خدمات ارجاعي به مهندسان مشاور و كارشناسان به دو دسته تقسيم ميشود:
الف ـ خدمات تحقيقاتي و بنيادي
ب ـ خدمات اجرايي
ماده 3 ـ
خدمات تحقيقاتي و بنيادي كه بر مبناي نتايج حاصل از آنها تصميمگيري كلي در مورد برنامهها و شناخت طرحها به عمل ميآيد شاملموارد زير است:
1 ـ مطالعات برنامهريزي شامل شناخت و بررسي مسائل، شناسايي محدوديتها و امكانات، ارائه سياستها و خطمشيها و راهحلهاي كلي و توجيهمقدماتي طرحها ميباشد كه بر مبناي نتايج حاصل از اين بررسيها تصميم لازم در مورد انجام مطالعات توجيه اقتصادي و فني طرحهاي معين و يا انجاممطالعات مراحل ديگر آن طرحها اتخاذ خواهد شد.
انواع اين مطالعات عبارتند از: مطالعات منطقهاي، اجتماعي اقتصادي و نظاير آن.
2 ـ مطالعات تحقيقاتي شامل خدمات و بررسيها و مطالعات، آزمايشهاي لازم به منظور شناخت مسائل اجتماعي، اقتصادي، فني و يا پژوهشهاي موردنياز طرحها و يا يافتن راه حل مناسب براي مسائل معين ميباشد، نتايج حاصل از اين نوع مطالعات بر حسب مورد در برنامهريزي و پيشبرد برنامههايعمراني و بهرهوري بيشتر طرحها و نظائر آن مورد استفاده واقع خواهد شد.
3 ـ مطالعات مربوط به مديريت و بهبود وضع اداري شامل بررسي وضع موجود و شناخت هدفها و مسئوليتها و وظائف دستگاه مورد بررسي، تعيينمحدوديتها و امكانات و ارائه پيشنهادات و راهحلهاي مناسب در مورد تشكيلات و روشها و احتياجات و برنامهها و همچنين وسائل و تجهيزات موردنياز مديرت بهتر و تهيه برنامههاي آموزشي و كمك به آموزش افراد و كاركنان ميباشد.
ماده 4 ـ
خدمات اجرايي
اين خدمات با توجه به مراحل مختلف اجراي طرحهاي به چند قسمت به شرح زير تقسيم ميگردند:
1 ـ مطالعات شناسايي طرح مرحله شناسايي)
مطالعات شناسايي شامل بررسيها، مطالعات، تحقيقات و آزمايشهاي لازم به منظور تعيين هدف طرح، شناخت اجزاء متشكله، ستادهها و دادهها وهمچنين امكانات فني اجرايي با توجه به مصالح ساختماني و تجهيزات و نيروي انساني و تكنولوژي مورد نياز و ساير امكانات و محدوديتها و بالاخرهبرآورد حدود سرمايهگذاري، زمان اجرا محاسبات اقتصادي، تعيين بهرهوري و تعيين اثرات اجتماعي و اقتصادي ناشي از اجراي طرح و همچنين اثراتمتقابل روي طرحهاي ديگر و يا در ارتباط با آنها ميباشد. حاصل اين مطالعات به صورت گزارشي تدوين ميگردد كه مبناي اتخاذ تصميم در مورداقدامات بعدي خواهد بود.
2 ـ مطالعات مقدماتي طرح مرحله يك)
پس از شناخت طرح و تعيين مشخصات كلي آن بر مبناي بررسيهاي شناسايي كلي و يا مطالعات توجيهي فني و اقتصادي خاص، مطالعات مرحله يكطرح انجام خواهد شد.
خدمات مربوط به مطالعات مقدماتي شامل بررسيها، مطالعات تحقيقات و آزمايشهاي لازم به منظور طراحي و تهيه نقشههاي مقدماتي و مشخصاتكلي و تعيين محلهاي مناسب و برآورد كلي ابعاد و حجم كار و هزينههاي هر يك از راهحلهاي پيشنهادي و همچنين مقايسه و تعيين نكات مثبت ومنفي هر راه حل و بازده اقتصادي و اثرات اجتماعي هر يك از آنها ميباشد.
تهيه كننده طرح مقدماتي مناسبترين راه حل را با ذكر دلايل لازم توصيه مينمايد. مطالعات، تحقيقات، نقشهبرداريها و بررسيها و آزمايشهاي اين مرحلهبايد تا حدي كامل باشد كه برآورد هزينهها اعم از هزينه دوره اجراي طرح و هزينه دوره بهرهبرداري تا حد قابل قبول دقيق باشد تا اتخاذ تصميم منطقيميسر گردد نتيجه اين مطالعات و همچنين مباني محاسبات و برآوردها و روش انجام مراحل بعد به صورت گزارش تدوين ميگردد. پس از تصويب اينگزارش توسط دستگاه اجرايي يا مجري طرح) و انتخاب راه حل مناسب نقشهها و مشخصات و برآورد كلي ابعاد و حجم كار و هزينههاي مربوط به راهحل انتخاب شده، مبناي تهيه نقشهها و اسناد و مشخصات اجرايي قرار خواهد گرفت.
تبصره ـ در پارهاي از طرحها، تفكيك مرحله شناسايي و مرحله يك به صورت دو مرحله جداگانه) ضروري نبوده و اين دو مرحله توأماً در يك مرحلهصورت خواهد گرفت.
