اراضي مورد نظر به سه قسمت تقسيم ميشوند:
الف ـ اراضي منابع طبيعي كه در اختيار دولت اسلامي است.
ب ـ اراضي كه زير كشت بوده و توسط نهادهاي دولت اسلامي قانوناً مصادر شده و در درست بنياد مستضعفين ميباشد.
ج ـ اراضي بزرگ كه در دست زمينداران بزرگ است و ظاهراً با ملاكهاي رژيم قبلي مجوز قانوني هم دارند.
(زمين بزرگ سه برابر زميني است كه عرف محل براي يك كشاورز با خانواده خود لازم ميداند)
توضيح بندالف ـ اين گونه اراضي به عنوان ثروت عمومي در اختيار و كنترل دولت اسلامي است و دولت اسلامي بر اساس نياز و توانايي افراد واجدشرايط بهرهوري از اين گونه اراضي و منابع را به آنها واگذار ميكند در واگذاري اين اراضي هميشه مصلحت جامعه بايد مد نظر قرا گيرد.
توضيح بند ب ـ در مورد اراضي مصادره شده، مانند بندالف با توجه به مصلح جامعه و نياز و توانايي اشخاص اراضي به افراد واجد شرايط واگذارميشود و يا براي كارهاي عامالمنفعه اختصاص مييابد.
توضيح بند ج ـ در مورد زمينهاي مالكين بزرگ ميتوان اين گونه زمينها را به دو قسمت تقسيم نمود.
1 ـ زمينهاي باير: كه به علل مختلف توسط مالكين بزرگ باير نگاه داشته شده است و با توجه به نياز جامعه و مسئله خودكفايي مملكت و با توجه بهاين كه اين زمينها فقط به صرف اين كه مالكيت از آن آنها است بدون كشت مانده و اجازه كشت به دهقانان هم داده نميشود، دولت اسلامي اين زمينها رادر اختيار خود ميگيرد تا در اختيار دهقانان و داوطلبان واجد شرايط گذارده شود.
تبصره ـ در صورت وجود تأسيساتي در اين گونه زمينها، آن قسمت از زميني كه عرفاً و به طور طبيعي مربوط و مورد احتياج تأسيسات مزبور مستثنيتلقي ميشود. چنانچه تأسيسات موجود مستقيماً براي كشاورزي زمين باشد ارزيابي گرديده بهاي آن پرداخت خواهد شد و در غير اين صورت كماكاندر اختيار مالك باقي ميماند.
در مورد زمينهاي دائر و مزروعي تحت تصرف اينگونه افراد اگر شخصاً به امر كشاورزي اشتغال داشته باشند شرايط اقليمي و اجتماعي مختلف ايران تاحد سه برابر مذكور در توضيح بند ج زمين در اختيارشان باقي خواهد بماند در صورتي كه كشتكننده فرد ديگري است و واجد شرايط ميباشد زمين بهاو واگذار خواهد شد اين گونه متصرفين با توافق و پس از كسر بدهيهاي قانوني و شرعي ميتوانند اراضي محل ديگري را در مقابل زمين متصرفي خوددريافت دارند و يا اين كه اجرتالمثل بگيرند. و سپس بقيه زمينها در اختيار دولت قرار ميگيرد تا با توجه به مصلحت جامعه به واجدين شرايط واگذارشود.
تبصره ـ در صورتي كه در محل زمينهاي دولتي و مصادره شده قابل كشت مشمول بندهايالف و ب وجود داشته باشد اول آن زمينها داده ميشود.
تركيب هيأت 7 نفره
اين هيأت تشكيل شده از نمايندگان زير:
1 ـ 2 نفر نماينده از وزارت كشاورزي
2 ـ 1 نماينده وزارت كشور يا استانداري محل
3 ـ 1 نفر نماينده جهاد سازندگي
4 ـ 1 نفر نماينده دادگستري يا دادگاههاي انقلاب
5 ـ دو نفر نماينده شوراي ده
تبصره 2 ـ مقررات مغاير با اين هيأت ملغي ميباشد.
وظايف هيأت 7 نفره
1 ـ حل و فصل قضاياي مورد نزاع مربوط به اجراي اين قانون
2 ـ واگذاري زمين با توجه به نوع اراضي بالا بند (الف ـ ب ـ ج).
3 ـ تشخيص صلاحيت و ميزان استفاده از وام و امكانات كشاورزي در طول اجراي اين قانون
ضوابط واگذاري زمين
1 ـ در واگذاري زمين به روستاييان بدون زمين، كم زمين و فارغالتحصيلان كشاورزي و افراد علاقمند به كار كشاورزي با توجه به اولويت بين آنها زمينداده ميشود.
2 ـ واگذاري زمين براي مدت معين (چندساله) با توجه به شرايط خاص منطقه است و در صورت عملكرد مطلوب واگذاري زمين تمديد ميشود.
3 ـ زمينهاي واگذاري به صورت شركت و تعاوني و مشاع ميباشد به جز موارد استثنايي كه در اين صورت تصميم مقتضي توسط گروه 7 نفري اتخاذخواهد شد.
4 ـ در صورتي كه قرار بشود زمين انتقال يابد اين كار بايد از طرف دولت اسلامي انجام گيرد.
5 ـ بايد زمين بدون عذر موجه معطل نماند.
6 ـ بايد عملكرد روي زمين به گونهاي باشد كه موجب اتلاف زمين نشود.
7 ـ زمينهاي واگذاري قابل فروش نميباشد.
8 ـ كشت روي زمينها بايد با توجه به نيازهاي جامعه باشد.
9 ـ زارع يا زارعين موظف هستند حدود و سازمان اراضي مورد قرارداد را حفظ نمايند.
10 ـ زارعين حق تصرف زمينهاي ديگر غير از آنچه كه دولت اسلامي به آنها داده است ندارند.
واژهنامه
1 ـ اراضي باير: زمينهايي است كه سابقه احياء دارد ولي به علت اعراض و عدم بهرهبرداري براي مدت پنج سال متوالي بدون عذر موجه متروك مانده ويا بماند.
2 ـ اراضي داير: زمينهايي است كه احياء شده و مستمراً مورد بهرهبرداري است.
3 ـ اراضي منابع طبيعي: جنگلها و مراتع ـ بيشههاي طبيعي ـ نهالستانهاي دولتي ـ جنگلهاي دست كاشت ميباشد غير از اراضي فوقالذكر زمينهاييكه به نحوي از انحاء در رژيم سابق ملي اعلام شده (زمينهايي كه جهت محيط زيست و شكارگاهها و جلوگيري از بدي آب و هوا در ملكيت دولتدرآمده است).
4 ـ اراضي موات: زمينهايي است كه سابقه احياء و بهرهبرداري ندارد و به صورت طبيعي باقيمانده است.
5 ـ اراضي آيش: زمين دايري است كه به صورت متناوب طبق عرف محل براي دوره معيني بدون كشت بماند.
[امضاء]
شوراي انقلاب جمهوري اسلامي ايران