هيأت وزيران در جلسه مورخ 1363.9.24 بنا به پيشنهاد شماره 1674 - 12 سازمان حفاظت محيطزيست و به استناد ماده 46 قانون توزيع عادلانه آب مصوب1361.12.16 مجلس شوراي اسلامي، آييننامه جلوگيري از آلودگي آب را به شرح زير تصويب نمودند:
ماده 1 ـ
عبارات و اصطلاحاتي كه در اين آييننامه به كار رفته داراي معاني زير ميباشد:
1 - سازمان حفاظت محيطزيست و شوراي عالي حفاظت محيط زيست در اين آييننامه به ترتيب سازمان و شوراي عالي ناميده ميشود.
2 - آلودگي آب عبارتست از تغيير مواد محلول و يا معلق و يا تغيير درجه حرارت و ديگر خواص فيزيكي و شيميايي و بيولوژيكي آب در حدي كه آن را برايمصرفي كه براي آن مقرر است مضر يا غير مفيد سازد.
3 - مواد آلودهكننده آب كه آلودهكننده نيز ناميده ميشود عبارتست از هر نوع مواد يا عوامل فيزيكي و شيميايي كه باعث آلودگي آب گرديده و يا به آلودگي آنبيفزايد.
4 - منابع مولد آلودگي آب كه منابع آلودهكننده ناميده ميشود عبارتست از هر گونه منبعي كه فعاليت يا بهرهبرداري از آن موجب آلودگي آب ميشود كه شاملمنابع صنعتي، كشاورزي و دامداري، شهري و خانگي و متفرقه ميباشد.
5 - فاضلاب - عبارتست از هر نوع ماده مايع زائد حاصل از فعاليتهاي صنعتي يا كشاورزي و دامداري و يا شهري و خانگي كه به آب يا خاك تخليه گردد.
6 - مواد زائد جامد - عبارتست از هر گونه ماده جامدي كه عرفاً زائد محسوب ميشود ماندن زباله، خاكروبه، خاكستر، جسد حيوانات، ضايعات مراكز شهري وصنعتي و زوائد حاصل از تصفيه اعم از شيميايي و بيولوژيك و همچنين فضولات انساني و حيواني و مواد زائد بيمارستانها و غيره.
7 - آبهاي پذيرنده - عبارتست از آبهاي سطحي و زيرزميني از جمله قنوات، رودخانهها، درياچهها و درياها كه فاضلاب به آنها تخليه ميگردد.
8 - آبهاي ايران عبارتست از كليه آبهاي داخلي و ساحلي و درياي سرزمين كه تحت حاكميت دولت جمهور اسلامي ايران قرار دارد.
9 - رقيق كردن - عبارتست از كاهش غلظت مواد آلودهكننده در فاضلاب از طريق اختلاط با آب يا آب پذيرنده
10 - وسائل و روشهاي مناسب - عبارت از مناسبترين وسائل يا روشهايي است كه استفاده آن با توجه به شرايط محلي، درجه پيشرفت و امكانات علمي وفني و هزينههاي مربوط، رفع يا كاهش مؤثر آلودهكنندهها را امكانپذير ميسازد.
11 - ميزان و معيارهايي كه در اين آييننامه استاندارد ناميده ميشود عبارتست از حدود مجاز و مشخصات ويژهاي كه با توجه به اصول حفاظت و بهسازيمحيطزيست براي آلودهكنندهها و جلوگيري از آلودگي آب تعيين ميشود.
12 - مسئول - عبارت از شخص حقيقي يا حقوقي صاحب منابع آلودهكننده ميباشد كه موجبات آلودگي آب را به طرق مختلف سبب شوند.
13 - منازل مسكوني - عبارتست از اماكني كه عرفاً و عادتاً جهت سكونت و به قصد استفادههاي غير صنعتي، تجاري، اداري و امثال آن اختصاص يابد.
ماده 2 ـ
اقدام به هر عملي كه موجبات آلودگي آب را فراهم نمايد ممنوع است.
ماده 3 ـ
سازمان با همكاري وزارتخانههاي نيرو، كشاورزي، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و ساير وزارتخانهها و سازمانها و ذيربط حسب مورد نسبت به بررسي وشناسايي كيفيت آبهاي ايران از لحاظ آلودگي اقدام خواهد نمود.