3 ـ خدمات مربوط به تهيه نقشهها و اسناد و مشخصات اجرايي طرح مرحله 2)
اين خدمات طبق نتايج حاصل از مطالعات مرحله 1 موضوع بند 2) به علم خواهد آمد و شامل انجام مطالعات و بررسيها و تحقيقات و نقشهبرداريها وآزمايشهاي لازم به منظور تهيه كليه اسناد عمليات اجرايي طرح از جمله، پيمان، شرايط عمومي و خصوصي پيمان و نقشههاي اجرايي و مشخصاتفني، نقشه محل و زمين و نتايج آزمايشها و برنامه زماني اجراي كار، منابع تهيه مصالح، برآورد مقادير كار و برآورد دقيق هزينه اجرا ميباشد. نتيجه اينمطالعات به صورت گزارش منضم به مجموعه كامل اسناد عمليات اجرايي تدوين خواهد گرديد. اين گزارش بايد شامل نحوه تهيه اسناد عملياتاجرايي، روش نتيجهگيري از تحقيقات آزمايشها، محاسبات فني و تأسيساتي و روش تعيين برآورد و نتايج قيمتگيري در مورد ماشينآلات و تجهيزاتو همچنين روش آزمايشهاي مورد نياز ضمن اجرا و استاندارها و معيارهايي كه در طراحي به كار رفته و همچنين دستورالعمل در مورد نكاتي كه ضمناجرا بايد از طرف دستگاه نظارت رعايت شود و رواداريهاي تولرانسها) قابل قبول و هر گونه توصيه و پيشنهادي كه اجراي كار را به نحوي مطلوبميرساند باشد.
4 ـ خدمات مربوط به نظارت بر اجراي طرح مرحله 3)
اين مرحله پس از تصويب گزارشها و نقشهها و مشخصات و ساير اسناد عمليات اجرايي مشروح در مرحله 2 موضوع بند 3) و حصول اطمينان از مهيابودن زمين و يا محل اجراي طرح، تأمين حقوقي ارتفاقي و اجاره ساختمان شروع خواهد شد.
خدمات فني مورد نياز نظارت بر اجراي عمليات بر حسب مورد بعضاً يا كلاً شامل اقدامات زير خواهد بود:
الف ـ تكثير اسناد و مدارك مناقصه.
ب ـ همكاري با دستگاه اجرايي در انتخاب پيمانكاران ذيصلاح براي دعوت به مناقصه و انجام تشريفات و تعيين برنده مناقصه و عقد پيمان باپيمانكار.
پ ـ نظارت بر حسن اجراي كار و مطابقت عمليات انجام شده با مشخصات فني و برنامههاي زماني و ارسال گزارشهاي لازم.
ت ـ سرپرستي و نظارت مستمر بر كار پيمانكار تا پايان عمليات اجرايي
ث ـ تهيه نقشههاي تكميلي و جزئيات مورد نياز اجراي كار
ج ـ پيشنهاد تغييرات و يا كاهش و افزايش مقادير كار در صورت لزوم
چ ـ رسيدگي به دعاوي پيمانكاران و اظهار نظر نسبت به آنها
ح ـ نظارت بر انجام آزمايشهاي لازم از نظر كنترل كيفيت عمليات انجام شده
خ ـ تهيه و تأييد صورت وضعيتها
د ـ تهيه صورت مجلسها و دستور كار آنها
ذ ـ انجام خدمات مربوط به تحويل موقت و نظارت بر رفع نواقص و تحويل قطعي
ر ـ نظارت بر بهرهبرداري آزمايشي در تحويل موقت
ز ـ پيشنهاد كار بهرهبرداري به كارفرما و تهيه برنامه آموزش آنها
ژ ـ تهيه دستورالعملهاي بهرهبرداري
س ـ تهيه گزارش خلاصه اقدامات انجام شده شامل نكات مهم و قابل توجه فني و اجراي طرح، مشكلاتي كه حين اجرا با آن مواجه شده و توصيه درموارد مشابه و همچنين صورت هزينههاي انجام شده و مقايسه آن با برآوردهاي اوليه و دلايل افزايش يا كاهش آن، تغيير كارها و علل آن و علل تأخير وراه جلوگيري از آن و يا دلايل تسريع و همچنين محاسبه بهرهوري تأسيسات بر مبناي هزينههاي انجام شده و شرايط روز و توصيه راجع به توسعههايبعدي.
تبصره ـ مهندس مشاور موظف است كه گزارش موضوع اين بند را در دو نسخه به دستگاه اجرايي مربوط و سازمان ارسال نمايد.
5 ـ خدمات مربوط به دوره بهرهبرداري و نگهداري مرحله 4)
در مواردي كه ماهيت كار و شرايط اقتضا كند ميتوان براي دوره محدود از خدمات مهندسان مشاور در بهرهبرداري و نگهداري از تأسيسات ايجاد شدهاستفاده نمود. خدمات ارجاعي بر حسب مورد ممكن است شامل تعيين و انتخاب كادر بهرهبرداري و آموزش آنها، كمك به بهرهبرداري و نگهداريتأسيسات و نيز تهيه فهرست و تجهيزات و مصالح لازم براي بهرهبرداري و نگهداري و نظائر آن باشد. اين خدمات بر حسب مورد ممكن است همزمان باخدمات مرحله 3 انجام گيرد به نحوي كه در شروع مرحله بهرهبرداري و نگهداري، وسائل و كادر بهرهبرداري و نگهداري آماده به كار باشد.
ماده 5 ـ
ساير خدمات
در صورتي كه خارج از موارد مذكور در مواد 3 و 4 احتياج به خدمات مهندسان مشاور باشد لزوم استفاده از اين مهندسان مشاور و تعيين حدود وخدمات آنان با تأييد سازمان خواهد بود.