راهكارهاي ارتقاي عملكرد سازمان تبليغات اسلامي

(مصوب جلسه 605 مورخ 1386/3/8 شوراي عالي انقلاب فرهنگي)
سازمان تبليغات اسلامي در چارچوب رهنمودهاي حضرت امام (ره) و مقام معظم‌رهبري، سياست‌هاي فرهنگي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و برنامه‌هاي پنج‌ساله، اقدامات و فعاليت‌هاي ارزشمند و گسترده‌اي را در طول حيات خويش به ثبت رسانده و منشاء خدمات ارزنده‌اي در كشور بوده است. جذابيت، استمرار و پويايي فزاينده اين فعاليت‌ها بي‌شك، نيازمند بررسي، بازنگري و هم‌انديشي در فرايند برنامه‌ها و عملكردها براساس شاخص‌هاي معتبر مي‌باشد تا ميزان انطباق فعاليت‌ها با رهنمودها، سياست‌ها و برنامه‌هاي مصوب افزايش‌يافته و اثربخشي فرهنگي، مذهبي و تبليغي سازمان در گستره اجتماع و بويژه در ميان نسل آينده ساز جوان و نوجوان بيشتر گردد. بدين دليل انجام اين ارزيابي و استفاده از نتايج آن براي ارتقاء عملكرد سازمان يك ضرورت تام و الزامي تلقي مي‌شود.
براساس ابلاغيه 6065/دش مورخ 1382/12/3 رياست محترم جمهوري و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي و در اجراي بند ج2 و ج 3 ماده 162 قانون برنامه سوم توسعه (1383ـ 1379)، هيئت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي نسبت به ارزيابي سازمان تبليغات اسلامي، اقدام نمود. در فرايند ارزيابي پس از ابلاغ شاخصهاي مهمي چون ميزان تحقق رهنمودهاي حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري مدظله‌‍‌العالي، سياست‌هاي فرهنگي جمهوري اسلامي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و برنامه پنج‌ساله سوم توسعه كه سازمان تبليغات اسلامي ملزم به اجراي دقيق و قانوني آنها بود، اين سازمان گزارش فعاليت‌هاي خود را در طي سال‌هاي برنامه سوم توسعه (1383ـ 1379) براي هيئت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي ارسال نمود. گزارش ارسالي توسط هيأت نظارت و ارزيابي فرهنگي و علمي بررسي و ارزيابي گرديد. نتايج اين ارزيابي عبارتند از:
1ـ سازمان تبليغات اسلامي داراي نقاط قوت برجسته‌اي از نظر اهداف و مسئوليت‌ها، ويژگي انقلابي و ديني و مردمي بودن، ارتباط مستقيم با نهاد رهبري معظم‌ انقلاب اسلامي‌، امكان استفاده از بودجه‌هاي دولتي و غيردولتي، داشتن جايگاه معين در برنامه‌هاي پنج ساله و گستردگي در شهرها و روستاهاي سراسر كشور مي‌باشد و از اين نظر كاركردهاي آن مهم و ارزشمندبوده و توانسته‌است در راستاي تحقق اهداف عاليه نظام‌جمهوري‌اسلامي حركت نمايد.
2ـ فعاليتهاي گسترده سازمان در 3 معاونت و 9 دفتر و نهاد وابسته و همچنين نوآوري‌هايي مانند تأسيس مؤسسه فرهنگي و اطلاع‌رساني تبيان، خبرگزاري مهر، دبيرستان معارف اسلامي، امكانات نرم‌افزاري مساجد، مجتمع‌هاي فرهنگي و رفاهي و نظاير آن‌ها متنوع و عموماً مثبت ارزيابي مي‌شود.
3ـ تعيين اولويت‌هاي اجرايي براساس مباني و شاخص‌ها و همكاري در جهت تدوين وظايف ديني و تبليغي سازمان‌هاي مرتبط در برنامه 5 ساله چهارم توسعه (ماده106) و ارائه آمارها و جداول مقايسه‌اي فعاليت‌ها طي سال‌هاي برنامه سوم توسعه (84-1379) ارزشمند تلقي مي‌شود.
