي ممكن را براي نيل به توافق به اتفاق آراء درباره هر اصلاحي پيشنهادي اين كنوانسيون به عمل آورند. در صورتي كهمساعي براي نيل به توافق با اتفاق آراء به نتيجه نرسد و توافق حاصل نگردد به عنوان آخرين راه حل اصلاحيه توسط سهچهارم رأي اكثريت اعضاءحاضر و صاحب رأي در جلسه تصويب خواهد شد و به وسيله مرجع امانتدار براي تصويب، موافقت، تأييد يا پذيرش رسمي اعضاء براي آنها ارسالخواهد گرديد.
4 ـ شيوه عمل مذكور در بند 3 فوق در مورد اصلاحيههاي آن پروتكل انجام خواهد شد، به استثناي اين كه دوسوم آراء اكثريت اعضاء آن پروتكل كه درجلسه حضور دارند و داراي حق رأي هستند، براي تصويب آن اصلاحيهها كافي است.
5 ـ اسناد تصويب، موافقت و تأييد و پذيرش رسمي اصلاحيهها بايد نزد مرجع امانتدار سپرده شود. اصلاحيههاي مصوب طبق بندها 3 و 4 فوق براياعضاء كه آنها را پذيرفتهاند از نهمين روز دريافت اسناد تصويب، موافقت و تأييد و پذيرش رسمي آنها وسيله لااقل سهچهارم اعضايي كه اصلاحيهپروتكل مربوطه را پذيرفتهاند، در صورتي كه به نحو ديگري در پروتكل قيد نشده باشد، لازمالاجراء خواهد بود. اصلاحيهها در مورد هر عضو ديگر ازنهمين روز بعد از آن كه آن عضو اسناد تصويب، موافقت و تأييد و پذيرش رسمي اصلاحيهها را سپرده است، لازمالاجراء خواهد بود.
6 ـ به منظور اين ماده "اعضاء حاضر و صاحب رأي" يعني اعضايي كه حضور دارند و رأي مثبت يا منفي ميدهند.
ماده 18 ـ
انتخاب و اصلاح الحاقيهها
1 ـ الحاقيههاي اين كنوانسيون يا الحاقيههاي هر پروتكل جزء لاينفك اين كنوانسيون يا پروتكلها خواهند بود. مگر آن كه به نحو ديگري پيشبينيشده باشد، و اشاره به اين كنوانسيون يا پروتكلهاي آن اشاره به الحاقيههاي آنها نيز خواهد بود. اين الحاقيهها منحصر به امور علمي، فني و اداريخواهند بود.
2 ـ هر گاه در پروتكلها پيشبينيهاي ديگري در خصوص الحاقيههاي آنها نشده باشد شيوههاي ذيل در مورد پيشنهاد، تصويب و لازمالاجرا شدنالحاقيههاي اضافي بر اين كنوانسيون يا پروتكلها، اعمال ميگردد.
الف ـ الحاقيههاي اين كنوانسيون و پروتكلهاي آن طبق روش مذكور در ماده 17 بندهاي 2 و 3 و 4 پيشنهاد و تصويب ميگردد.
ب ـ هر عضو كه قادر نباشد الحاقيه اين كنوانسيون يا الحاقيه پروتكلي را كه عضو آن است بپذيرد بايد ظرف شش ماه از تاريخ اعلام تصويب توسطمرجع امانتدار، اين مرجع را از موضوع آگاه سازد. مرجع امانتدار بايد بلافاصله همه اعضاء را از اين اعلام مطلع سازد. هر عضو ميتواند در هر زماناعلام مخالفت قبلي خود را پس بگيرد و در نتيجه الحاقيههاي مورد بحث براي آن عضو قابل اجراء خواهند گرديد.
پ ـ پس از انقضاي شش ماه از تاريخ ابلاغ امر از طرف مرجع امانتدار الحاقيه براي كليه آن اعضاي كنوانسيون يا پروتكل مربوط كه طبق مقررات بندفرعي (ب) فوق اطلاعيه ندادهاند، لازمالاجرا ميگردد.
3 ـ پيشنهاد، تصويب و به اجرا درآمدن الحاقيههاي اين كنوانسيون يا هر پروتكل آن مشمول همان شيوه عملي ميشود كه در مورد پيشنهاد، تصويب ولازمالاجرا شدن الحاقيههاي اين كنوانسيون يا الحاقيههاي پروتكلها ملحوظ ميگردد. در الحاقيهها و اصلاحيههاي آنها بايد ملاحظات مربوطه علمي وفني نيز مورد توجه قرار گيرد.