تبصره 1 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در مورد آبهاي مشروب از مرحله آبگير طبق قوانين و مقررات خود عمل مينمايد.
تبصره 2 ـ در مورد آلودگي آبهاي درياها و درياچهها و همچنين رودخانههاي مرزي با مواد نفتي به موجب قانون حفاظت دريا و رودخانههاي مرزي از آلودگي با مواد نفتيعمل خواهد شد.
ماده 4 ـ
سازمان موظف است نسبت به شناسايي منابع مختلف مولد آلودگي آب به طريق مقتضي اقدام نمايد. مسئولين موظفند اطلاعات و مدارك مورد نياز را درصورت درخواست در اختيار سازمان قرار دهند.
تبصره 1 ـ وزارتخانههاي كشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، كشاورزي، نيرو، صنايع، صنايع سنگين و معادن و فلزات و بر حسب مورد ساير مؤسسات ذيربطهمكاري لازم را با سازمان در اجراي مفاد اين ماده معمول خواهند داشت.
تبصره 2 ـ اطلاعات و مداركي كه جنبه محرمانه دارد و توسط مسئولين در اختيار سازمان گذارده ميشود محرمانه تلقي شده و جز در موارد قانوني مورد استفاده قرارنخواهد گرفت.
ماده 5 ـ
استانداردهاي مربوط به آلودگي آب با ذكر روشهاي سنجش و ساير مقررات مربوط توسط سازمان و با همكاري وزارتخانهها و مؤسسات مذكور در تبصره 1 ماده4 اين آييننامه تهيه و به مورد اجرا گذارده ميشود.
تبصره ـ در مورد مقررات مربوط به تخليه هر نوع فاضلاب به شبكه عمومي فاضلاب شهر كميسيون دائمي متشكل از نمايندگان تامالاختيار وزارتخانههاي نيرو،بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، كشور، صنايع، صنايع سنگين، معادن و فلزات و سازمان حفاظت محيطزيست و ساير سازمانهاي مسئول آب و فاضلابشهري در وزارت كشور تشكيل و تصميمات متخذه به مرحله اجراء گذارده خواهد شد.
ماده 6 ـ
طبقهبندي كليه آبهاي پذيرنده اعم از سطحي و زيرزميني و درياچهها و آبهاي ساحلي با توجه به قدرت جذب تصفيه طبيعي آلودهكنندهها بر حسب اولويتها و بهتدريج توسط سازمان با همكاري وزارتخانهها و مؤسسات مذكور، تبصره 1 ماده 4 تعيين و اعلام خواهد شد.
ماده 7 ـ
سازمان موظف است طبق برنامه پيشبيني شده از فاضلاب منابع آلودهكننده نمونهبرداري و نوع و ميزان آلودگي هر يك از اين منابع را مشخص نمايد. در صورتيكه شدت آلودگي هر يك از منابع آلودهكننده بيش از استانداردهاي موضوع ماده 5 اين آييننامه باشد سازمان مراتب را كتباً به مسئول مربوط اخطار خواهد نمودكه در رفع آلودگي اقدام نمايد. در اين اخطار به نوع آلودگي و ميزان آن و همچنين مهلت رفع آلودگي كه متناسب با امكانات تعيين ميگردد صريحاً قيد خواهد شد.
تبصره ـ مسئولين موظفند پس از اخطار رفع آلودگي طرحهاي تصفيه فاضلاب را بر اساس استانداردهاي موضوع ماده 5 اين آييننامه جهت تصويب به سازمان ارائهنمايند.
ماده 8 ـ
مسئولين مكلفند ظرف مهلت مذكور در اخطار به نسبت به رفع آلودگي در حد استاندارد اقدام كنند در غير اين صورت بر اساس ماده 11 قانون حفاظت و بهسازيمحيطزيست از فعاليت و يا بهرهبرداري منبع مربوط تا رفع آلودگي جلوگيري خواهد شد.
ماده 9 ـ
در صورتي كه مسئول منبع آلودهكننده با دلائل و مدارك قابل قبول سازمان اثبات نمايد كه ظرف مهلت مقرر در اخطاريه رفع آلودگي عملي نميباشد سازمانميتواند مهلت اضافي مناسب براي اين گونه منابع قائل شود مشروط بر اين كه ادامه فعاليت اين منابع خطرات جدي براي سلامت انسان و ساير موجودات زندهدر بر نداشته باشد.