4ـ مستندات ارائه شده از سوي سازمان فاقد ارزيابي‌هاي دروني است. بنظر مي‌رسد سازمان نسبت به ارزيابي اثربخشي فعاليت‌هاي خود در ميدان مخاطبان توجه شايسته نشان نمي‌دهد.
عنايت سازمان به ايجاد ساز و كار مناسب براي ارزيابي دروني، امكان ارزيابي جامع بيروني و ميزان اثربخشي در تحقق اهداف و سياست‌هاي فرهنگي را تسهيل خواهد كرد.
5 ـ گستردگي بيش از اندازه مأموريت‌ها و وظايف سازمان، كمبود نيروهاي انساني متخصص، تداخل وظايف با سازمان‌هاي ديگر، درگيرشدن بيش از حد در اجرا و نياز به‌توجه بيشتر به امر آموزش و پژوهش از اهم چالش‌هاي سازمان مي‌باشد.
6 ـ سازمان تبليغات اسلامي به لحاظ رويكرد جذب مخاطبان بايد يك سازمان عمومي باشد. در حاليكه فعاليت‌هاي آن بيشتر متوجه مخاطبان و گروه‌هاي خاص و فعال در امورمذهبي بوده است، در عين حال توجه ويژه سازمان به راه‌اندازي نشست‌ها و گفتگو با جوانان و ديگر اقشار جامعه قابل تقدير مي‌باشد.
7ـ سازمان در توسعه نهضت قرآن‌آموزي به ويژه در امور معطوف به آموزش روخواني و روان‌خواني موفقيت نسبي داشته است؛ اما در واگذاري امور اجرايي و آموزشي به نهادهاي مردمي احتياط ورزيده است. با اين وجود فعاليت‌هاي سازمان در سازماندهي كانون‌هاي قرآن‌آموزي مردمي مثبت ارزيابي مي‌شود. همچنين رويكرد سازمان در افزايش كيفيت و آموزش مربي قرآن قابل تقدير است.
8 ـ با وجود تمهيداتي كه از سوي سازمان براي افزايش تعداد مبلغان اعزامي و گسترش پوشش تبليغاتي در كشور صورت مي‌گيرد، نياز به مبلغ در سطح ملي تأمين نشده است. از جمله دلايل اين امر كمبود ساختاري سرانه مبلغان و مبلغات نسبت به‌جمعيت كشور، ناهماهنگي در وظايف نهادهاي اعزام كننده و در آموزش‌هاي تبليغات ديني است. در هر حال تلاش سازمان براي افزايش كيفيت اعزام، پشتيباني و ارزشيابي عملكرد مبلغان قابل تقدير است.
9ـ حوزه هنري سازمان با وجود تلاش‌هاي ارزشمند استادان و مربيان هنوز شرايط مطلوبي را از منظر تربيت هنرمندان متعهد و داراي حس ديني نشان نمي‌دهد؛ رويكردهاي جديد حوزه هنري به كيفيت آموزشي، نخبه‌گزيني و راه‌اندازي مراكزي براي ارتباط با هنرمندان شهرستاني و ايجاد محيط‌هاي اسلامي ـ هنري مثبت ارزيابي مي‌شود. همچنين اقدامات حوزه در كاهش و تعطيلي فعاليت‌هاي غيرمفيد قابل تقدير مي‌باشد.
10ـ مؤسسه تبيان از جمله نهادهاي ارزشمند وابسته به سازمان تبليغات اسلامي است كه با كادركارآمد و به صورت روزآمد اداره مي‌شود و در مدت كوتاه منشأ خدمات مفيدي بوده است. اما توليد و ارائه كالاها و خدمات فرهنگي و نرم‌افزارهاي غيرضرور و غيرمرتبط با حوزه دين تا حدودي رسالت اصلي اين مؤسسه را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد و مفيد بنظر نمي‌رسد.
براساس گزارش سازمان تبليغات اسلامي و نتايج ارزيابي فوق شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه605 مورخ 1386/3/8 راهكارهاي ارتقاي عملكرد سازمان تبليغات اسلامي را به شرح ذيل تصويب كرد: