نظريه

در مورد سئوال فوق كميسيون مشورتي حقوق بين‌الملل عمومي اداره حقوقي در جلسه مورخ 1343/10/22 چنين اظهارنظر كرده است:
نظر به اينكه موضوع سئوال مجمل و مبهم است بدين معني كه معلوم نيست شاكي كه ساكن خارج از كشور ايران معرفي دشه اولاً تبعه دولت ايران است يا خاره ثانياً جزء كارمندان سفارت شاهنشاهي ايران محسوب و داراي مصونيت سياسي هست يا نه از اين رو با توجه به شقوق مختلف مورد سئوال به اظهار نظر مبادرت مي‌نمايد.
1- در صورتي كه شخص مورد نظر ايراني و فاقد مصونيت سياسي باشد طبيعي است كه دادگاه مي‌تواند با تفويض نيابت قضائي به دادگاه محل اقامت شاكي در كشور خارجي و ضمن ارسال اوراق لازم از طريق اين اداره به وزارت خارجه ايران انجام تحقيقات لازم را خواستار شود.
2- در صورتي كه شاكي نامبرده از اتباع كشور خارجي باشد ليكن در سفارت شاهنشاهي ايران در خارجه جزء كارمندان سفارت نامبرده نباشد و بالمال مصونيت سياسي نداشته باشد بايد بشرح مذكور در بند يك اقدام گردد.
3- در موردي كه شخص شاكي جزء اتباع دولت شاهنشاهي ايران يا دولت خارجي بوده و به لحاظ داشتن سمت خاصي از مصونيت سياسي برخوردار باشد با توجه به اينكه حضور نامبرده در دادگاه طرف نيابت صرفاً به منور اداء توضيح و ارائه ادله در مورد شكايت خود وي بوده و ناقض اصل مصونيت سياسي نخواهد بود دادگاه مي‌تواند ضمن اعطاء نيابت قضائي ازدادگاه محل اقامت شاكي بخواهد تا از شخص مزبور دعوت نمايد كه در صورت تمايل براي اداء توضيح لازم درباره شكايت خود و تقديم مدارك و ادله آن در دادگاه حاضر گردد يا وكيلي جهت اداء توضيح و ارائه ادله به آن دادگاه يا دادگاه بخش نيابت دهنده معرفي كند و يا توضيحات و مدارك خود را مستقيماً با پست سفارشي به دادگاه بخش مذكور ارسال دارد.