4 ـ هر گاه الحاقيه اضافي يا اصلاحيه يك الحاقيه مستلزم اصلاحيه بر اين كنوانسيون يا پروتكلها باشد، الحاقيه اضافي يا الحاقيه اصلاح شده نبايد تازماني كه اصلاحيه اين كنوانسيون يا اصلاحيه پروتكلها لازمالاجرا نشدهاند به مرحله اجرا درآيند.
ماده 19 ـ
رسيدگي
هر عضوي كه تصور ميكند كه عضوي ديگر به تعهدات خود به موجب اين كنوانسيون عمل نكرده يا عمل نميكند ميتواند موضوع را به اطلاعدبيرخانه برساند و در اين صورت بايد فوراً و همزمان عضوي را كه اين ادعا عليه او شده است مستقيماً يا از طريق دبيرخانه از جريان امر آگاه سازد. كليهاطلاعات مربوطه بايد وسيله دبيرخانه در اختيار اعضاء قرار گيرد.
ماده 20 ـ
حل و فصل اختلافات:
1 ـ در صورت بروز اختلاف بين اعضاء در خصوص تفسير، رعايت و اجراء مقررات اين كنوانسيون يا پروتكلهاي مربوطه، بايد اعضاء از طريق مذاكرهيا هر طريق مسالمتآميز ديگر به انتخاب خود اختلافات را حل و فصل نمايند.
2 ـ هر گاه اعضاء ذيربط نتوانند از طريق مذكور در بند قبل اختلاف خود را تسويه كنند، در صورت توافق طرفهاي اختلاف، اختلاف بايد در دادگاهبينالمللي عدالت يا نزد هيأت داوري، كه طبق شرايط مندرج در الحاقيه 6 راجع به داوري پيشبيني شده است، مطرح گردد. ولي عدم حصول توافق درمورد طرح اختلاف در دادگاه بينالمللي عدالت يا در هيأت داوري، اصحاب دعوي را از مسئوليت ادامه يافتن راه حل از طرق مذكور در بند 1 آزادنميسازد.
3 ـ هنگام تصويب، پذيرش، موافقت و تأييد رسمي يا الحاق به اين كنوانسيون يا هر زمان بعد از آن، يك دولت و يا سازمان يكپارچهسازي سياسي و يااقتصادي ميتواند اعلام نمايد كه رسماً و بدون توافق خاصي تعهد (الف) طرح اختلاف در دادگاه بينالمللي عدالت و يا (ب) رجوع به حكميت طبقشيوه عمل پيشبيني شده در الحاقيه شماره 6، را بالقوه اجباري شناخته است. اين اعلام بايد كتباً به اطلاع دبيرخانه برسد و دبيرخانه هم بايد آن را بهاعضاء كنوانسيون ابلاغ كند.
ماده 21 ـ
امضاء
اين كنوانسيون براي امضاء، دولتها، و ناميبيا، به نمايندگي شوراي سازمان ملل براي ناميبيا، و سازمان يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي، در شهر بالدر تاريخ 22 مارس 1989، و در وزارت امور خارجه سوئيس فدرال در برن از تاريخ 23 مارس 1989 تا 30 ژوئن 1989، و در دفتر مركزي سازمان مللمتحده در نيويورك از 1 ژوئيه 1989 تا 22 مارس 1990، مفتوح خواهد بود.
ماده 22 ـ
تصويب، پذيرش، تأييد و موافقت رسمي
1 ـ اين كنوانسيون مشمول تصويب، پذيرش، تأييد و موافقت دولتها و نيز ناميبيا، به نمايندگي شوراي سازمان ملل براي ناميبيا و مشمول تأييد وموافقت رسمي سازمانهاي يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي خواهد بود. اسناد تصويب، پذيرش، تأييد يا موافقت رسمي بايد نزد مرجع امانتدارسپرده شود.
2 ـ هر سازمان مذكور در بند 1 فوق بدون اين كه دولتهاي عضو آن طرف اين كنوانسيون باشند ملزم به تعهدات تحت اين كنوانسيون خواهد بود. درمورد سازمانهايي كه يك يا چند دولت عضوش طرف كنوانسيون است، سازمان و دولتهاي عضو آن بايد در مورد مسئوليتهاي مربوطه خود براي اجرايتعهداتشان به موجب اين كنوانسيون تصميم بگيرند. در اين گونه موارد سازمان و دولتهاي عضو حق نخواهند داشت مستقلاً حقوق تحت كنوانسيون رااعمال نمايند.
3 ـ سازمانهاي مذكور در بند 1 فوق، در اسناد تأييد يا موافقت رسمي خود بايد حدود صلاحيت خود را نسبت به امور تحت حاكميت كنوانسيون اعلامنمايند. اين سازمانها بايد همچنين مرجع امانتدار را از تغييرات اساسي در حدود صلاحيت خود آگاه سازند و مرجع مزبور نيز بايد اعضاء كنوانسيون را ازاين امر مطلع نمايد.