ماده 10 ـ
سازمان در اجراي وظايف قانوني خود مجاز است هر يك از منابع آلودهكننده را توسط مأمورين خود مورد بازرسي قرار دهد، در صورتي كه بازرسي هر يك ازمنابع به موجب قوانين ديگر مستلزم كسب اجازه از دادستان باشد نسبت به اخذ نمايندگي دادستان اقدام خواهد شد.
تبصره ـ مسئولين مكلفند در اجراي مفاد اين آييننامه همكاري لازم را با مأمورين سازمان به عمل آورند.
ماده 11 ـ
وزارتخانههاي صنايع، صنايع سنگين، كشور و كشاورزي هنگام صدور پروانه تأسيس واحدهاي صنعتي واحدها و مجتمعهاي كشاورزي، دامداري، مرغداري وكشتارگاه و يا ساير مراجع صدور پروانه واحدهاي فوقالذكر موظفند استانداردها و مقررات موضوع ماده 5 اين آييننامه را به اطلاع متقاضيان برسانند صدورپروانه بهرهبرداري از واحدهاي مذكور موكول به رعايت استانداردها و مقررات فوقالذكر ميباشد.
ماده 12 ـ
مراجع مربوط، رونوشت پروانه تأسيس و بهرهبرداري صادره براي واحدهاي مذكور در ماده 11 را به سازمان ارسال خواهند داشت.
ماده 13 ـ
وزارتخانههاي مسكن و شهرسازي، كشور و شهرداريها و سازمانها و واحدهاي تابعه آنها بر حسب مورد هنگام تهيه طرحهاي جامع و هادي شهركها ومجتمعهاي مسكوني و بهداشتي و شهرداريها در موقع صدور پروانه در شهرها، استانداردها و مقررات موضوع ماده 5 اين آييننامه را بايد به اطلاع طراحان ومجريان مربوط برسانند.
ماده 14 ـ
انواع و طبقهبندي منابع آلودهكننده متفرقه توسط سازمان و در صورت اقتضاء با همكاري وزارتخانهها و مؤسسات ذيربط تعيين خواهد شد.
ماده 15 ـ
در مواردي كه سازمان بنابر دلايل كافي تشخيص دهد كاهش يا از بين بردن آلودگي ناشي از منابع آلودهكننده موجود از طرق ديگر به جز انتقال آنان به نقاط مناسبامكانپذير نميباشد، طرحي در اين مورد با همكاري وزارتخانه كشاورزي، صنايع، مسكن و شهرسازي، نيرو و كار و امور اجتماعي تهيه و پس از تصويب هيأتوزيران به مورد اجراء خواهد گذاشت.
ماده 16 ـ
سازمان مجاز است در مواقعي كه ضرورت ايجاب نمايد استفاده از وسائل و روشهاي مناسب را براي منابع متفرقه برقرار نمايد.
ماده 17 ـ
رقيق كردن در مرحله تخليه به عنوان تصفيه ممنوع است مگر در موارد خاصي كه به تشخيص سازمان خطرات آلودگي محيط زيست را در بر نداشته باشد.
ماده 18 ـ
مسئولين مكلفند تدابيري اتخاذ نمايند تا در مواقع اضطراري كه تصفيه فاضلابها به هر علتي متوقف ميگردد از تخليه مستقيم فاضلاب به آبهاي پذيرندهخودداري نمايند.
ماده 19 ـ
در مواردي كه به استناد ماده 11 قانون حفاظت و بهسازي محيطزيست و تبصره ذيل آن دستور ممانعت از كار و فعاليت كارخانه يا كارگاهي صادر ميشود،مراتب به دادستان حوزه قضايي مربوط جهت صدور دستورات لازم اعلام ميشود.
ماده 20 ـ
سازمان به منظور پيشگيري از آلودگي آب و تشويق كليه مسئولين منابع آلودهكننده به رفع آلودگي و ايجاد انگيزه جهت يافتن وسائل و روشهاي مناسب و تحقيقدر اين زمينه تدابير لازم را اتخاذ و به مورد اجراء خواهند گذاشت.
ماده 21 ـ
تشريفات ابلاغ اخطاريه توسط سازمان به مسئولين منابع آلودهكننده تابع قانون آيين دادرسي مدني ميباشد.
[امضاء]
ميرحسين موسوي - نخستوزير