ماده 23 ـ
الحاق
1 ـ اين كنوانسيون پس از انقضاي مهلت امضاء براي الحاق دولتها و ناميبيا به نمايندگي شوراي سازمان ملل براي ناميبيا و سازمانهاي يكپارچهسازيسياسي و يا اقتصادي مفتوح خواهد بود.
اسناد و الحاق بايد نزد مرجع امانتدار سپرده شود.
2 ـ سازمانهاي مذكور در بند 1 فوق، بايستي در اسناد الحاق، حدود صلاحيت خود را نسبت به انجام امور مربوط به موضوعات كنوانسيون اعلامنمايند. اين سازمانها همچنين بايد مرجع امانتدار را از هر گونه تغييرات عمده در حدود صلاحيت خويش آگاه سازند.
3 ـ مقررات بند 2 ماده 22، نسبت به سازمانهاي يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي كه به اين كنوانسيون ملحق ميشوند، اعمال خواهد گرديد.
ماده 24 ـ
حق رأي
1 ـ جز در مواردي كه در بند 2 ذيل پيشبيني شده است هر طرف متعاهد اين كنوانسيون حق يك رأي خواهد داشت.
2 ـ سازمانهاي يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي در مورد امور مربوط به حوزه صلاحيتشان طبق ماده 22 بند 3 و ماده 23، بند 2 حق رأي خود را بامقدار آراء مساوي تعداد دولتهاي عضو خود كه عضو كنوانسيون يا پروتكل مربوط به آن هستند، اعمال خواهند كرد.
در صورتي كه دولتهاي عضو اين سازمانها از حق خود استفاده ميكنند، خود سازمانها نبايد حق رأي خود را اعمال نمايند و بالعكس.
ماده 25 ـ
مجري شدن.
1 ـ اين كنوانسيون در نودمين روز پس از تاريخ ايداع رسمي اسناد تصويب، پذيرش، تأييد و موافقت رسمي و الحاق لازمالاجراء ميگردد.
2 ـ در مورد هر دولت يا سازمان يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي كه اين كنوانسيون را رسماً تصويب ميكند، ميپذيرد، با آن موافقت مينمايد ياتأييد ميكند، يا بعد از تاريخ ايداع بيستمين سند تصويب، پذيرش، موافقت و تأييد و الحاق رسمي بدان ملحق ميگردد، در نودمين روز بعد از تاريخسپردن اسناد تصويب، پذيرش، موافقت، تأييد يا الحاق رسمي توسط اين گونه دولت يا سازمان يكپارچهسازي اقتصادي و يا سياسي اين كنوانسيونلازمالاجرا ميگردد.
3 ـ براي اهداف بندهاي 1 و 2 فوق، هيچ سند سپرده شده توسط سازمان يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي به عنوان اسناد اضافه بر آن چه دولتهايعضو آن سازمان ايداع كردهاند، محسوب نخواهد شد.
ماده 26 ـ
تشريط و بيانيهها
1 ـ هيچ گونه تشريط يا قيدي نسبت به اين كنوانسيون نبايد اعمال گردد.
2 ـ بند 1 اين ماده مانع از اين نميشود كه يك دولت يا سازمانهاي يكپارچهسازي سياسي و يا اقتصادي، در هنگام امضاء، تصويب، پذيرش، موافقتو تأييد كنوانسيون و الحاق رسمي به آن اظهارات و بياناتي براي از جمله هماهنگ ساختن قوانين و مقررات با مفاد اين كنوانسيون بنمايد، مشروط براين كه اين گونه اظهارات و بيانات به منظور حفظ يا تغيير اثرات حقوقي مفاد كنوانسيون در ارتباط با آن دولت نبوده باشد.
ماده 27 ـ
انصراف
1 ـ در هر زمان سه سال پس از تاريخ مجري شدن كنوانسيون براي هر عضو، آن عضو ميتواند با تسليم اطلاعيه كتبي به مرجع امانتدار از كنوانسيونانصراف حاصل نمايد.
2 ـ انصراف پس از يك سال از تاريخ دريافت اطلاعيه توسط مرجع امانتدار، يا هر تاريخ بعد كه ممكن است در اطلاعيه قيد شده باشد، قابل اجراءخواهد بود.
ماده 28 ـ
مرجع امانتدار
دبير كل سازمان ملل مرجع امانتدار اين كنوانسيون و پروتكلهاي مربوطه آن خواهد بود.
ماده 29 ـ
متون معتبر
متون عربي، چيني، انگليسي، فرانسه، روسي و اسپانيايي اين كنوانسيون داراي اعتبار يكسان هستند.